Suicidio: Diferenzas entre revisións

O '''suicidio''' (do [[latín]] ''sui caedere'', "matar a un mesmo") é o acto de quitar a propia [[vida]].<ref name=Sted2006>{{cite book |title=Stedman's Medical Dictionary |year=2006|publisher=Lippincott Williams & Wilkins |location=Philadelphia |isbn=978-0-7817-3390-8 |edition=28th}}</ref> Os factores de risco inclúen [[Enfermidade mental|trastornos mentais]] como [[trastorno depresivo maior|depresión]], [[trastorno bipolar]], [[esquizofrenia]], [[trastorno de personalidade]] e [[abuso de substancias]], incluíndo [[alcoholismo]] e uso de [[benzodiacepina]]s.<ref name="pmid28257172">{{cite journal |vauthors=Dodds TJ |title=Prescribed Benzodiazepines and Suicide Risk: A Review of the Literature |journal=Prim Care Companion CNS Disord |volume=19 |issue=2 |pages= |year=2017 |pmid=28257172 |doi=10.4088/PCC.16r02037 |url=}}</ref><ref name=Hawton2009>{{cite journal |vauthors=Hawton K, van Heeringen K |title=Suicide |journal=Lancet |volume=373 |issue=9672 |pages=1372–81 |date=abril de 2009 |pmid=19376453 |doi= 10.1016/S0140-6736(09)60372-X}}</ref><ref name=WHO2016/> Outros suicidios resultan de [[impulsividade|actos impulsivos]] debido ao estrés e/ou dificultades económicas, problemas con [[Relación interpersonal|relacións interpersonales]] ou [[bullying]].<ref name=WHO2016/><ref>{{cite journal|last1=Bottino|first1=SM|last2=Bottino|first2=CM|last3=Regina|first3=CG|last4=Correia|first4=AV|last5=Ribeiro|first5=WS|title=Cyberbullying and adolescent mental health: systematic review.|journal=Cadernos de Saúde Pública|date=marzo de 2015|volume=31|issue=3|pages=463–75|pmid=25859714|doi=10.1590/0102-311x00036114}}</ref> Intentos de suicidio anteriores son factores importantes que deberían ser considerados, xa serían máis comúns entre os que xa trataran de suicidarse.<ref name=WHO2016/> Os esforzos de [[prevención do suicidio]] inclúen a limitación do acceso a métodos de suicidio, como [[Arma de fogo|armas de fogo]], drogas e velenos, o tratamento de trastornos mentais e drogodependencia, [[medios de comunicación de masas]] adecuados sobre informes de suicidio e melloria das condicións económicas.<ref name=WHO2016>{{cite web|title=Suicide Fact sheet N°398 |url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs398/en/ |website=WHO|accessdate=3 de marzo de 2016|date=abril de 2016}}</ref> Aínda que o uso de liñas telefónicas de emerxencia sexa común, hai pouca evidencia para a súa eficacia.<ref name=Sak2011>{{cite journal|last=Sakinofsky|first=I|title=The current evidence base for the clinical care of suicidal patients: strengths and weaknesses|journal=Canadian Journal of Psychiatry|date=xuño de 2007|volume=52|issue=6 Suppl 1|pages=7S–20S|pmid=17824349}}</ref>

Os [[métodos de suicidio]] máis utilizados varían en cada país, e están en parte relacionados coa dispoñibilidade de medios eficaces.<ref name=Yip2012>{{cite journal|last=Yip|first=PS|author2=Caine, E |author3=Yousuf, S |author4=Chang, SS |author5=Wu, KC |author6= Chen, YY |title=Means restriction for suicide prevention|journal=Lancet|date=23 de xuño de 2012|volume=379|issue=9834|pages=2393–9|pmid=22726520|doi=10.1016/S0140-6736(12)60521-2}}</ref> Os métodos comúns inclúen [[enforcamento]], [[envenenamento por pesticidas]] e recurso a [[arma de fogo|armas de fogo]].<ref name=WHO2016/><ref name=Aj2008>{{cite journal |author=Ajdacic-Gross V |title=Methods of suicide: international suicide patterns derived from the WHO mortality database |journal=Bull. World Health Organ. |volume=86 |issue=9 |pages=726–32 |date=setembro de 2008 |pmid=18797649 |pmc=2649482 |doi=10.2471/BLT.07.043489 |name-list-format=vanc|author2=Weiss MG |author3=Ring M |display-authors=3 |last4=Hepp |first4=U |last5=Bopp |first5=M |last6=Gutzwiller |first6=F |last7=Rössler |first7=W}}</ref> No mundo, 828.000 persoas cometeron suicidio en 2015 (fronte ás 712.000 mortes en 1990).<ref name=GBD2015De>{{cite journal|last1=GBD 2015 Mortality and Causes of Death|first1=Collaborators.|title=Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015.|journal=Lancet|date=8 de outubro de 2016|volume=388|issue=10053|pages=1459–1544|pmid=27733281|doi=10.1016/S0140-6736(16)31012-1}}</ref><ref name=GDB2013>{{cite journal|last1=GBD 2013 Mortality and Causes of Death|first1=Collaborators|title=Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013.|journal=Lancet|date=17 de decembro 2014|pmid=25530442|doi=10.1016/S0140-6736(14)61682-2|volume=385|pages=117–71|pmc=4340604}}</ref> Isto fai que esta sexa a décima [[principal causa de morte]] en todo o mundo.<ref name=Hawton2009/><ref name=Var2012>{{cite journal |last=Värnik |first=P |title=Suicide in the world|journal=[[International Journal of Environmental Research and Public Health]]|date=marzo de 2012 |volume=9|issue=3|pages=760–71 |pmid=22690161 |doi=10.3390/ijerph9030760 |pmc=3367275}}</ref>

Aproximadamente o 0,5% ao 1,4% das persoas morren por suicidio, preto de 12 a cada 100,000 persoas ao ano.<ref name=Var2012/><ref name=EB2011/> Tres cuartos dos suicidios ocorren globalmente nos [[países en desenvolvemento]].<ref name=WHO2016/> As taxas de suicidios consumados son xeralmente máis elevadas nos homes que nas mulleres, que varían de 1,5 veces máis no mundo en desenvolvemento ata 3,5 veces máis no [[mundo desenvolvido]].<ref name=WHO2014Pre/> O suicidio xeralmente é máis común entre os maiores de 70 anos; con todo, en certos países, aqueles con idades entre 15 e 30 presentan un risco máis elevado.<ref name=WHO2014Pre>{{cite book|title=Preventing suicide: a global imperative|date=2014|publisher=WHO|isbn=9789241564779|pages=7, 20, 40}}</ref> Hai unha estimación de 10 a 20 &nbsp;millóns de [[intento suicida non-fatal|intentos suicidas non-fatais]] cada ano en todo o mundo.<ref>{{cite journal|vauthors=Bertolote JM, Fleischmann A |title=Suicide and psychiatric diagnosis: a worldwide perspective |journal=World Psychiatry|volume=1 |issue=3 |pages=181–5 |date=outubro de 2002 |pmid=16946849 |pmc=1489848 }}</ref> Os intentos de suicidio non-fatais poden provocar lesións e discapacidade a longo prazo.<!-- <ref name=EB2011/> --> No mundo occidental, os intentos son máis comúns nos mozos e persoas do sexo feminino.<ref name=EB2011>{{cite journal|last=Chang|first=B|author2=Gitlin, D |author3=Patel, R |title=The depressed patient and suicidal patient in the emergency department: evidence-based management and treatment strategies |journal=Emergency medicine practice|date=setembro de 2011|volume=13|issue=9|pages=1–23; quiz 23–4|pmid=22164363}}</ref>