Occitania: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Rosamf (conversa | contribucións)
m Cambiei "Vals" por "Vales"
Rosamf (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 24:
'''Occitania''' (en [[occitano]] ''Occitània'') é a área histórica de dominio da [[lingua occitana]]. Comprende boa parte do terzo sur do [[Francia|estado francés]], o [[Val de Arán]] (no [[Principado de Cataluña]]), os [[Vals Occitanos|Vales Occitanos]] (de [[Piemonte]], en [[Italia]]) e [[Mónaco]].
 
Esta designación non está extenta de polémicas e non é aceptada por todas as persoas por razóns políticas, aducindo a falta (relativa) falta de antecedentes históricos como suxeito político único. En cambio, o adxectivo ''occitan'' (occitano), como definición identitaria, ten gozado de certa normalidade de emprego en todo o seu ámbito lingüístico e tamén no resto do estado francés.
 
OA inmensa maioría do territorio de Occitania nonestá tendividido ningúnen recoñecementovarias oficialrexións administrativas francesas (o restante, tanuns poucos lingüísticovales, nos estados español e confrancés). Nos tres Estados en que a lingua occitana é falada, ten graos de oficialidade moi variábeis. enA funciónfragmentación dosadministrativa, respectivosxunto estados.coa Osfraca gruposprotección delegal para a lingua, explican en parte que as organizacións [[nacionalismo occitano|nacionalistas occitanosoccitanas]] sonsexan aínda hoxe minoritarios, peromalia que a ''cuestión occitana'' estáestea a arraigar na mentalidade da xente e na sociedade francesa. Exemplo disto son o éxito das [[Manifestación polo Occitano|manifestacións]] en defensa do occitano en [[Carcassona]] (entre 8.000 e 12.000 manifestantes o [[22 de outubro]] de [[2005]]) e [[Besiers]] (reunindo a máis de 20.000 persoas o [[17 de marzo]] de [[2007]]).
 
A lingua occitana só está recoñecida como oficial, protexida, ensinada e promovida no [[Val de Arán]]. No estado italiano ten o status de lingua protexida e no estado francés tan só goza dunha certa aceptación no sistema educativo, pero carece de recoñecemento legal. Cabe mencionar que, pese á súa precaria posición social, o occitano foi unha das linguas oficiais dos [[Xogos Olímpicos de Turín]]. Tamén hai un sistema privado de escolarización en lingua occitana, similar ás [[ikastola]]s vascas, denominado [[Calandreta]]s.
 
A bandeira de Occitania é a dos condes de [[condado de Tolosa|Tolosa]]: cruz amarela sobre fondo vermello. A cruz occitana aparece nas bandeiras oficiais da cidade de [[Tolosa, Francia|Tolosa]] e das rexións francesas de [[Mediodía-Pireneos]] ; a carón do escudo catalán na da rexión de [[Languedoc-Rosellón]], así como no escudo do departamento dos ''Hauts Alps'' (Altos Alpes). Tense implantado con éxito nos vales occitanos de [[Piemonte]] e tamén no Val de Arán, onde agora está integrada na bandeira aranesa (que só ostentaba antes a [[chave aranesa]]).
 
== Historia de Occitania ==
Liña 37:
{{Historia de Occitania}}
 
Occitania, por mor da súa posición xeográfica, sempre tense atopado decote nun cruzamento estratéxico entre toda clase de correntes (esencialmente gregos e latinos, orientais, nórdicos e evidentemente mediterráneos). Herdeira da cultura latina e de certos elementos [[celta]]s, chegou a converterse nun dos centros neurálxicos da cultura románica a partir do [[século IX]]. Foi o occitano unha das linguas que primeiro substituíu óo latín en moitos actos, documentos, obras literarias e obras científicas. Así, as primeiras gramáticas anteriores á de [[Antonio de Nebrija|Nebrija]] son occitanas (como por exemplo as [[Leys d'Amors]] do [[século XIV]]).
 
Os séculos XI, XII e XIII foron a época de maior esplendor da cultura e política occitanas. O modelo de occitano escrito, grazas á súa cultura refinada e brillante, sitúase como unha lingua vehicular en toda Europa,: culturalmente, cosgrazas aos trobadores e tamén, politicamente, a través da elaboración dos Foros dos territorios aragoneses e navarros, sen esquecer obviamente a influencia que exerceu sobre a literatura en lingua catalá grazas a [[Ausiàs March]].
 
Foron aqueles séculos a época de ouro da literatura occitana, co nacemento da literatura [[trobador]]esca e a súa extensión pola maior parte de Europa Occidental. Politicamente polatamén o foi, debido á [[independencia]] de feitofacto e aá prosperidade de moitos dos territorios occitanos ''(véxase [[Condado de Tolosa]], [[Condado de Foix]], [[Vicecondado de Carcassona]], [[Ducado de Aquitania]] e [[Condado de Provenza]])''. AgoraOra ben, esta época dourada sería truncada rapidamente xaaxiña, quepois a unidade dos territorios occitanos era de feito unha unidade cultural e lingüística, pero non política.
 
=== A invasión francesa ===
Coa escusa de loita contra a herexía cátara, o rei de Francia [[Filipe II de Francia|Filipe II]], aliado co Papa [[Inocencio III]], comezou a [[cruzada albixense]] contra os señores occitanos. O exército francés, liderado por [[Simón de Montfort]], atacou e saqueou as principais cidades de Occitania, invadindo así as terras do Conde de Tolosa [[Ramón VI de Tolosa]]. O conde reuniu os seus aliados, entre eles [[Pedro II de Aragón]], para loitar contra os franceses. A [[Batalla de Muret]] ([[13 de setembro]] de [[1213]]) significou a fin da idade de ouro da cultura occitana coa morte do rei aragonés por un lado e, sobre todo, pola derrota das tropas occitano-catalano-aragonesas, coao que representou a fin da expansión da [[Coroa de Aragón]]. Lengadòc pasaba así a ser unha dependencia da coroa francesa. Entre mediados do [[século XIII]] e comezos do [[século XVII]] tódolostodos os territorios occitanos foron incorporados á coroa francesa.
 
== Provincias tradicionais ou rexionsrexións de Occitania ==
[[Ficheiro:Provincias da Occitania.PNG|miniatura|dereita|450px|Provincias tradicionais da Occitania]]
[[Ficheiro:Carta Occitania.pdf|thumb|450px|Occitania (oc)]]
Liña 60:
 
== División administrativa ==
Actualmente, o territorio lingüístico occitano está dividido entre o [[estado francés]] (contendo practicamente a totalidade doda área occitana), [[Italia]] (os [[Vales Occitanos]]), o [[estado español]] (o [[Val de Arán]]) e [[Mónaco]]. O territorio baixo administración francesa está dividido en sete rexións administrativas:
* [[Languedoc-Rosellón]]
* [[Provenza-Alpes-Costa Azul]]