Asquenací: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m →‎Véxase tamén: Arranxos varios
m arranxiños
Liña 3:
A cultura '''asquenací''',<ref>''[[Diciopedia do século 21]]'': '''asquenací''' ''adx.'' e ''s.'' '''1'''. (Dise do) individuo pertencente aos asquenacís. '''2'''. ''m. pl.'' Os xudeus orixinarios de Europa central e oriental, por oposición aos sefardís ou xudeus dos países mediterráneos. '''3'''. ''adx.'' Propio, pertencente ou relativo aos asquenacís.</ref> ou '''asquenasita''',<ref>''[[Enciclopedia Galega Universal]]'': '''asquenasita''' ''(< epónimo'' Aškĕnaz) ''[cast:asquenazí]'' '''1''' ''adx'' Relativo ou pertencente ós asquenasitas. '''2''' ''s'' Individuo das familias xudías alemanas que dende o s XII se dispersaron cara a Europa do sur e do leste [...]</ref> (en {{lang-he|אשכנז}}) é a pertencente ós xudeus descendentes das comunidades [[xudaísmo|xudías]] medievais da [[Renania]], chamada "Ashkenaz", palabra do [[lingua hebrea|hebreo]] medieval coa que se coñecía á [[Alemaña]].
 
Estas comunidades xudías emigraron cara o leste, formando comunidades en toda a [[Alemaña]], [[Hungría]], [[Polonia]], [[Rusia]], e máis xeralmente en toda a [[Europa central]] e do [[Europa do leste|leste]] entre os [[século X|séculos X]] e [[século XIX|XIX]]. Dende a [[Idade media]] ata mediados do [[século XX]], a [[lingua franca]] entre os xudeus asquenacís foi o [[YiddishLingua yiddish|yiddish]] ou, en menor medida, o [[Judæo-Francés]] ou (Zarpático), o [[Canaánico]] (Judæo-Checo), e o recentemente extinguido (dende [[1971]]) [[Judæo-Provenzal]] (ou Shuadit), (as tres extinguidas na actualidade). Os xudeus Asquenací desenvolveron unha cultura distintiva, influenciada pola liturxia, e en diversos graos pola cultura dos [[Alemaña|alemáns]], [[Polonia|polacos]], [[República Checa|checos]], [[Eslovaquia|eslovacos]], [[caxubo]]s, [[Hungría|húngaros]], [[Ucraína|ucraínos]], [[Lituania|lituanos]], [[Letonia|letóns]], [[Bielorrusia|bielorrusos]], e [[Rusia|rusos]].
 
Aínda que no [[século XI]] só comprendían o 3% da poboación xudía mundial, a poboación asquenací seguiu medrando ata chegar ao seu máximo en [[1931]], ao constituír o 91% da poboación xudía mundial. Na actualidade conforman o 80% da poboación xudía. A Maioría das comunidades históricas xudías na [[Europa]] son asquenacís, coa excepción daquelas comunidades da [[Europa meridional]] e [[mediterráneo|mediterránea]]. Unha significante porción dos emigrantes xudeus europeos que emigraron a outros continentes nos pasados dous séculos son asquenacís do leste europeo, destacando a comunidade existente nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]].
Liña 24:
 
Os seguintes exemplos ilustran os aspectos da identidade xudía¨
* '''Apostasía''': Un xudeu que se converte a outra relixión, segue a considerarse xudeu. Como [[Felix Mendelssohn]], xudeu asquenací que se converteu ao [[Protestantismo]] e lle adicou unha sinfonía á [[Reforma Protestanteprotestante|Reforma]], pese a converterse seguía a ser xudeu.
* '''Ateísmo'''. Un xudeu ateo, segue a ser considerado xudeu. [[Karl Marx]], cuxos pais se converteran ao [[cristianismo]] antes do seu nacemento, era un xudeu asquenací.
* '''Identidade oculta'''. Un xudeu cuxa identidade foi ocultada, e foi criado noutra relixión, segue a ser considerado xudeu. [[Madeleine Albright]], ex-secretaria do estado nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] foi criada como católica polos seus país xudeus convertidos ao [[catolicismo]] para escapar do [[Holocausto]], é unha xudía asquenací pola lei xudía, pese a que non soubo que era xudía ata que foi adulta, e era unha católica practicante.