Vitoria: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Bot: Cambio o modelo: Outroshomónimos
Unhanova (conversa | contribucións)
Correccións
Liña 62:
En 1843 chegou a autorización para reformar o Convento de Santa Clara nun Instituto de Ensino Medio, actualmente sede do [[Parlamento Vasco]]. En 1853 comezaron as clases, culminando así un vello soño da cidade. O vello Instituto de Ensino Medio foi testemuña de boa parte da vida cultural da cidade.
 
En 1969, a partir da [[revolución de 1868]], creouse a [[Universidad Libre]], truncándose antes de empezar o curso 1873-1874 en boa parte por culpa da [[segunda guerra carlista]]. Nela estiveron xente como [[Ricardo Becerro de Bengoa]], [[Julián Apraiz]] ou [[Federico Baraibar]]. Este último, gran helenista, foi un das primeiras persoas que impartiu clases de euskeraéuscaro en Vitoria (extraoficiais).
 
=== Século XX ===
Liña 195:
Desde o punto de vista urbanístico Vitoria é unha cidade de tamaño medio, cun trazado adaptado ás tradicións de cada momento histórico. O casco medieval desenvólvese en forma de améndoa en torno ó outeiro fundacional, que pola súa situación privilexiada como única elevación na planicie alavesa, converteuse nun bastión defensivo cobizado polos reinos de [[Navarra]] e Castela durante os séculos XI e XII. O recinto amurallado é anterior a esta guerra entre navarros e casteláns, e débese á labor emprendida polo [[Conde de Áraba]], fillo bastardo do rei [[Ramiro I de Aragón]], no século XI, para a defensa da aldea. Os muros defensivos da vella Gasteiz foron construídos entre 1050 e 1100. Debido a esa primeira función defensiva, as súas rúas estreitas e sombrías rodean o óvalo orixinario, en compactas ringleiras de vivendas paralelas entre si e con respecto ás murallas medievais (das que só se conservan algúns tramos e portóns). Entre 1854 e 1856 tivo lugar unha epidemia de [[cólera]] que mudou a fisionomía da cidade. Derribáronse os portais, que eran casas fortes, que daban acceso ás rúas Correría (casa forte dos Nanclares), Zapatería (casa forte dos Soto) e Ferrería (casa forte dos Abendaño) e que servían para protexer a cada gremio barrial. Á entrada da actual praza da Virxe Branca encontrábase o portal de Santa Clara, que estaba unido pola muralla ó [[Convento de San Antonio de Vitoria|Convento de San Antonio]]. No século XIX, e ante a evidencia de que a cidade estaba a quedarse pequena, planificouse un ensanche en estilo [[neoclásico]], e pouco a pouco a planificación da cidade foi dando a Vitoria a súa forma actual.
 
A améndoa medieval, como adoita ser coñecida, ten multitude de xoias arquitectónicas, como o [[Pazo de Bendaña]], sede do Museo Fournier de naipes (erixido en 1525 por [[Juan López de Arrieta]] no solarsoar ocupado antes pola torre defensiva erixida polos Maeztu). O Pazo Escoriaza-Esquivel, do século XV, construído por [[Claudio de Arziniega]]. O Pazo de Vila Suso, do século XVI, no que habitou [[Martín de Salinas]], embaixador de [[Carlos I de España|Carlos I]]. Pero o maior tesouro medieval de Vitoria é a [[Catedral de Santa María de Vitoria|Catedral Vella de Santa María]].
 
[[Ficheiro:Vitoria -Monumento a la batalla de Vitoria.jpg|miniatura|esquerda|230px|Praza da Virxe Branca e Monumento á [[Batalla de Vitoria]]]]
Liña 201:
 
[[Ficheiro:Vitoria - Paseo Fray Francisco.JPG|190px|miniatura|dereita|Paseo de Frai Francisco]]
Desde a Idade Media ata o século XVIII a poboación de Vitoria e o trazado das súas rúas mantívose case sen variacións. Pero a finais do século XVIII o aumento do número de habitantes fixo necesaria a ampliación da cidade extramuros. Para solventarsolucionar o problema da diferenciadiferenza de altura entre o núcleo orixinal sobre o outeiro, e a chaira debaixo, erixíronse os Arcos e a Praza Nova, que suavizan a transición cara o tan necesario ensanche neoclásico (século XIX), de amplas rúas e xardíns, tendo como maior expoñente na rúa Dato, o Parque da Florida, e a Praza da Virxe Branca, coas súas fachadas repletas de miradores.
 
Finalmente, os novos barrios de Vitoria foron construídos conforme a un Plan Urbanístico que privilexia os parques, as zonas de lecer e a calidade de vida, compaxinando o mantemento da identidade da cidade coa necesidade de aloxar á crecente poboación. Tomando como referencia o barrio de San Martín, primeiro barrio novo planificado desta forma, a cidade aumentou a súa extensión a unha gran velocidade, crecemento concentrado nos últimos anos nos barrios de [[Lakua]], Salburua e Zabalgana.
 
O Anel Verde está conformado por unha rede de parques e espazos verdes que rodea a cidade, destinado a ser o pulmón da futura Vitoria, e enlazar a cidade co espazo rural. O anel inclúe os parques de Salburua, Zabalgana, Armentia, RioRío Alegría, Gamarra, Abetxuko, e Atxa-Landaberde, se ben aínda faltan zonas en integrarse a el.
 
A cidade de Vitoria recibiu varios premios internacionais polo seu desarrollo urbano.
Liña 211:
== Comunicacións ==
* Por estrada: Vitoria está comunicada tanto co resto de capitais vascas como coa meseta castelá, xa que é cidade de paso da autoestrada [[AP-1]], e ten dúas autovías no seu término municipal. Tamén conta coa estrada A-620 Vitoria-Altube e o seu enlace coa [[A-68]] Logroño-Bilbao.
* Por ferrocarril: A liña Madrid-IrunIrún ten en Vitoria unha das súas paradas máis importantes. Media ducia de trens unen cada día a cidade con Madrid, destacando o servizo Alvia, que, vía [[Valladolid]], utiliza a infraestrutura do [[Alta Velocidade Española|AVE]] para chegar en 3 horas e 43 minutos a Madrid. Tamén hai conexións con [[Castela e León]], [[Galicia]], [[Cataluña]], [[Alacant]], [[Asturias]], [[Lisboa]] e [[París]]. Porén, non hai ningún comboi directo a [[Andalucía]], nin conexión ferroviaria con [[Bilbao]]. A chegada do [[Alta Velocidade Española|AVE]] á cidade, comunicándoa con [[Madrid]], [[Bilbao]] e [[Donostia]], as dúas últimas mediante o [[Y vasco]], está prevista para o ano [[2013]].
* Por avión: O [[aeroporto de Vitoria]] foi construído para ser o gran aeroporto do norte de España {{cómpre referencia}} e substituír ó de Bilbao, pero non conseguiu consolidarse como tal. O escaso número de vos de pasaxeiros contrasta coa súa consolidación como aeroporto de carga, sendo o cuarto aeroporto con maior transporte de mercancías de España.<ref>
[http://www.elcorreodigital.com/alava/prensa/20070511/alava/carga-consolida-incremento-marzo_20070511.html La carga se consolida, con un incremento del 30% en marzo de 2007]</ref>
Liña 230:
A vida nocturna de Vitoria está considerada como unha das máis concorridas do norte peninsular{{cómpre referencia}}. Isto débese principalmente a que máis do 80% dos pubs, clubs e discotecas da cidade están concentrados en tan só media ducia de rúas, habendo nalgúns casos varios locais de marcha no casco vello uns a carón dos outros, o que non está permitido segundo a normativa vixente. Os xoves adoitan saír os universitarios.
 
Un dos déficits de Vitoria-Gasteiz respecto á vida nocturna céntrase na escasa oferta que ten a cidade a partir das 3 da madrugada, xa que aínda que o número de discotecas é bastante amplo e están todas no centro da cidade, trátase de locais de reducidas dimensións, que nalgúns casos deben pechar os seus accesos a unha hora determinada ó ter oa aforocapacidade completocompleta. Actualmente debátese a posibilidade de abrir macro-discotecas no extrarradioarrabalde da cidade, pero a idea non gusta no sector hostaleiro da cidade.
 
== Transporte urbano ==