Ambiente: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Arranxos varios
Sen resumo de edición
Liña 1:
{{en uso}}
{{sen referencias}}
[[Ficheiro:Swamp lake Balarus.jpg|dereita|miniatura|350px300px|MedioUnha ambiente[[lagoa]], naturalonde existen especies en ambientes como os acuáticos ou os terrestres.]]
O '''ambiente'''<ref name="dicbio2010">{{Cita libro|nome1 = Jaime | apelidos1 = Gómez Márquez| nome2 = Ana María | apelidos2 = Viñas Díaz | nome3 = Manuel | apelidos3 = González González | nome4 = David | apelidos4 = Villar Docampo | nome5 = Luís | apelidos5 = Vale Ferreira | nome6 = Victor | apelidos6 = Fresco | nome7 = María Liliana | apelidos7 =Martínez Calvo | título = Dicionario de Bioloxía galego-castelán-inglés | lugar = Facultade de Bioloxía da Universidade de Santiago, Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades e Consellería de Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia | data = 2010 |editorial = Galigraf Galicia |lingua= galego |isbn= 978-84-453-4973-1 |páxinas= 220}}</ref> (ou o '''medio''')<ref name="rag">A [[Real Academia Galega]] define como sinónimos perfectos para este concepto a ''ambiente'' e ''medio'', suxerindo ambos sobre do uso de ''medio ambiente'', importado do [[lingua castelá|castelán]].</ref>, en [[ecoloxía]], defínese como os elementos [[ser vivo|bióticos]] e [[factor abiótico|abióticos]] que rodean aos [[ser vivo|organismos]], ou ás [[poboación]], e que determinan a capacidade de supervivencia, o seu desenvolvemento e a súa [[evolución]].<ref name="hanson1962">{{Cita libro| autores = Herbert C. Hanson | título = Dictionary of Ecology | data = 1962 | cita = "Ambiente: a suma de todos os factores externos que poidan afectar aos organismos."}}</ref><ref name="allaby2010">{{Cita libro| título = A Dictionary of Ecology | edición = 5 ed. | autores = Michael Allaby | editores = Oxford University Press | data = 2010 | isbn = 9780199567669 | doi = 10.1093/acref/9780199567669.001.0001 }}</ref><ref name="collins2009">{{Cita libro| título = Over 7,000 terms clearly defined | autores = Peter Collin | data = 2009 | edición = 6 ed. | isbn = 9781408102220 | editorial = A&C Black Business Information and Development |páxinas = 264}}</ref><ref>O ambiente defínese como o "conxunto de características externas que afectan o comportamento dun sistema" segundo Gómez Marquez et al. 2010 en "Dicionario de Bioloxía".</ref> O conxunto de condicións externas que afectan a esas condicións poden ser de tipo social e cultural, e nalgúns contextos, incluso políticas e económicas.<ref name="allaby2010" /> As dimensións dos ambientes varían desde escalas microscópicas ao conxunto da terra e son incontables. Os ambientes pódense clasificar segundo as súas características, por exemplo, en ambientes mariños, atmosféricos ou terrestres.<ref name="collins2009" /> Cando se lle presta atención aos espazos ocupados polas especies, o termo ambiente soe ser un [[sinónimo]] de [[hábitat]].
 
Os espazos onde as actividades humanas tiveron un efecto de transformación importante do ambiente "natural", como a construción de cidades e urbanizacións ou transformado a terra en labradío intensivo, pódese definir como ambientes de [[antroposfera]].
O '''medio ambiente''' é o termo que designa a contorna ou daquilo que rodea, afecta e condiciona as circunstancias de vida dos seres vivos ou das [[sociedade]]s formadas por eles. Comprende o conxunto de valores [[Natureza|naturais]], [[Sociedade|sociais]] e [[cultura]]is existentes nun lugar e nun momento determinado, que inflúen na [[vida]] dos [[ser vivo|seres vivos]] e, por tanto, tamén do [[ser humano]] e nas xeracións vindeiras. E dicir, non se trata só do espazo no que se desenvolve a vida senón que tamén abarca seres vivos, obxectos, [[auga]], [[solo]], [[aire]] e as relacións entre eles. O [[Día Mundial do Medio Ambiente]] celebrase o [[5 de xuño]].
 
O "día mundial do ambiente" celebrase o 5 de xuño.
==Historia==
[[Hipócrates]] ([[-460|460]]-[[-375|375]] anos antes de Cristo), na súa obra ''Aires, augas e lugares'', resaltou a importancia do ambiente como causa de enfermidade.
 
== Étimo ==
[[Thomas Sydenham]] ([[1624]]-[[1689]]) e [[Giovanni Maria Lancisi]] ([[1654]]-[[1720]]), formularon a ''teoría miasmática'', na que o ''miasma'' é un conxunto de emanacións fétidas de [[solo|chan]]s e [[auga]]s impuras que son causa de enfermidade.
A palabra "ambiente" procede do latín ''ambiens, -ambientis'', e esta de ''ambere'', "rodear", "estar a ambos lados". A palabra "medio", como substantivo, procede do latín ''medium'' (forma neutra) e como adxectivo, do latín ''medius'' (forma masculina). O termo "medio ambiente" é redundante.<ref name="rag">
 
==Dominios==
No [[século XIX]] con [[Chadwick]], [[William Farr]] ([[1807]]-[[1883]]) coa mortalidade dos mineiros, [[John Snow]] ([[1813]]-[[1858]]) con "Sobre o modo de transmisión do [[cólera]]", consolidouse a importancia do ambiente en epidemioloxía e a necesidade de utilizar métodos numéricos.
[[Ficheiro:Jordens inre-numbers.svg|thumb|left|Estrutura en capas da terra: (1) o núcleo, (2) o núcleo externo, (3) o baixo (4)e alto manto, (5) a litosfera e (6) a codia terrestre.]]
Os ambientes terrestres danse en catro grandes dominios onde se poden producir a interacción entre os organismos vivos con factores [[factor biótico|bióticos]] ou [[factor abiótico|abióticos]]: a [[litosfera]], a [[hidrosfera]], a [[atmosfera]] e a [[biosfera]]. Nestes dominan os medios [[rocha|rochosos]], [[auga|acuosos]], [[aire|aéreos]] ou [[biosfera|bióticos]], respectivamente. Nalgúns casos defínese a [[criosfera]] como un ambiente propio, independente da hidrosfera, e á [[pedosfera]] (que é o conxunto de [[solo]]s) como unha parte propia da litosfera.
 
==Interaccións entre a vida e os ambientes==
== Étimo ==
As formas de vida que están presentes arestora estano porque conseguiron adaptarse, ou o estiveron conseguindo, as condicións de ambiente que ocupan. Factores abióticos como a temperatura, a luz, a humidade, os nutrientes dos solos ou outros, condicionan ás especies dentro do ambiente. Do mesmo xeito, as formas de vida modifican as condicións dos ecosistemas, coa produción de recursos ou a creación de novos [[nicho ecolóxico|nichos]]. Así, a liberación de oxíxeno á [[atmosfera]] foi un fito evolutivo que determinou os patróns bioxeoquímicos do planeta e modificaron os ambientes presentes no planeta. Deu pé a que aparecesen as plantas, e logo a vida animal, no [[evento da grande oxidación]].
Como substantivo, a palabra "medio" procede do latín ''medium'' (forma neutra); como adxectivo, do latín ''medius'' (forma masculina). A palabra "ambiente" procede do latín ''ambiens, -ambientis'', e esta de ''ambere'', "rodear", "estar a ambos lados". O termo "medio ambiente" é parcialmente redundante, xa que os dous substantivos teñen unha acepción coincidente pero varias outras que non o son. O emprego de dous substantivos cunha acepción equivalente xustifícase neste caso para lograr unha maior precisión da lingua e evitar ambigüidades.
 
=== Concepto de ambiente ===
Na Teoría xeral de sistemas, un ambiente é un complexo de factores externos que actúan sobre un sistema e determinan o seu curso e a súa forma de existencia. Un ambiente podería considerarse como un superconxunto, no cal o sistema dado é un subconxunto. Un ambiente pode ter un ou máis parámetros, físicos ou doutra natureza. O ambiente dun sistema dado debe interactuar necesariamente con el.
 
En [[epidemioloxía]] o ambiente é o conxunto de factores chamados factores extrínsecos, que inflúen sobre a existencia, a exposición e a susceptibilidade do axente en provocar unha enfermidade ao hóspede.
 
En [[ecoloxía]] o ambiente é o conxunto de todos os [[factores abióticos]], ou [[biótopo]] (auga, luz, temperatura, clima, presón. etc.) coma [[factor biótico|bióticos]] que conforman o [[Hábitat (ecoloxía)|hábitat]] da [[biocenose]] ou conxuntio de [[poboación]]s que, canda ela, constitúen o [[ecosistema]].
 
Estes factores extrínsecos son:
* '''Ambiente físico:''' [[Xeografía Física]], [[Xeoloxía]], [[clima]], [[contaminación]].
* '''Ambiente biolóxico:'''
# '''[[Poboación|Poboación humana]]:''' [[Demografía]].
# '''[[Flora]]:''' fonte de [[alimento]]s, inflúe sobre os [[vertebrado]]s e [[artrópodo]]s como fonte de axentes.
# '''[[Fauna]]:''' fonte de alimentos, hóspedes vertebrados, artrópodos vectores.
# '''[[Auga]]'''.
* '''Ambiente socioeconómico:'''
# '''Ocupación laboral''' ou traballo: exposición a axentes químicos, físicos.
# '''[[Urbanización]]''' ou contorna urbana e desenvolvemento económico.
# '''[[Desastre]]s:''' [[guerra]]s, [[inundación]]s.
 
== Véxase tamén ==
=== Outros artigos ===
* [[AmbienteBiosfera]]
* [[CITES]]
* [[Convenio sobre a diversidade biolóxica]]
* [[Ecoloxía]]
* [[Protocolo de Quioto]]
* [[Quentamento global]]