Unidade de medida: Diferenzas entre revisións

[[Ficheiro:Standard_kilogram,_2.jpg|miniatura|Copia exacta, feita en [[1884]], do [[quilogramo]] prototipo internacional rexistrada na [[Oficina Internacional de Pesas e Medidas]], en [[ Sèvres]], [[Francia]], que define a [[unidades de masa|unidde de masa]] no [[Sistema Internacional de Unidades|SI]], o sistema métrico moderno.]]

Todas as unidades denotan cantidades [[escalar (física)|escalares]]. No caso das [[ vector|magnitudes vectoriais]], interprétase que cada un dos compoñentes está expresado na unidade indicada.<ref name=jcgm_um />

Os sistemas de pesos e medidas máis antigos que se coñecen parecen ser creados entre o cuarto milenio e o terceiro antes de Cristo, entre os antigos pobos de [[Mesopotamia]], [[Antigo Exipto|Exipto]] e o [[Cultura do val do Indo|val do Indo]], e quizais tamén en [[Elam]] e [[Persia]]. Os pesos e as medidas menciónanse así mesmo na [[Biblia]] ([[ Levítico| Lev]]. 19, 35-26) como un mandato que esixe honestidade e medidas xustas.

Na maioría dos países europeos utilizábanse medidas de [[peso]] baseadas na [[libra (masa)|libra]]. Esta unidade, cuxo nome provén do [[Lingua latina|latín]] ''libra pondo'', dividíase en doce [[onza (masa)| onzas]] (do latín '' uncia'', que significa ‘doceava parte’).<ref name=RowlettPound>Rowlett (2001), [http://www.unc.edu/~rowlett/units/dictP.html#pound «pound (lb, lbm, or #)»].</ref><ref>Rowlett (2001), [http://www.unc.edu/~rowlett/units/dictO.html#ounce «ounce (oz or oz av)».]</ref> Con todo, nalgúns países durante a [[Idade Media]] utilizáronse libras que se dividían en 16 onzas. Outra unidade tradicional de peso era o [[gran (unidade de masa)|gran]], que no sistema inglés actual equivale a 64,79891 [[miligramo|mg]]. A partir desta unidade, a libra definíase como 5760 grans nalgúns caso ou como 7000 grans noutros casos. Así mesmo, en xoiería úsase unha unidade chamada [[gran métrico]], que equivale a 0,25 [[ quilate]]s ou 50 &nbsp;mg.<ref>Rowlett (2001), [http://www.unc.edu/~rowlett/units/dictG.html#grain «grain (gr)».]</ref> Na Península Ibérica, un [[quintal]] equivalía a 100 libras (o que actualmente serían uns 46 [[quilogramo|kg]]);<ref>Rowlet (2001), [http://www.unc.edu/~rowlett/units/dictQ.html#quintal «quintal (q)».]</ref> a cuarta parte dun quintal denominábase unha [[arroba (unidade de masa)|arroba]] (do [[Lingua árabe|árabe]] '' ar rub''', ‘cuarta parte’).<ref>Rowlett (2001), [http://www.unc.edu/~rowlett/units/dictA.html#arroba «arroba (@)».]</ref>

Os movementos do [[Sol]] e da [[Lúa]] determinaron as unidades tradicionais de [[tempo]]. O movemento aparente do Sol desde a súa saída no horizonte ata a seguinte, a súa posta ata a seguinte ou os sucesivos pasos por un [[meridiano]], dependendo da cultura, definiron o [[día]].<ref>Rowlett (2001), [http://www.unc.edu/~rowlett/units/dictD.html#day «day».]</ref> Os [[Imperio babilónico| babilonios]] dividiron o tempo entre a saída e a posta do Sol en doce partes que coñecemos agora como [[hora]]s. Coa invención dos reloxos mecánicos foi posible dividir tamén a noite, polo que actualmente un día completo componse de 24 horas. Unha hora dividiuse en 60 [[minuto]]s e estes, á súa vez, quedaron divididos en 60 [[segundo]]s (con todo, o segundo actual ten unha definición moderna independente da definición do día).<ref>Rowlett (2001), [http://www.unc.edu/~rowlett/units/dictH.html#hour hour «(h or hr)».]</ref> Da [[Xudaísmo|relixión xudía]], as nacións [[Cristianismo|cristiás]] e [[Islamismo|musulmás]] herdaron a definición de [[semana]]: un período de sete días.<ref>Rowlett (2001), [http://www.unc.edu/~rowlett/units/dictW.html#week «week (wk)».]</ref> Por outra banda, o movemento do Sol observado con respecto ás estrelas afastadas definiu o [[Ano (astronomía)|ano]]. Posto que o período de translación da Terra non é un número enteiro de días, existiu a necesidade de introducir o [[ano bisesto]] no [[calendario xuliano]] e no [[calendario gregoriano]].<ref>Rowlett (2001), [http://www.unc.edu/~rowlett/units/dictY.html#year «year (a or y or yr)».]</ref> A partir do ano definíronse unidades máis grandes de tempo como o [[século]] (cen anos) e o [[milenio]] (mil anos). O período de translación da Lúa ao redor da Terra definiu o concepto do [[mes]]. Posto que este período non corresponde a un número enteiro de días, diversas culturas tiveron diferentes definicións de mes. No actual calendario occidental, os meses poden durar 28, 29, 30 ou 31 días, dependendo do caso.<ref>Rowlett (2001), [http://www.unc.edu/~rowlett/units/dictM.html#month «month (mo or mon)».]</ref>

Asociado ao sistema internacional atópase o sistema cegesimal (ou sistema CGS) que é un sistema de [[unidades mecánicas]] (é dicir, unidades que miden magnitudes utilizadas en [[mecánica]]: lonxitude, masa, tempo e as súas derivadas) baseado en tres unidades fundamentais que son submútiplos de unidades do SI: o [[centímetro]], o [[gramo]] e o [[segundo]].<ref>[http://www.bipm.org/utils/common/pdf/si_brochure_8_en.pdf Bureau International des Poids et Mesures - The International System of Mesures, p.&nbsp;109.]</ref> O sistema CGS ás veces é estendido a magnitudes non mecánicas, como as empregadas en [[electromagnetismo]], combinando o uso das [[unidades gaussianas]] (véxase máis adiante, ''[[#En_electromagnetismo|unidades naturales en electromagnetismo]]'').<ref>[http://www.bipm.org/utils/common/pdf/si_brochure_8_en.pdf Bureau International des Poids et Mesures - The International System of Mesures, p.&nbsp;128.]</ref>

* '''[[Pársec]] (PC)''', definido como a distancia á cal unha unidade astronómica subtende un ángulo de 1 [[segundo sexagesimal|segundo de arco]].

* '''[[Constante solar]] (''I''_⊙)''', a [[ irradiancia]] debida ao Sol a unha distancia de 1&nbsp;au: 1361&nbsp;W/m².

* '''[[Temperatura solar]] (''T''_⊙)''', a [[temperatura]] na [[ fotosfera]] do Sol: 5778&nbsp;[[Kelvin|K]].

Nas diferentes subdisciplinas da física que utilizan os modelos [[Relatividade xeral| relativistas]] e [[Mecánica cuántica| cuánticos]], como a [[física atómica]], a [[física nuclear]], a [[física de partículas]], etc., é común definir sistemas de unidades onde as diferentes constantes fundamentais toman o valor da [[un|unidade]]idade. As constantes que se adoitan establecer iguais a un son: a [[constante de Planck]] reducida (''ħ''), a [[velocidade da luz]] (''c''), a [[constante da gravitación universal]] (''G''), a [[constante de Boltzmann]] (''k_B''), a [[carga do electrón]] (''e''), a [[masa do electrón]] (''m_e'') e a [[masa do protón]] (''m_p'').<ref>[http://books.google.com/books?id=kLYx_ZnanW4C&pg=PA511 ''Gauge field theories: an introduction with applications'', Guidry, Apéndice A.]</ref><ref name=DT>[http://books.google.com/books?id=OF4TCxwpcN0C&pg=PA422 ''An introduction to cosmology and particle physics'', Domínguez-Tenreiro y Quirós, p.&nbsp;422.]</ref><ref name=Stoney>{{cita publicación periódica| apelido=Ray | nome =T.P. | ano=1981 | título=Stoney's Fundamental Units | publicación=Irish Astronomical Journal | volume=15 | páxina=152|bibcode =1981IrAJ...15..152R }}</ref><ref name=Turek>{{cita libro

Outra unidade comunmente utilizada como unidade de [[enerxía]] é o [[ electronvoltio]] ( eV) definido como a cantidade de enerxía adquirida por un [[electrón]] ao acelerarse nunha [[Tensión eléctrica|diferenza de potencial]] dun [[ voltio]]. É dicir, en unidades do SI isto é 1,602176462 × 10⁻¹⁹&nbsp;[[Joule|J]].<ref>{{cita web| título= Non-SI units accepted for use with the SI, and units based on fundamental constants| autor= Bureau International des Poids et Mesures| url= http://www1.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter4/table7.html| idioma= inglés| dataacceso= 21 de xaneiro do 2018| urlarquivo= https://web.archive.org/web/20041204045317/http://www1.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter4/table7.html| dataarquivo= 4 de decembro de 2004}}</ref>

! Planck<br/>(con [[unidades gaussianas]])

! «Natural»<br/>(con [[unidades de Lorentz–Heaviside]])

! «Natural»<br/>(con unidades gaussianas)

|[[Velocidade da luz]] no baleiro <br/> <math>c \,</math>

|[[Constante de Planck]] reducida <br/> <math>\hbar=\frac{h}{2 \pi}</math>

|[[Carga do electrón]] <br/> <math>e \,</math>

|[[Constante de Josephson]] <br/> <math>K_\text{J} =\frac{e}{\pi \hbar} \,</math>

|[[Cosntante de von Klitzing]] <br/> <math>R_\text{K} =\frac{2 \pi \hbar}{e^2} \,</math>

|[[Constante da gravitación universal]] <br/> <math>G \,</math>

|[[Constante de Boltzmann]] <br/> <math>k_\text{B} \,</math>

|[[Masa do electrón]] <br/> <math>m_\text{e} \,</math>