Ali-Shir Nava'i: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Arranxos varios
HacheDous=0 (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 1:
{{enuso}}
'''Alisher Navai''', nado en [[Herat]] o [[9 de febreiro]] de [[1441]] e finado na mesma cidade o [[3 de xaneiro]] de [[1501]], tamén coñecido como '''Nizām-al-Din ʿAlisher Herawī''' (chagatai/persa: <span dir="rtl" lang="fa">نظام‌الدین علی‌شیر نوایی‎‎</span>) foi un escritor, político, lingüista, [[Misticismo|místico]], e arquitecto.
<ref>{{cite web|last1=Subtelny|first1=Maria Eva|title=ʿAlī Shīr Navāʾī|url=http://referenceworks.brillonline.com/search?s.au=%22Subtelny%2C+Maria+E.%22&s.f.s2_parent_title=Encyclopaedia+of+Islam%2C+THREE|website=Brill Online|publisher=[[Encyclopaedia of Islam]]|accessdate=16 October 2015|date=2013}}</ref> do Imperio Timúrido. OEstá considerado o máis recoñecido representante da literatura chagatai <ref name="McHenry">{{cite encyclopedia|editor=Robert McHenry|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|title=Navā'ī, (Mir) 'Alī Shīr|edition=15th|date=|year=1993|month=|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|volume=8|location=Chicago|id=|doi=|page=563}}</ref>.
 
Nava'i cría que o turco<ref>Neste artigo turco refírese ao chagatai ou ás linguas turcas en xeral, non á actual lingua turca</ref> era superior ao persa para a creación literaria, algo desusado na época, e mesmo escribiu unha obra, ''Muhakamat al-Lughatay'', defendendo esta tese.<ref>[http://www.azargoshnasp.net/Pasokhbehanirani/ZabanParsipanTurkistha.htm "قیاس الغتین" نوائی پایه دانشی ندارد.]</ref>
Liña 17:
== Obra ==
[[Ficheiro:1942_navoi_mixedperf_nh.jpeg|dereita|miniatura|200x200px|Selos da [[Unión Soviética|URSS]] dedicados aAlisher Nava'i en 1942 con motivo do 500.º aniversario do seu nacemento]]
Como construtor, edificou ou restaurou 370 mesquitas, [[madrasa]]s, bibliotecas, hospitais, [[caravasar]]es, tan só en Herat foi o responsable de&nbsp; 40 caravasares, 17 mesquitas, 10 mansións, nove baños, nove pontes, e 20 piscinas.<ref>{{Cita enciclopedia}}</ref> Entre as súas máis famosas construcións están o mausoleo do poeta místico, [[Attar|Farid al-Din Attar]], en Nishapur mais a [[madrasa]] Khalasiya en Herat.
 
Entre as súas máis famosas construcións están o mausoleo do poeta místico, [[Attar|Farid al-Din Attar]], en Nishapur&nbsp; e a [[madrasa]] Khalasiya en Herat.
 
=== Obra literaria ===
Baixo o sobrenome literario de Nava'i, Alisher estivo entre os primeiros que revolucionaron o uso literario dasdo linguas turcasturco.&nbsp; Malia ser o persa a lingua da corte, escribiu principalmente en chagatai, converténdoa nunha lingua literaria prestixiosa e respectada., aínda que Taméntamén escribiu en persa, usando o sobrenome ''Fāni'' e en menor medida en [[Lingua árabe|árabe]].
 
Os poemas máis coñecidos de Nava'i atópanse nos seus catro ''diwans'', ou coleccións de poesía, os calesque totalizan aproximadamente 50.000 versos. Cada parte do traballo corresponde a uncun período diferente da vida dunha persoa:
[[Ficheiro:Navaisuleyman11.JPG|miniatura|271x271px|Unha páxina do diwan de Nava'i .Da a biblioteca de [[Suleiman I|Suleiman o Magnífico]].]]
* ''Ghara'ib al-Sighar'' (''Marabillas da Infanciainfancia'')
* ''Navadir al-Shabab'' (''Rarezas da Xuventudexuventude'')
* ''Bada'i' al-Wasat'' (''Miragres da idade media'')
* ''Fawa'id al-Kibar'' (''Beneficios de Idadeidade Vellavella'')
Para axudar outros poetas tamén escribiu obras técnicas como ''Mizan al-Awzan'', un detallado tratado de versificación.; Ouou o monumental ''Majalis al-Nafais'', unha colección de 450 esbozos biográficos de poetas contemporáneos..
 
Outra gran obra é ''Khamsa'', compstocomposto por cinco poemas épicos, é remedo do ''Khamsa'' de ''Nizami Ganjavi'':
* ''Hayrat-ol-abrar'' (''Marabillas dedas Persoasboas Boaspersoas'') (حیرت الابرار)
* ''Farhad va Shirin'' (''Farhad Ee Shirin'') (فرهاد و شیرین)
* ''Layli va Majnun'' (''Layli Ee Majnun'') (لیلی و مجنون)
* ''Sab'ai Sayyar'' (''Sete Viaxeirosviaxeiros'') (سبعه سیار) (sobre os sete planetas)
* ''Sadd-i-Iskandari'' (''aO paredemuro de AlexanderAlexandre'') (سد سکندری) (sobre [[Alexandre o Grande]])
Alisher Tamén escribiu ''Lison ut-Tayr'' (لسان الطیر ou ''Linguaxe dos paxaros'',) seguindo a obra de [[Attar]] ''Manteq-ol-tayr'' منطق الطیر ou ''Discurso dos pxaros''), no que expresou a súa visión filosófica e as súas ideas&nbsp; [[Sufismo|Sufisufís]]. Traduciu Jami ''Nafahat-ul-uns'' (نفحات الانس) de Jumi ao Chagataichagatai co título de ''Nasayim-ul-muhabbat'' (نسایم المحبت).''Besh Hayrat'' tamén dá unha ollada en profundidade ao seu pensamento sobre relixión e sufismo. O seu libro de poesía persa contén 6.000 liñas (beits).
O seu ''Besh Hayrat'' tamén dá unha ollada en profundidade do seu pensamento sobre relixión e sufismo. O seu libro de poesía persa contén 6.000 liñas (beits).
 
== Notas ==
{{reflist|30em}}
{{control de autoridades}}
 
[[Categoría:Nados en 1441]]
[[Categoría:Finados en 1501]]