Ali-Shir Nava'i: Diferenzas entre revisións

'''Alisher Navai''', nado en [[Herat]] o 9 de febreiro de 1441 e finado na mesma cidade o 3 de xaneiro de &nbsp; 1501, tamén coñecido como '''Nizām-al-Din ʿAlisher Herawī''' [./Ali-Shir_Nava'i#cite_note-Pronunciation-1 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[n 1]</nowiki></span>] (chagatai/persa: <span dir="rtl" lang="fa">نظام‌الدین علی‌شیر نوایی‎‎</span>) foi un escritor, político, lingüista, [[Misticismo|místico]], e arquitecto.

<ref>{{cite web|last1=Subtelny|first1=Maria Eva|title=ʿAlī Shīr Navāʾī|url=http://referenceworks.brillonline.com/search?s.au=%22Subtelny%2C+Maria+E.%22&s.f.s2_parent_title=Encyclopaedia+of+Islam%2C+THREE|website=Brill Online|publisher=[[Encyclopaedia of Islam]]|accessdate=16 October 2015|date=2013}}</ref> do Imperio Timúrido. O máis recoñecido representante da literatura &nbsp; chagatai .[3]<ref name="McHenry">{{cite encyclopedia|editor=Robert McHenry|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|title=Navā'ī, (Mir) 'Alī Shīr|edition=15th|date=|year=1993|month=|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|volume=8|location=Chicago|id=|doi=|page=563}}</ref>

Nava'i cría que o turco<nowiki><ref>Neste artigo turco refírese ao chatagai ou ás linguas turcas en xeral, non á actual lingua turca</ref></nowiki> era superior ao persa para a creación literaria, algo desusado na época, e mesmo escribiu unha obra, ''Muhakamat al-Lughatay'', defendendo esta tese.<ref>[http://www.azargoshnasp.net/Pasokhbehanirani/ZabanParsipanTurkistha.htm "قیاس الغتین" نوائی پایه دانشی ندارد.]</ref>

Alisher Nava'i naceu no noroeste do actual Afganistán, entón parte do Imperio Timúrido, Herat era entón un dos centro cultural e intelectual de primeira orde no mundo musulmán. &nbsp; Alisher pertencía á elite timúrida, seu pai &nbsp; Ghiyāth ud-Din ''Kichkina'' (O pequeno), era un alto funcionario no palacio de Shāhrukh Mirzā, &nbsp; gobernante de Khorasan. A súa nai serviu como aia do príncipe no palacio. Seu pai morreu cando Alisher era novo, e outro gobernante de Khorasan, Babur Ibn-Baysunkur, converteuse no seu titor.

Alisher foi compañeiro de escola de Husayn Bayqarah que logo sería o [[Sultán|sultan]] de Khorasan. Alisher e a súa familia tiveron que fuxir de Herat en 1447 tras a morte de Shāhrukh que creou unha situación política inestablel. Logo da restauración da orde volveron a Herat nos primeiros anos da década de 1450. En 1456, Alisher e Bayqarah foron a [[Mashhad]] con Ibn-Baysunkur. O ano seguinte Ibn-Baysunkur morreu e Alisher proseguiu &nbsp; os seus estudos en Mashhad, Herat, e Samarcanda.[5] Tras a morte de Abu Sa'id Mirza en 1469, Husayn Bayqarah logrou o poder en Herat. Consecuentemente, Alisher deixou Samarcanda para poñerse ao seu serviza. Bayqarah Gobernou Khorasan case ininterrumpidamente durante corenta anos e Alisher permaneceu ao seu servizo ata a súa morte.

Como construtor edificou 370 mesquitas, [[Madrasa|madrasas]], bibliotecas, hospitais, [[Caravasar|caravasares]], Só en Herat foi o responsable de &nbsp; 40 caravasares, 17 mesquitas, 10 mansións, nove baños, nove pontes, e 20 piscinas.<ref>{{Cita enciclopedia}}</ref>

Entre as súas máis famosas construcións están o mausoleo do poeta místico, [[Attar|Farid al-Din Attar]], en Nishapur &nbsp; e a [[madrasa]] Khalasiya en Herat.

Baixo o sobrenome literario de Nava'i, Alisher estivo entre os primeiros que revolucionaron o uso literario das linguas turcas. &nbsp; Malia ser o persa a lingua da corte, escribiu principalmente en chagatai, converténdoa nunha lingua literaria prestixiosa e respectada. Tamén escribiu en persa, usando o sobrenome ''Fāni'' e en menor medida en [[Lingua árabe|árabe]].

Alisher Tamén escribiu ''Lison ut-Tayr'' (لسان الطیر ou ''Linguaxe dos paxaros'', seguindo a obra de [[Attar]] ''Manteq-ol-tayr'' منطق الطیر ou ''Discurso dos pxaros''), no que expresou a súa visión filosófica e as súas ideas &nbsp; [[Sufismo|Sufi]]. Traduciu Jami ''Nafahat-ul-uns'' (نفحات الانس) de Jumi ao Chagatai co título de ''Nasayim-ul-muhabbat'' (نسایم المحبت).