Mar: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
→Correntes: texto traducido desde a wiki .en:Sea#Currents |
*-uct- > -ut-. |
||
Liña 122:
[[Ficheiro:Waves mediterranean sea.jpg|miniatura|O mar arremete contra os [[arrecife]]s.]]
As [[onda (mar)|ondas]] oceánicas son oscilacións causadas polo [[rozamento]] do [[Atmosfera terrestre|aire]] en movemento sobre a superficie marítima. Este rozamento traslada [[enerxía]] e forma ondas de superficie na auga perpendiculares á dirección do vento. A parte superior da onda é coñecida como "crista" e a base é chamada "val". A distancia entre dúas cristas é a [[lonxitude de onda|lonxitude da onda]]. Estas ondas formanse [[Onda mecánica|mecanicamente]] xa que a medida que se aproximan unhas a outras, as moléculas de auga dunha determinada posición elévanse e segundo van pasando baixan, trazando un camiño máis ou menos circular. A enerxía transita pola superficie e non supón un movemento horizontal da propia auga. O [[estado do mar|estado]] do océano é determinado polo tamaño de tales ondas, que, na [[Fluído|superficie libre]], depende da velocidade do vento e do ''[[fetch (xeografía)|fetch]]'' (''"fetch"'' é a lonxitude rectilínea máxima dunha gran masa de auga superficial que é uniformemente afectada na dirección e forza do vento). As ondas pequenas son chamadas [[Onda capilar|ondas capilares]]. Co bater de ventos, máis fortes e prolongados, nas cristas elevadas das ondas capilares, formanse ondas grandes e irregulares. En tal escenario, estas ondas alcanzan a súa altura máxima cando o ritmo no que elas viaxan case concide coa velocidade do vento e, co tempo, chegan a separarse en poderosas ondas longas,{{efn | "Cando as ondas se distancian do punto onde xurdiron, as maiores pasan diante das novas, pois a súa velocidade é maior. Aos poucos, elas caen e desfanse xunto a outras ondas que viaxan a velocidade parecida- onde diferentes ondas están no mesmo estadio, hai reforzo mutuo dunha a outra, xa cando as ondas próximas están en etapas diferentes, elas deminuen. Finalmente, desenvolvese un patrón regular de ondas altas e baixas, ou ''[[mar de fondo]]''."<ref name=Stow />{{rp|pages=83–84}}}} cunha dirección e lonxitude de onda común. Estas [[Mar de fondo|ondas]] son particularmente comúns nos [[Roaring Forties]] do [[hemisferio sur]], onde o vento sopra continuamente.<ref name="NOAA">National Oceanic and Atmospheric Administration. "[http://oceanexplorer.noaa.gov/edu/learning/player/lesson09.html Ocean Waves]" in the ''Ocean Explorer''.</ref><ref>Young, I.R. (1999) ''Wind Generated Ocean Waves''. Elsevier. p. 83. ISBN 0-08-043317-0.</ref>
Cando as ráfagas do vento amainan, as ondulacións desaparecen facilmente debido á diminución da [[tensión superficial]] da auga, pero o mar e as ondas só diminuen lentamente pola [[ondas de gravidade|gravidade]] e a [[interferencia|interferencia destrutiva]] doutras ondas.<ref name=NOAA /> A [[Interferencia|interferencia
Segundo as ondas se aproximan a costa móvense en augas menos profundas que fan que muden o seu comportamento. O aproximarse dende un determinado ángulo, poden desviarse ou chocar contra rochas e promontorios. Cando as ondas alcanzan o punto onde as súas moléculas oscilantes máis profundas entran en contacto co [[relevo oceánico|chan oceánico]], a fricción inicia o seu proceso de desaceleración. Este fenómeno "poxa" as cristas preto unha das outras polo que aumenta a [[Amplitude|altura das ondas]]. No momento en que a porción da altura coa lonxitude de onda supera 1:7, "rompen", formando nunha masa de auga espumante.<ref name=mrgarrison/> Unha capa desa auga corre sobre a área de praia e retraese de volta ao mar por influencia da gravidade.<ref name=NOAA />
|