Lingua inglesa: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m →‎Ligazóns externas: Arranxos varios
Sen resumo de edición
Liña 37:
[[Ficheiro:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|miniatura|dereita|"EN" é o código de lingua común para o inglés (segundo o estándar [[ISO 639-1]]).]]
 
O inglés é unha [[Linguas indoeuropeas|lingua indoeuropea]], e pertence ó grupo [[linguas xermánicas occidentais|occidental]] das [[linguas xermánicas]].{{sfn|Bammesberger|1992|pp=29–30}} As máis achegadas ó inglés son as [[lingua frisoa|frisoas]], e xuntos forman o subgrupo [[Linguas anglofrisoas|anglofrisón]] das linguas xermánicas. O [[saxón antigo]] e o seu descendente o [[Lingua baixo alemá|baixóbaixo alemán]] tamén están moi relacionados, e ás veces o baixo alemán, o inglés e o frisón son agrupados xuntos como [[linguas ingvaeónicas]] ou linguas xermánicas do mar do Norte.{{sfn|Bammesberger|1992|p=30}} O inglés moderno descende do [[inglés medio]], que á súa vez descende do [[inglés antigo]].{{sfn|Robinson|1992}} Algúns dialectos do inglés antigo e medio tamén se desenvolveron nun número de [[Linguas anglofrisoas|linguas ánglicas]], incluíndo o [[Lingua escocesa|escocés]]{{sfn|Romaine|1982|pp=56–65}} e os extintos [[Lingua fingalesa|fingalés]] e [[lingua yola|yola]] falados en Irlanda.{{sfn|Barry|1982|pp=86–87}}
 
O inglés clasifícase como unnhaunha lingua xermánica porque comparte elementos novos (diferentes doutras linguas indoeuropeas) con outras linguas xermánicas como o [[lingua neerlandesa|neerlandés]], o [[lingua alemá|alemán]] ou o [[Lingua sueca|sueco]].{{sfn|Durrell|2006}} Estes elementos innovadores amosan que estas linguas descenden dun mesmo antergo común, que os lingüistas chaman [[Lingua protoxermánica|protoxermánico]]. Algúns elementos comúns das linguas xermánicas son o uso de [[verbo modal|verbos modais]], a división dos verbos en fortes ou febles, e os cambios de son que afectan ás consoantes [[Lingua protoindoeuropea|protoindoeuropeas]], coñecidos como [[Lei de Grimm]] e de [[Lei de Verner|Verner]]. Segundo a lei de Grimm, a palabra ''foot'' (pé) comeza con {{IPA|/f/}} nas linguas xermánicas, pero o seu [[cognado]] noutras linguas indoeuropeas comeza con {{IPA|/p/}}. O inglés clasifícase como lingua anglofrisoa porque comparten características comúns, como a [[palatalización]] de consoantes que eran velares no protoxermánico.{{sfn|König|van der Auwera|1994}}
* Inglés ''sing'', ''sang'', ''sung''; neerlandés ''zingen'', ''zong'', ''gezongen''; alemán ''singen'', ''sang'', ''gesungen'' (verbo forte)
: Inglés ''laugh'', ''laughed''; neerlandés e alemán ''lachen'', ''lachte'' (verbo feble)
Liña 59:
[[Ficheiro:Beowulf Cotton MS Vitellius A XV f. 132r.jpg|miniatura|O poema épico en inglés antigo ''[[Beowulf (poema)|Beowulf]]'', [[manuscrito|escrito a man]] en [[Uncial|escrita medio uncial]]:<br />''{{lang|ang|Hƿæt ƿē Gārde/na ingēar dagum þēod cyninga / þrym ge frunon...}}''.]]
 
A forma máis antiga do inglés é chamada inglés antigo ou anglosaxón (c.&nbsp;550–1066). O inglés antigo desenvolveuse a partir dunha serie de [[Linguas ingvaeónicas|dialectos xermánicos do mar do Norte]] orixinalmente falados ó longo da costa de [[Frisia (histórica)|Frisia]], [[Baixa Saxonia]], [[Xutlandia]] e o sur de [[Suecia]] polas tribos xermánicas coñecidas como [[anglos]], [[saxóns]] e [[xutos]]. No [[século V]], os anglosaxóns asentáronse en Gran Bretaña, e os [[Fin do dominio romano en Britania|romanos abandonaron Britania]]. No século VII, a lingua xermánica dos anglosaxóns converteuse na dominante en Britania, substituíndo ás linguas da [[Britania|Britania romana]] (43–409): as [[linguas britónicas]], de [[Linguas célticas|orixe celta]], e o [[Lingua latina|latín]], levado a Britania pola [[Invasións da Britania por Xulio César|ocupacuónocupación romana]].{{sfn|Collingwood|Myres|1936}}{{sfn|Graddol|Leith|Swann et al.|2007}}{{sfn|Blench|Spriggs|1999}} ''Inglaterra'' e ''inglés'' (orixinalmente ''Englaland'' e ''englisc'') reciben o seu nome polos anglos.{{sfn|Bosworth|Toller|1921}}
 
O inglés antigo estaba dividido en catro dialectos: dous dialectos anglos, o de [[Mercia]] e [[Reino de Northumbria|Northumbria]], e dous dialectos saxóns, o de [[Reino de Kent|Kent]] e [[Wessex]].{{sfn|Campbell|1959|p=4}} A través das reformas educativas de [[Alfredo o Grande]] no [[século IX]] e a influencia do reino de [[Wessex]], o dialecto saxón occidental converteuse no [[Lingua estándar|variedade escrita estándar]].{{sfn|Toon|1992|loc=Chapter: Old English Dialects}} O [[Epopea|poema épico]] ''[[Beowulf (poema)|Beowulf]]'' está escrito en saxón occidental, e o poema máis antigo en inglés, ''[[Cædmon's Hymn]]'', está escrito no dialecto de Northumbria.{{sfn|Donoghue|2008}} O inglés moderno desenvolveuse principalmente do dialecto de Mercia, pero a [[lingua escocesa]] desenvolveuse do de Northumbria. Unhas poucas inscricións curtas do período máis antigo do inglés foron escritas empregando [[Futhorc|escrita rúnica]].{{sfn|Gneuss |2013|p=23}} No século VI, foi adoptado o [[alfabeto latino]], escrito coa grafía medio [[uncial]]. Inclúe as letras rúnicas ''[[wynn]]'' ƿ e ''[[Thorn (letra)|thorn]]'' þ, e as letras latinas modificadas ''[[eth]]'' ð, e ''[[Æ|ash]]'' æ.{{sfn|Gneuss |2013|p=23}}{{sfn|Denison|Hogg|2006|pp=30–31}}
Liña 81:
Primeiro, as ondas de colonizadores nórdicos que chegaron ó norte das Illas Británicas nos séculos VIII e IX puxeron ó inglés antigo nun contacto intenso co [[Lingua nórdica antiga|nórdico antigo]], unha [[Linguas nórdicas|xermánica do norte]]. A influencia do nórdico foi forte nas variedades do inglés antigo faladas na área de [[Danelaw]] arredor de York, que foi o centro da colonización nórdica; hoxe eses trazos están particularmente presentes no [[Lingua escocesa|escocés]] e inglés do norte. Porén, o centro do inglés nórdico semellan ter sido as terras interiores arredor do [[Reino de Lindsey]], e despois do ano 920, cando Lindsey foi reincorporado á política anglosaxoa, os trazos do nórdico espalláronse as variedades do inglés que non tiveran un contacto intenso cos falantes nórdicos. Algúns elementos da influencia nórdica que persisten en tódalas variedades do inglés moderno son os pronomes que comezan por ''th-'' (''they, them, their'') que substituíron ós pronomes anglosaxóns con ''h-'' (''hie, him, hera'').{{sfn|Thomason|Kaufman|1988|pp=284–290}}
 
Coa [[conquista normanda de Inglaterra]] en 1066, o inglés antigo con trazos nórdicos foi suxeito do contacto co [[normando antigo]], unha [[linguas románicas|lingua románica]] estreitamente relacionada co [[lingua francesa|francés]] moderno. A lingua normanda en Inglaterra evolucionou eventualmente no [[Lingua anglonormanda|anglonormando]]. Como o normando era falado principalmente polas elites e os nobres, mentres que as clases baixas continuaron falando anglosaxón, a influencia do normando consistíuconsistiu na introdución dun gran número de [[préstamo]]s relacionados coa política, coa lexislación e os dominios sociais de prestixio.{{sfn|Svartvik|Leech|2006|p=39}} O inglés medio simplificou amplamente o sistema de inflexión, probablemente para conciliar o nórdico antigo co inglés antigo, que tiñan inflexións diferentes pero morfoloxías semellantes. A distinción entre os casos nominativo e acusativo perdeuse agás nos pronomes persoais, o caso instrumental desapareceu e o uso do caso [[xenitivo]] foi limitado a describir posesión. O sistema de inflexión regulou moitas formas inflexionais irregulares,{{sfn|Lass|1992}} e gradualmente simplificou o sistema de acordo, facendo a orde das palabras menos flexible.{{sfn|Fischer|van der Wurff|2006|pages=111–13}} Na [[Biblia de Wycliffe]] de 1380, a pasaxe de Mateo 8:20 foi escrito así:
 
: ''Foxis han dennes, and briddis of heuene han nestis''<ref>{{cita web| apelido = Wycliffe | nome = John | url=http://wesley.nnu.edu/fileadmin/imported_site/wycliffe/wycbible-all.pdf | editorial = Wesley NNU | título = Bible}}</ref>
 
Aquí, o sufixo plural ''-n'' no verbo ''have'' aínda se conserva, pero ningunha das terminacións dos casos sobre os substantivos está presente.
 
No [[século XII]], o inglés medio estaba completamente desenvolvido, integrando trazos nórdicos e normandos; continuou a ser falado até a transición ó inglés moderno arredor do 1500. A literatura en inglés medio inclúe ''[[Os contos de Canterbury]]'' de [[Geoffrey Chaucer]], e ''[[Le Morte d'Arthur]]'' de [[Thomas Malory]]. No período do inglés medio, proliferou o uso de dialectos rexionais, e os trazos dialectais foron utilizados como efectos por autores tales como Chaucer.
 
=== Inglés moderno temperán ===
Liña 96:
O seguinte período na historia do inglés foi o inglés moderno temperán (1500–1700). Esta lingua caracterizouse polo [[gran desprazamento vocálico]] (1350–1700), que supuxo unha simplificación das inflexións e unha estandarización lingüística.
 
O gran desprazamento vocálico afectou ás vogais longas do inglés medio. Foi un cambio en cadea, o cal implicou que cada cambio tivo un cambio subsecuente no sistema vocálico. As [[Vogal media|vogais medias]] e [[vogal aberta|abertas]] foron elevadas, e as [[vogal pechada|pechadas]] romperon en [[ditongo]]s. Por examploexemplo, a palabra ''bite'' (trabada) foi orixinalmente pronunciada como a palabra actual inglesa ''beet'', e a segunda vogal da palabra ''about'' (sobre) foi pronunciada como a palabra inglesa ''boot''. O gran desprazamento vocálico explica moitas das irrregularidadesirregularidades no deletrodeletreo, xa que o inglés mantén moitas formas escritas dende o inglés medio, e iso tamén explica porque as vogais inglesas teñen pronunciacións tan diferentes para as mesmas letras noutras linguas.{{sfn|Lass|2000}}{{sfn|Görlach|1991|pp=66–70}}
 
O inglés comezou a medrar en prestixio durante o reinado de [[Henrique V de Inglaterra|Henrique V]]. Arredor do ano 1430, a [[Court of Chancery]] de [[Westminster]] comezou a empregar o inglés en documentos oficiais, e unha nova forma de inglés medio, coñecido como, "Chancery Standard", foi desenvolvido a partir dos dialectos de Londres e das terras interiores do leste. En 1476, [[William Caxton]] introduciu a [[imprenta]] en Inglaterra e comezou a publicar os primeiros libros impresos en Londres, estendendo a influencia desa forma do inglés.{{sfn|Nevalainen|Tieken-Boon van Ostade|2006|pages=274–79}} A literatura deste período moderno temperán inclúe as obras de [[William Shakespeare]] e a [[Biblia do rei Xacobe|tradución da Biblia]] encargada polo rei [[Xacobe VI de Escocia e I de Inglaterra|Xacobe I]]. Mesmo despois do cambio vocálico, a lingua aínda soa diferente do inglés moderno: por exemplo, os [[Grupo consonántico|grupos consonánticos]] {{IPA|/kn ɡn sw/}} en ''knight'', ''gnat'' e ''sword'' aínda se pronunciaban. Moitas das características gramaticais que un lector moderno de Shakespeare podería atopar pintorescas ou arcaicas representan as características distintas do inglés moderno temperán.{{sfn|Cercignani|1981}}
 
Na versión de 1611 da Biblia do Rei Xacobe, escrita en inglés moderno temperán, Mateo 8:20 di:
Liña 107:
=== Expansión do inglés moderno ===
 
A finais do [[século XVIII]], o [[Imperio Británico]] facilitou a expansión do inglés nas súas colonias e dominios xeopolíticos. O comercio, a ciencia, a tecnoloxía, a diplomacia, a arte e a educación formal contribuíron a que o inglés se convertese na primeira lingua verdadeiramente global. O inglés tamén facilitou a comunicación internacional en todo o mundo.{{sfn|How English evolved into a global language|2010}}{{sfn|The Routes of English}} Ó tempo que Inglaterra continuou a formar novas colonias, outras foron acadando a independencia e desenvolvendo as súsasúas propias normas de como falar e escribir o inglés. O inglés foi adoptado en [[América do Norte]], a [[India]], partes de [[África]], [[Australasia]] e moitas outras rexións. No período poscolonial, algunhas das nacións acabadas de nacer que tiñan moitas linguas indíxenas optaron por continuar co inglés como lingua oficial para evitar as dificultades políticas de ter que promocionar unha das linguas indíxenas por riba das outras.{{sfn|Romaine|2006|p=586}}{{sfn|Mufwene|2006|p=614}}{{sfn|Northrup|2013|pp=81–86}} No século XX, o crecemento económico e a influencia cultural dos Estados Unidos de América e o seu rol como superpotencia despois da [[Segunda Guerra Mundial]], sumado á emisión mundial en inglés da [[BBC]]<ref>{{cita web|apelido=Baker|nome=Colin|título=''Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education'', page CCCXI|url=https://books.google.co.uk/books?id=YgtSqB9oqDIC|data=agosto de 1998|editorial=Multilingual Matters Ltd|dataacceso=9 de agosto de 2015}}</ref> acelerou significativamente o espallamento da lingua en todo o planeta.{{sfn|Graddol|2006}}{{sfn|Crystal|2003a}} No século XXI, o inglés foi máis amplamente falado e escrito que ningunha outra lingua na historia.{{sfn|McCrum|MacNeil|Cran|2003|pp=9–10}}
 
O principal logro no desenvolvemento temperán do inglés moderno foi a codificación de normas explícitas e a súa diseminación a través dos medios de comunicación oficiais, como a educación pública e as publicacións subencionadassubvencionadas polo estado. En 1755, [[Samuel Johnson]] publicou ''[[A Dictionary of the English Language]]'' que introduciu un estándar de escrita e normas de uso. En 1828, [[Noah Webster]] publicou ''[[Webster's Dictionary|American Dictionary of the English language]]'' nun esforzo por estabelecer unha norma para a fala e a escrita do inglés americano que era independente da forma británica. Dentro de Gran Bretaña, isos dialectos e as falas de clase baixa foron cada vez máis estigmatizados, o que levou a difusión rápida das variedades de prestixio entre a clase media.{{sfn|Romaine|1999|pp=1–56}}
 
En termos de evolución gramatical, o inglés moderno acadou un punto no que a perda do caso está case completada (o caso só se pode atopar hoxe nos pronomes, como ''he'' e ''him'', ''she'' e ''her'', ''who'' e ''whom''), e no que a orde das palabras suxeito-verbo-obxxectoobxecto está totalmente fixada.{{sfn|Romaine|1999|pp=1–56}} Algúns cambios, como o uso do "[[do-support]]" convertéronse en universais da lingua. (o inglés temperán non empregaba a palabra "do" como auxiliar do xeito que o fai o inglés moderno; nun comezo só era empregado en construcións interrogativas, nas cales non era obrigatorio.{{sfn|Romaine|1999|p=2|quote=Other changes such as the spread and regularisation of do support began in the thirteenth century and were more or less complete in the nineteenth. Although do coexisted with the simple verb forms in negative statements from the early ninth century, obligatoriness was not complete until the nineteenth. The increasing use of do periphrasis coincides with the fixing of SVO word order. Not surprisingly, do is first widely used in interrogatives, where the word order is disrupted, and then later spread to negatives.}} Hoxe, do-support co verbo ''have'' estase convertendo cada vez máis na forma estandarizada). O uso de formas progresivas en ''-ing'' semella estar creando novas construcións, e formas como ''had been being built'' estanse facendo máis comúns. A regularización de formas irregulares tamén continúa paseniño (por exemplo ''dreamed'' no canto de ''dreamt''), e as alternativas analíticas nas formas inflexivas estanse facendo máis comúns (por exemplo ''more polite'' no canto de ''politer''). O inglés británico está a cambiar baixo a influencia do inglés americano, que conta cunha presenza máis forte nos medios e un maior prestixio asociado cos Estados Unidos como unha potencia mundial. {{sfn|Leech|Hundt|Mair|Smith|2009|pp=18–19}}{{sfn|Mair|Leech|2006}}{{sfn|Mair|2006}}
 
== Distribución xeográfica ==
Liña 129:
|}]]
 
No ano 2016, 400&nbsp;millóns de persoas falaban inglés como [[lingua materna]], e 1&nbsp;000 millóns fálano como segunda lingua.<ref>{{cita web|título=Which countries are best at English as a second language?|url=https://www.weforum.org/agenda/2016/11/which-countries-are-best-at-english-as-a-second-language-4d24c8c8-6cf6-4067-a753-4c82b4bc865b?utm_content=buffer7d10d&utm_medium=social&utm_source=facebook.com&utm_campaign=buffer|páxina-web=World Economic Forum|dataacceso=29 de novembro de 2016}}</ref> O inglés é probablemente a terceira meirande lingua por número de falantes, despois do [[mandarín estándar|mandarín]] e o [[Lingua castelá|castelán]].{{sfn|Ethnologue|2010}} Porén, cando se convinanxuntan os falantes nativos cos non nativos, e dependendo das estimacións, pode ser a lingua común máis falada do mundo.{{sfn|McCrum|MacNeil|Cran|2003|pp=9–10}}{{sfn|Crystal|2003a|p=69}}<ref>{{Cita novas|url=https://www.ethnologue.com/language/eng|título=English|xornal=Ethnologue|dataacceso=29 de outubro de 2016}}</ref><ref>{{Cita novas|url=https://www.ethnologue.com/language/cmn|título=Chinese, Mandarin|xornal=Ethnologue|dataacceso=29 de outubro de 2016}}</ref> O inglés é falado por comunidades en tódolos continentes e nas illas de tódolos grandes océanos.{{sfn|Crystal|2003b|p=106}} Os países nos que se fala o inglés poden ser agrupados en diferentes categorías polo xeito no que o inglés é empregado en cada país. Os países do "círculo interior"{{sfn|Svartvik|Leech|2006|p=2}} con falantes nativos comparten unha forma estándar de escribir e de falar. O inglés non pertence só a un país, nin ós descendentes dos colonos ingleses. O inglés é unha lingua oficial de países poboados por algúns descendentes de falantes nativos. Tamén se converteu na máis importante lingua na comunicación internacional entre persoas que comparten unha lingua non nativa en calquera parte do mundo.
 
=== Os tres círculos dos países anglófonos ===
[[Braj Kachru]] distingue os países nos que se fala o inglés cun modelo de tres círculos.{{sfn|Svartvik|Leech|2006|p=2}} Neste modelo, os países do "círculo interno" son países con grandes comunidades de falantes nativos de inglés, os países do "círculo exterior" teñen pequenas comunidade de falantes nativos de inglés pero o seu uso está a medrar como segunda lingua na educación, nos medios ou con propósitos oficiais locais, e os países do "círculo en expansión" son os que teñen moitas persoas aprendendo inglés como lingua estranxeira. Kachru basea o sueseu modelo na historia, en como o inglés se espallou en diferentes países, en como os usuarios adquiren o inglés, e o alcance de uso do inglés en cada país. A pertenza a algún destes tres círculos pode cambiar co tempo.{{sfn|Kachru|2006|p=196}}
 
[[Ficheiro:Kachru's three circles of English.jpg|miniatura|Os tres círculos do inglés de Braj Kachru.]]
Entre os países con grandes comunidades de falantes nativos (o círculo exterior) inclúense o [[Reino Unido]], os [[Estados Unidos de América]], [[Australia]], o [[Canadá]], [[Irlanda]] e [[Nova Zelandia]], onde a maioría fala inglés, e [[Suráfrica]], onde un significante minoría fala inglés. Os países con maior número de falantes nativos son, en oderorde descendente, os [[Estados Unidos]] (cuns 231&nbsp;millóns),{{sfn|Ryan|2013|loc=Table 1}} o [[Reino Unido]] (60&nbsp;millóns),{{sfn|Office for National Statistics|2013|loc=Key Points}}{{sfn|National Records of Scotland|2013}}{{sfn|Northern Ireland Statistics and Research Agency|2012|loc=Table KS207NI: Main Language}} o Canadá (19&nbsp;millóns),{{sfn|Statistics Canada|2014}} [[Australia]] (con 17&nbsp;millóns),{{sfn|Australian Bureau of Statistics|2013}} Suráfrica (4,8&nbsp;millóns),{{sfn|Statistics South Africa|2012|loc=Table 2.5 Population by first language spoken and province (number)}} [[Irlanda]] (4,2&nbsp;millóns), e Nova Zelandia (3,7&nbsp;millóns).{{sfn|Statistics New Zealand|2014}} Neses países, os nenos aprenden o inglés dos seus pais, e os locais que falan outra lingua ou os novos inmigrantes aprenden inglés para comunicarse cos seus veciños e nos seus postos de traballo.{{sfn|Bao|2006|p=377}} Os países do círculo interno achegan a base sobre a que o inglés se estende ós outros países do mundo.{{sfn|Kachru|2006|p=196}}
 
As estimacións do número de falantes de inglés como [[segunda lingua]] e os falantes estranxeiros varían moito, entre os 470&nbsp;millóns até máis de 1&nbsp;000 millóns, dependendo de como se defina a súa competencia na lingua.{{sfn|Crystal|2003b|pp=108–109}} O lingüista [[David Crystal]] estima que os falantes non nativos superan ós nativos nunha relación de 3 non nativos por cada 1nativo.{{sfn|Crystal|2003a|p=69}} No modelo dos tres círculos de Kachru, os países do "círculo exterior" inclúen a [[Filipinas]],{{sfn|Rubino|2006}} [[Xamaica]],{{sfn|Patrick|2006a}} [[India]], [[Paquistán]], [[Singapur]],{{sfn|Lim|Ansaldo|2006}} e [[Nixeria]]{{sfn|Connell|2006}}{{sfn|Schneider|2007}} cunha proporción pequena de falantes nativos pero un gran uso do inglés na educación, no goberno, nos negocios e onde inglés emprégase rutinariamenterutineiramente para a instrución escolar e as interaccións oficiais co goberno.{{sfn|Trudgill|Hannah|2008|p=5}} Estes países teñen millóns de falantes nativos dun [[continuo dialectal]] que vai dende o crioulo baseado no inglés até unha versión máis estándar do inglés. Teñen moitos máis falantes de inglés que adquiren a lingua nun proceso de progresión diaria e que escoitan a radiodifusión, especialmente se asisten a escolas onde o inglés é o medio de instrución. As variedades do inglés aprendido polos falantes que non son nativos poden estar influenciadas, especialmente na gramática, polas outras linguas faladas por estas persoas.{{sfn|Bao|2006|p=377}} Moitas destas variedades de inglés inclúen palabras pouco usadas por falantes nativos de inglés nos países do círculo interno,{{sfn|Bao|2006|p=377}} e poden ter diferenzas gramaticais e fonolóxicas tamén. O inglés estándar dos países dos círculo interno é tomado como referencia e nomanorma de uso polos países dos círculos externos.{{sfn|Bao|2006|p=377}}
 
No modelo dos tres círculos, países como Polonia, a China, o Brasil, Alemaña, o Xapón, Indonesia, Exipto e outros países onde o inglés é considerado como unha lingua estranxeira, forman parte do "círculo en expansión".{{sfn|Trudgill|Hannah|2008|p=4}} A distinción entre o inglés como primeira lingua, como segunda lingua e como lingua estranxeira é a miúdo debatible e pode cambiar en países particulares ó longo do tempo.{{sfn|Trudgill|Hannah|2008|p=5}} Por examploexemplo, nos [[Países Baixos]] e noutros países de Europa, o coñecemento do inglés como segunda lingua é case universal, con máis do 80% da poboación sendo quen de usalo,{{sfn|European Commission|2012}} e por iso o inglés emprégase acotío para comunicarse cos estranxeiros e na educación superior. Neses países, malia que o inglés non entidades gobernamentais, o uso xeralizadoxeneralizado colócaos na fronteira entre o "círculo exterior" e o "círculo en expansión". O inglés é pouco frecuente entre as linguas do mundo tendo en conta o número gran número de falantes que non son nativos senón que o teñen como segunda lingua ou lingua estranxeira.{{sfn|Kachru|2006|p=197}} Moitos usuarios de inglés no círculo en expansión úsano para comunicarse con outras persoas do círculo en expansión, polo que a interacción con outros usuarios nativos non xoga ningún papel na súa decisión de falar inglés.{{sfn|Kachru|2006|p=198}} As variedades non nativas do inglés son amplamente empregada para a comunicación internacional, e a miúdo os falatntesfalantes dunha variedade atopan trazos en común con outras variedades.{{sfn|Bao|2006}}
 
{{Gráfico circular
Liña 164:
 
=== Inglés pluricéntrico ===
O inglés é unha [[lingua pluricéntrica]], o cal significa que ningunha autoridade nacional ten un estándar de uso para a lingua.{{sfn|Trudgill|Hannah|2008|p=2}}{{sfn|Romaine|1999}}{{sfn|Baugh|Cable|2002}}{{sfn|Trudgill|Hannah|2008|pp=8–9}} Porén, o inglés non é unha lingua dividida,{{sfn|Ammon|2008|p=1539}} a pesar da brincadeira atribuída a [[George Bernard Shaw]] segundo a cal o Reino Unido e os Estados Unidos son "dous países separados por unha lingua común".<ref>{{Cita novas|apelido=Marsh|nome=David|título=Lickety splits: two nations divided by a common language |editor=[[The Guardian]] (UK)|data=26 de novembro de 2010 |url=https://www.theguardian.com/media/mind-your-language/2010/nov/26/americanisms-english-mind-your-language |dataacceso=26 de decembro de 2015}}</ref> OTanto o inglés falado, como o inglés empregado nas transmisións,emisións empregaempregan estándares de pronunciación nacionais que se estabelecen máis por costume que por regulación. As emisoras internacionais son identificadas polo país de procedencia máis que polo acento,{{sfn|Trudgill|2006}} e as versións escritas compóñense a partir da forma estándar internacional do inglés. As normas do inglés escrito estándar mantéñense puramente polo consenso dos falantes educados en inglés de todo o mundo, sen ningún tipo de supervisión por parte de ningún goberno ou organización internacional.{{sfn|Ammon|2008|pp=1537–1539}} Os oíntes estadounidenses comprenden xeralmente a maioría da radiodifusión británica, e os oíntes británicos comprenden doadamente a maioría da radiodifusión estadounidense. A maioría dos anglofalantes de todo o mundo poden entender programas de radio, programas de televisión e filmes de moitas partes do mundo de fala inglesa.{{sfn|Svartvik|Leech|2006|p=122}} Tanto as variedades estándar como as no estándar de inglés poden incluír estilos formais ou informais, que se distinguen pola escolla de palabras e sintaxe e empregan tanto rexistros técnicos como non técnicos.{{sfn|Trudgill|Hannah|2008|pp=5–6}}
 
A historia colonial dos países do círculo interno fóra de Gran Bretaña axudou ás distincións a nivel dialectal e a producir unha [[Lingua koiné|forma koiné]] en Suráfrica, Australia e Nova Zelandia.{{sfn|Deumert|2006|p=130}} A maioría dos inmigrantes que chegaron ós Estados Unidos e que non eran británicos adoptaron axiña o inglés despois de chegar. Hoxe, a maioría da poboación dos Estados Unidos é monolingüe en inglés,{{sfn|Deumert|2006|p=131}}{{sfn|Ryan|2013|loc=Table 1}} malia que o inglés só ten o status oficial en 30 dos 50 estados norteamericanos.<ref>{{cita web |url=http://www.languagepolicy.net/archives/langleg.htm |título=Language Legislation in the U.S.A. |editorial=languagepolicy.net |data=1 de febreiro de 2012 |autor=Crawford, James |dataacceso=29 de maio de 2013}}</ref><ref>{{cita web |url=http://www.us-english.org/view/13 |título=States with Official English Laws |editorial=us-english.org |dataacceso=29 de maio de 2013}}</ref>
Liña 171:
O inglés deixou de ser a "lingua dos ingleses" no senso de pertencer só ó pobo que é etnicamente inglesa.{{sfn|Romaine|1999|p=5}}{{sfn|Svartvik|Leech|2006|p=1}} O emprego do inglés está medrando en tódolos países para comunicacións internas e internacionais. A maioría da xente aprende o inglés por razóns prácticas máis que por razóns ideolóxicas.{{sfn|Kachru|2006|p=195}} Moitos dos falantes de inglés en África convertéronse en parte dunha comunidade "afrosaxoa" que une ós africanos de diferentes países.{{sfn|Mazrui|Mazrui|1998}}
 
A medida que a descolonización proseguiu en todo o [[Imperio Británico]] nos anos 1950 e 1960, as antigas colonias non rexeitaron o inglés senón que continuaron a usalo como estados independentes coas súas propias políticas lingüísticas.{{sfn|Mufwene|2006|p=614}}{{sfn|Northrup|2013|pp=81–86}}{{sfn|Mesthrie|2010|p=594}} Por examploexemplo, a visión que moitos indios tiñan do inglés pasou da asociación co colonialismo ó progreso económico, e o inglés continúa a ser unha lingua oficial da India.{{sfn|Annamalai|2006}} O inglés tamén é amplamente empregado nos medios e na literatura, e o número de libros publicados en inglés anualmente na India é o terceiro meirande do mundo despois dos Estados Unidos e o Reino Unido.{{sfn|Sailaja|2009|pages=2–9}} Porén, o inglés é raramente falado como primeira lingua, English is rarely spoken as a first language, contando só arredor dun par de centos de miles de persoas, e menos do 5% da poboación fala inglés con fluidez na India.<ref>{{cita web|título = Indiaspeak: English is our 2nd language – The Times of India|url = http://timesofindia.indiatimes.com/india/Indiaspeak-English-is-our-2nd-language/articleshow/5680962.cms?referral=PM|páxina-web = The Times of India|dataacceso = 5 de xaneiro de 2016}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|url = http://ihds.umd.edu/IHDS_files/HumanDevelopmentinIndia.pdf|título = Human Development in India: Challenges for a Society in Transition|data = 2005|revista = Oxford University Press|doi = |pmid = |dataacceso = 5 de xaneiro de 2016}}</ref> David Crystal declarouargumentou no 2004 que, combinando os falantes nativos e non nativos, a India tentería hoxe máis xente que fala e entende o inglés que calquera outro país do mundo,.{{sfn|Crystal|2004b}} maisMais, o número de falantes é realmente incerto, e moitos estudosos sosteñen que os Estados Unidos teñen aínda máis falantes que a India.{{sfn|Graddol|2010}}
 
O inglés moderno, ás veces descrito como a primeira [[lingua franca]] global,{{sfn|Graddol|2006}}{{sfn|Meierkord|2006|p=165}} é tamén considerada como a primeira [[lingua mundial]].{{sfn|Brutt-Griffler|2006|p=690–91}}{{sfn|Northrup|2013}} É a lingua máis empregada do mundo na publicación de xornais e de libros, nas telecomunicacións internacionais, nas publicacións científicas, no comercio internacional, no entretemento de masas e na diplomacia.{{sfn|Northrup|2013}} O inglés é, por tratado internacional, a base da [[lingua controlada]]{{sfn|Wojcik|2006|p=139}} de [[Seaspeak]] e Airspeak, empregada como [[lingua auxiliar]] da navegación{{sfn|International Maritime Organization|2011}} e da aviación.{{sfn|International Civil Aviation Organization|2011}} No pasado, adoitaba estar ó nivel do francés e do alemán no campo das investigacións científicas, pero hoxe é a lingua franca ou dominante.{{sfn|Gordin|2015}} Acadou paridade co [[Lingua francesa|francés]] como lingua da diplomacia nas negociacións do [[Tratado de Versalles]] en 1919.{{sfn|Phillipson|2004|p=47}} Na fundación das [[Nacións Unidas]] a finais da [[Segunda Guerra Mundial]], foi a lingua preminenteprominente {{sfn|ConradRubal-Lopez|1996|p=261}} e hoxe é a lingua principal na diplomacia e nas relacións internacionais en todo o mundo.{{sfn|Richter|2012|p=29}} É unha das seis linguas oficiais das Nacións Unidas.{{sfn|United Nations|2008}} Moitas outras organizacións mundiais e interncionaisinternacionais, incluíndo o [[Comité Olímpico Internacional]], especifican o inglés como lingua de traballo ou lingua oficial da organización.
 
Moitas organizacións rexionais e internacionais como a [[Asociación Europea de Libre Comercio]], a [[Asociación de Nacións do Sueste Asiático]],{{sfn|Crystal|2003a}} e a [[Cooperación Económica Asia-Pacífico]] teñen o inglés como única lingua de traballo da organización mesmo tendo en conta que a moitos países non teñen maioría de falantes de inglés. Malia que a Unión Europea permite ós seus estados membros designar calquera das linguas nacionais como lingua oficial da Unión, na práctica o inglés é a principal lingua de traballo da organización.{{sfn|Ammon|2006|p=321}}
 
Malia que en moitos países o inglés non é lingua oficial, é a lingua máis escollida como [[lingua estranxeira]].{{sfn|Graddol|2006}}{{sfn|Crystal|2003a}} Entre os países da Unión Europea, o inglés é a lingua estranxeira máis estendida en dezanove dos vinte e cinco estados onde non é oficial (isto é, os países que non son o Reino Unido, Irlanda e [[Malta]]). Nunha enquisa de 2012 do Eurobarómetro, o 38% dos europeos dos países non anglófonos son quen de ter unha conversa nesta lingua. A seguinte lingua máis mencionada como lingua estranxeira, o francés, podepódena serempregar empregada poloo 12% dos que responderon a enquisa.{{sfn|European Commission|2012|pp=21, 19}}
 
Un coñecemento profesional do inglés converteuse nun requisito cada vez máis común nun gran número de postos de traballo e profesións, como en medicina{{sfn|Alcaraz Ariza|Navarro|2006}} eou informática. Converteuse tamén nunha ferramenta moi importante nas publicacións científicas, con máis do 80% dos artigos xornalísticos indexados por ''Chemical Abstracts'' en 1998 escritos en inglés, o 90% dos artigos en ciencias naturais en 1996 e o 82% dos artigos de humanidades en 1995.{{sfn|Brutt-Griffler|2006|p=694–95}}
 
O crecemento do uso do inglés globalmente tivo un efecto noutras linguas, o que levou que algunhas verbas inglesas fosen asimiladas no vocabulario doutras linguas. Esta influencia do inglés suscitou preocupacións pola [[Lingua morta|morte doutras linguas]],{{sfn|Crystal|2002}} e acusacións de [[imperialismo lingüístico]],{{sfn|Jambor|2007}} e isto provocou unha resistencia á difusión do inglés;. porénPorén, o número de falantes continúa a medrar porque moita xente en todo o mundo pensa que o inglés proporciona oportunidades para atopar emprego e mellorar as súas vidas.{{sfn|Svartvik|Leech|2006|loc=Chapter 12: English into the Future}}
 
Malia que algúns estudosos sinalaron a posibilidade dunha futura diverxencia dos dialectos ingleses cara a linguas mutuamente inintelixibles, a maioría coidan que é máis probable que continúe a funcionar como unha lingua [[Lingua koiné|koiné]] no que a forma estándar unifica ós falantes de todo o mundo.{{sfn|Crystal|2006}} O inglés emprégase como a lingua para unha comunicación más ampla en países de todo o mundo.{{sfn|Brutt-Griffler|2006}} Por iso, o inglés medrou internacionalmente moito máis que calquera das [[Linguas artificiais|linguas construídas]] propostas como [[lingua auxiliar]], incluído o [[esperanto]].{{sfn|Li|2003}}{{sfn|Meierkord|2006|p=163}}
Liña 188:
{{Artigo Principal|Fonoloxía do inglés}}
 
A [[fonética]] e a [[fonoloxía]] do inglés difire entre os dialectos, mais polo xeral non interfire na comprensión mútuamutua. A variación fonolóxica afecta ó inventario de [[fonema]]s (sons da fala que distinguen o significado), e a variación fonética é a diferenza na pronunciación de fonemas.{{sfn|Wolfram|2006|pp=334–335}} Esta visión xeral describe a [[Lingua estándar|pronunciación estándar]] no [[Reino Unido]] e nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]: [[Pronunciación recibida]] (PR) e [[General American]] (GA) (véxase a sección [[Lingua inglesa#Dialectos, acentos e variedades|"Dialectos, acentos e variedades"]]). Os símbolos fonéticos empregados abaixo son do [[Alfabeto Fonético Internacional]] (AFI).{{sfn|Carr|Honeybone|2007}}{{sfn|Bermúdez-Otero|McMahon|2006}}{{sfn|MacMahon|2006}}
 
=== Consoantes ===
A maioría dos dialectos ingleses comparten os mesmos 24 fonemas consoánticosconsonánticos. O inventario de consoantes amosado abaixo é válido para o inglés californiano,{{sfn|International Phonetic Association|1999|pages=41–42}} e para PR.{{sfn|König|1994|page=534}}
 
{| class="wikitable" style="text-align: center"
Liña 261:
<small><nowiki>*</nowiki> Convencionalmente transcrito /r/.</small>
 
Na táboa, cando as [[consoante obstruínte|obstruíntes]] (oclusivas, africadas e fricativas) aparecen en parellas, como /p b/, /tʃ dʒ/ e /s z/, a primeira é forte e a segunda é feble. As obstruíntes fortes, como /p tʃ s/ pronúncianse con máis tensión muscular e forza do alento que as febles, como /b dʒ z/, e son sempre xordas. As consoantes febles son pronunciadas parcialmente ó comezo e ó remate dos enunciados, e completamente pronunciados entre vogais. As oclusivas fortes como /p/ teñen unha articulación engadida na maioría dos dialectos do inglés: son aspiradas [pʰ] cando aparecen soas no comezo dunha sílaba acentuada, a miúdo noutros casos non son aspiradas noutros casos, e ás veces son inéditas[[Consoante unreleasedoclusiva|oclusivas]] [p̚ ] ou [[Glote|pre-glotalizadas]] [ˀp] no remate da sílaba. Nunha palabra dunha soa sílaba, a vogal anterior a unha oclusiva forte é acurtada: segundo isto, ''nip'' ten unha destacable vogal curta (foneticamente, pero non fonemicamente) e non ''nib'' [nɪˑp̬].{{sfn|Collins|Mees|2003|pages=47–53}}
* oclusivas febles: ''bin'' [b̥ɪˑn], ''about'' [əˈbaʊt], ''nib'' [nɪˑb̥]
* oclusivas fortes: ''pin'' [ˈpʰɪn], ''spin'' [spɪn], ''happy'' [ˈhæpi], ''nip'' [ˈnip̚ ] ou [ˈniˀp]
 
En PR, a aproximante lateral /l/, ten dous [[alófono]]s principais (variacións de pronunciación): a clara ou plana [l], como en ''light'', e a escura ou velar [ɫ], como en ''full''.{{Sfn|Trudgill|Hannah|2008|p=13}} GA ten o ''l'' escuro en moitos casos.{{Sfn|Trudgill|Hannah|2008|p=41}}
* claro ''l'': PR ''light'' [laɪt]
* escuro ''l'': PR e GA ''full'' [fʊɫ], GA ''light'' [ɫaɪt]
 
Tódalas [[consoante sonora|sonoras]] (líquidas /l, r/ e nasais /m, n, ŋ/) desonorizan cando van despois dunha obstruínte xorda, e son silábicas cando van despois dunha consoante ó final dunha palabra.{{sfn|Brinton|Brinton|2010|pages=56–59}}
* sonoras xordas: ''clay'' {{IPA|[ˈkl̥ɛɪ̯]}} e ''snow'' [ˈsn̥oʊ]
* sonoras silábicas: ''paddle'' [pad.l̩], e ''button'' [bʌt.n̩]