Revisión como estaba o 23 de maio de 2017 ás 13:42 editar Xoán Carlos Fraga (conversa \| contribucións) 13.785 edicións →‎Orixes: orixe levará adxectivos en feminino Etiqueta: Edición visual ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 14 de xuño de 2017 ás 22:31 editar desfacer Andalcant (conversa \| contribucións) 1.538 edicións Sen resumo de edición Edición máis nova →
Liña 16: '''Cristovo Colón''', naceu na [[República de Xénova]] <ref name="Phillips1992p9"/><ref name="Davidson97Phillips92"/> en [[1451]] e finado en [[Valladolid]] o [[20 de maio]] de [[1506]], foi un navegante, cartógrafo, almirante, vicerrei, explorador e gobernador xeral das Indias durante os [[século XV]] e [[século XVI\|XVI]] ao servizo dos [[Reis Católicos]], famoso polo denominado descubrimento de [[América]] para a civilización occidental en [[1492]], tras emprender unha viaxe a través do [[Océano Atlántico]] co obxectivo de achegar na [[India]], malia que en troques chegou ás illas do [[Caribe (rexión)\|Caribe]] na [[América Central]] conseguindo establecer as rutas marítimas e abrindo o camiño á colonización americana. As terras exploradas por Colón chamáronse inicialmente [[Indias Occidentais]] o [[América\|Novo Mundo]], até a aparición, en [[1507]], do mapa de [[Martin Waldseemüller]] e [[Matthias Ringmann]] do obradoiro cartográfico de [[Saint-Dié-des-Vosges]], onde se pasan a chamar América, co gallo de que Waldseemüller ~~liu~~leu unhas relacións sobre exploracións feitas naquel continente polo navegante italiano [[Amerigo Vespucci]]. Malia que posibelmente non foi o primeiro explorador europeo de América, Colón foi quen descubriu un novo continente para [[Europa]] e a historia, ao ser o primeiro navegante capaz de trazar unha ruta de ida e retorno aproveitando as correntes mariñas do [[Océano Atlántico\|Atlántico]] que hoxe aínda se utilizan, abrindo deste modo un Novo Mundo para explorar, e explotar, nos vellos reinos europeos. Liña 44: O consenso entre os expertos sobre a orixe de Cristovo Colón é que naceu na [[República de Xénova]].<ref name="Phillips1992p9">Phillips, William D., and Carla Rahn Phillips. ''The Worlds of Christopher Columbus''. Cambridge: Cambridge University Press, 1992. Page 9.<br />''«Even with less than a complete record, however, scholars can state with assurance that Columbus was born in the republic of Genoa in northern Italy, although perhaps not in the city itself, and that his family made a living in the wool business as weavers and merchants ... The two main early biographies of Columbus have been taken as literal truth by hundreds of writers, in large part because they were written by individual closely connected to Columbus or his writings. ... Both biographies have serious shortcomings as evidence».''</ref> As teorías alternativas sobre a súa orixe foron polo xeral rexeitadas polos principais expertos.<ref name="Davidson97Phillips92">[[#Davidson\|Davidson]] & [[#Phillips\|Phillips Jr]]</ref> Estas teorías secundarias afirman que a orixe de Cristovo Colón é un enigma sobre o que non existe ~~unanimidad~~unanimidade entre historiadores e investigadores, entre outras razóns pola confusión e perda de documentación referente ás súas orixes e ascendencia. Ademais o seu propio fillo, [[Hernando Colón]], na súa ''Historia do almirante Don Cristovo Colón'' escureceu aínda máis o seu lugar de nacemento afirmando que o seu ~~progenitor~~proxenitor non quería que fosen coñecidos a súa orixe e patria.<ref name="HernandoOrigenes">[[#HERNANDO\|COLÓN, Hernando]]. [http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/97837350670968094163313/ima0019.htm Capítulo I, págs. 4-5.]</ref><ref>[[#DÍAZ-TR\|DÍAZ-TRECHUELO, María Lourdes.]] [http://books.google.es/books?id=drsM_sZPglQC&printsec=frontcover&client=firefox-a&source=gbs_summary_r&cad=0#PPA25,M1 pág. 25.]</ref> Por esta, entre outras razóns, xurdiron múltiples teorías sobre o lugar de nacemento de Colón. Aínda que existe un testamento onde Hernando Colón asevera que o seu pai era xenovés: «fillo de Cristovo Colón, xenovés, primeiro almirante que descubriu as Indias».<ref>[http://books.google.es/books?id=drsM_sZPglQC&pg=PA27&dq=luis+ulloa+colon&hl=es&sa=X&ei=BJQtUqutIojY0QW0yoGIBw&ved=0CFkQ6AEwBg#v=onepage&q=luis%20ulloa%20colon&f=false Cristobal Colón pag.30]</ref> A tese apoiada maioritariamente mantén que ''Cristoforo Colombo'' naceu o ano [[1451]] en [[Savona]], na [[República de Xénova]]. Os seus pais serían ~~Doménico~~Domenico Colombo -mestre tecedor e logo comerciante- e Susanna Fontanarossa. Dos cinco fillos do matrimonio, dous, Cristoforo e [[Bartolomé Colón\|Bartolomeo]], tiveron pronto vocación mariñeira. O terceiro foi Giacomo, que aprendeu o oficio de tecedor. Respecto de os dous restantes, Giovanni morreu novo e a única muller non deixou rastro.<ref>[[#ARRANZ\|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA106,M1 Pág. 105-106.]</ref> Existen actas notariais e xudiciais que defenden esta tese.<ref>{{cita web \|url= http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/09255041078758473085635/p0000001.htm#I_0_\|título= La patria de Cristóbal Colón, según las actas notariales de Italia\|dataacceso=25 de marzo de 2009 \|autor= [[Ángel de Altolaguirre y Duvale\|DE ALTOLAGUIRRE Y DUVALE, Ángel]]\|publicación= Boletín de la Real Academia de la Historia, tomo 72 (1918), pp. 200-224\|editorial= www.cervantesvirtual.com}}</ref> Ademais o mesmo Colón declara ser xenovés, no documento denominado ''Fundación de ~~Maiorazgo~~Morgado'' el menta «~~della~~dela saín e nela nacín [en Xénova]»,<ref>[http://books.google.es/books?id=4DWBNjs8iwEC&pg=PA81&lpg=PA81&dq=autenticidad+del+documento+fundaci%C3%B3n+del+mayorazgo+G%C3%A9nova+col%C3%B3n&source=bl&ots=wqOvqm1xfV&sig=XKjZjI-IUFXYj2tMRiFFSFeF2xU&hl=es&sa=X&ei=QIIwUoOqA4Sp0QWfhoDICw&ved=0CEsQ6AEwBTgK#v=onepage&q=autenticidad%20del%20documento%20fundaci%C3%B3n%20del%20mayorazgo%20G%C3%A9nova%20col%C3%B3n&f=false El decubrimiento y la fundación de los reinos ultramarinos]</ref><ref>''Testamento de don Cristóbal Colón en el que fundó mayorazgo en su hijo don Diego. Archivo General de Indias. Signatura: PATRONATO,295,N.101. [http://pares.mcu.es/ PARES].</ref><ref>{{Cita libro \|título= Congreso de Historia del Descubrimiento (1492-1556): actas (ponencias y comunicaciones). Tomo III\|url= http://books.google.es/books?id=lrSiIV46LCsC\|páxinas= [http://books.google.es/books?id=lrSiIV46LCsC&printsec=frontcover#PPA477,M1 Págs. 477-480]\|editorial= Real Academia de la Historia\|data= 1992\|isbn= 9788460082033}}</ref> pero diversos autores e investigadores indican que probablemente esta declaración sería interesada polos [[Preitos colombinos]] que mantiveron os seus descendentes coa [[coroa de Castela]],<ref>[[#ARRANZ\|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA104,M1 Págs. 104-105.]</ref> e por iso declarárono como falso ou apócrifo, con todo outros investigadores a principios do [[século XX]] atoparon no [[Arquivo de Simancas]] documentos que, segundo eles, mostraban a autenticidade deste documento.<ref name=SVET>[[#SVET\|SVET, Yakov]]. [http://books.google.es/books?id=1uv1KSM3lDkC&printsec=frontcover#PPA26,M1 pág. 26].</ref><ref>{{cita web \|url= http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/12368305409045940543091/p0000001.htm#I_0_\|título= Declaraciones hechas por Don Cristóbal, Don Diego y Don Bartolomé Colón acerca de su nacionalidad\|dataacceso=25 de marzo de 2009 \|autor= [[Ángel de Altolaguirre y Duvale\|DE ALTOLAGUIRRE Y DUVALE, Ángel]]\|publicación= Boletín de la Real Academia de la Historia, tomo 86 (1925), pp. 307-325\|editorial= www.cervantesvirtual.com}}</ref> Tamén existe unha misiva de [[Pedro de Ayala]], embaixador dos [[Reis Católicos]] en [[Inglaterra]], onde facendo alusión ao propósito anglosaxón de explorar o Atlántico, menciona que esa incursión contaría con «outro xenovés como Colón».<ref>{{cita web \|url= http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/los-cabotos-0/html/00b779d6-82b2-11df-acc7-002185ce6064_5.html\|título= Los Cabotos\|dataacceso=11 de decembro de 2013 \|autor= [[Cesáreo Fernández Duro]]\|publicación= Boletín de la Real Academia de la Historia, tomo 2 (1893), pp. 257-282\|editorial= www.cervantesvirtual.com}}</ref><ref>[http://books.google.es/books?id=drsM_sZPglQC&pg=PA27&dq=luis+ulloa+colon&hl=es&sa=X&ei=BJQtUqutIojY0QW0yoGIBw&ved=0CFkQ6AEwBg#v=onepage&q&f=false página 30]</ref> Ademais as autoridades municipais de [[Xénova]] mostraron, entre os anos 1931 e 1932, actas fidedignas que afirmaban a súa orixe xenovesa.<ref name=SVET/><ref name=historiografía>[http://books.google.es/books?id=9kF_LGhfAv8C&pg=PA417&dq=altolaguirre+beltr%C3%A1n+laboratorio+cristobal+col%C3%B3n&hl=es&sa=X&ei=nlkuUr-zCI2a1AXAxYCoDQ&ved=0CDIQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false La historiografía americanista en España]</ref> Doutra banda algúns autores e investigadores defenderon outras hipóteses sobre a orixe de Colón. Unha delas é a hipótese [[Cataluña\|catalá]]; [[Luís Ulloa]], historiador [[peruano]] que residiu en [[Barcelona]] varios anos, afirmaba que Colón era orixinario de [[Cataluña]]<ref>{{Cita web \|autor= ULLOA, Luis\|título= Christophe Colomb, Catalan\|url= http://books.google.com/books?id=GD0LAAAAYAAJ&hl=es&source=gbs_ViewAPI&pgis=1\|editorial= Librairie Orientale et Américaine Maisonneuve\|ano= 1927}}</ref> e de tradición mariñeira, baseándose, entre outras razóns, en que nos seus escritos, todos en lingua castelá, existen xiros lingüísticos propios do catalán.<ref>[[#ARRANZ\|ARRANZ MÁRQUEZ, Luis.]] [http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&printsec=frontcover#PPA99,M1 Págs. 99-100.]</ref> Para Ulloa, Cristovo Colón foi un [[nobre]] catalán que se chamaría realmente ''Joan Colom'', un navegante inimigo do rei [[Xoán II de Aragón]], contra o que loitou ao servizo de [[Renato de Anjou]], aspirante ao trono e que ademais sería o suposto John Scolvus que chegaría ao norte de América no ano [[1476]], que posteriormente ofreceríalle o proxecto do descubrimento ao rei [[Fernando o Católico]] para beneficio da [[Coroa de Aragón]].<ref name="virtualcervantes">{{cita web \|autor=PLA ALBEROLA, Primitivo\|url= http://www.cervantesvirtual.com/portal/colon/include/pcolon_colon.jsp?nomportal=colon\|título= Cristóbal Colón\|dataacceso=27 de novembro de 2008 \|publicación= Portal Cristóbal Colón\|editorial= www.cervantesvirtual.com}}</ref> Esta teoría foi seguida, ampliada ou modificada por diversos autores, na súa maioría historiadores e investigadores cataláns, aínda que tamén existen investigadores doutros países como o [[estadounidense]] Charles Merrill que apoiaron esta tese.<ref>{{Cita libro \|autor= MERRILL, Charles J\|título= Colom of Catalonia : origins of Christopher Columbus revealed\|url= http://books.google.es/books?id=n3sDLgAACAAJ&\|editorial= Demers Books LLC\|ano= 2008\|isbn= 9780981600222}}</ref> Por contra, esta hipótese foi contestada indicando que os partidarios da mesma dedican gran parte dos seus esforzos en refutar ou desmentir numerosos documentos históricos que manifesten a orixe xenovés do navegante, mentres que non achegaron ningún documento que demostre a suposta orixe catalá.<ref name="virtualcervantes"/><ref>[http://books.google.es/books?id=YerxcpDT_vsC&pg=PA100&dq=luis+ulloa+colon&hl=es&sa=X&ei=MZotUtr9CuiJ0AXM6YCICA&ved=0CF8Q6AEwBw#v=onepage&q=luis%20ulloa%20colon&f=false]</ref><ref>[http://books.google.es/books?id=4DWBNjs8iwEC&pg=PA81&lpg=PA81&dq=autenticidad+del+documento+fundaci%C3%B3n+del+mayorazgo+G%C3%A9nova+col%C3%B3n&source=bl&ots=wqOvqm1xfV&sig=XKjZjI-IUFXYj2tMRiFFSFeF2xU&hl=es&sa=X&ei=QIIwUoOqA4Sp0QWfhoDICw&ved=0CEsQ6AEwBTgK#v=onepage&q=autenticidad%20del%20documento%20fundaci%C3%B3n%20del%20mayorazgo%20G%C3%A9nova%20col%C3%B3n&f=false]</ref> Liña 76: [[Ficheiro:Christopher Columbus5.jpg\|miniatura\|esquerda\|180px]] A súa segunda viaxe iniciouse en [[1493]], con tres naos e 14 [[Carabela (embarcación)\|carabelas]], avista as [[Antillas]] e aborda a [[Martinica]]. ~~Pón~~Pon rumbo despois ao norte e chega a [[Porto Rico]]. Vai a Hispaniola onde a pequena colonia fora morta polos [[indíxena]]s, deixa outro continxente de homes e, virando para Occidente, chega á [[Xamaica]]. Na terceira viaxe, parte en [[1498]], con seis naos, e chega a [[Trindade]] despois dunha atribulada viaxe. ~~Voltando~~Volteando ao sur chega a unha gran terra que pensou que era unha illa e chamoulle [[Gracia]]. Rumbo ao norte chega a [[Santo Domingo de Guzmán\|Santo Domingo]], cidade formada por Fr. Bartolomeu. Entra en conflito co gobernador e el e mailo irmán son presos e enviados para España. Na cuarta viaxe, sae de [[Cádiz]] con catro naus en [[1502]], propóndose chegar ao Oriente. Avista a Xamaica e, despois dunha gran [[tempestade]], chega á Illa de Pinos ([[Honduras]]). Avistou despois as costas da [[Nicaragua]], [[Costa Rica]] e [[Panamá]]. Debido ao pésimo estado das naos ten que regresar a Hispaniola, de onde volta a España.

Cristovo Colón: Diferenzas entre revisións