Revisión como estaba o 23 de maio de 2017 ás 09:53 editar BanjoBot 2.0 (conversa \| contribucións) Bots 393.002 edicións m →‎Traxectoria: Arranxos varios + cda ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 23 de maio de 2017 ás 13:53 editar desfacer Xas (conversa \| contribucións) 110.216 edicións m completo edición Edición máis nova →
Liña 1: '''José Aranguren Roldán''', nado na [[A Coruña\|Coruña]] en [[1875]] e finado en [[Barcelona]] o [[22 de abril]] de [[1939]], foi un ~~millitar~~militar galego, xeneral da [[Garda Civil]].▼ ~~{{enuso}}~~ ▲'''José Aranguren Roldán''', nado na [[A Coruña\|Coruña]] en [[1875]] e finado en [[Barcelona]] o [[22 de abril]] de [[1939]], foi un millitar galego. == Traxectoria == === Na Garda Civil === Xeneral da [[Garda Civil]]. Foi comandante da [[IV División Orgánica]] e gobernador militar de Valencia. Foi fusilado por manterse fiel á [[Segunda República Española\|República]] durante a [[Guerra Civil Española]]. Ingresou con 16 anos na Academia Militar e despois pasou á [[Garda Civil]], na que fixo carreira militar, ascendendo a coronel en 1929. Cando se proclamou a [[Segunda República Española\|República]] era director do Colexio de Gardas Mozos "Duque de Ahumada". Uns meses despois foi destinado á [[A Coruña\|Coruña]] como xefe do Tercio da Garda Civil. Foi ascendido a xeneral de brigada polo Goberno da [[Frente Popular]] o [[31 de marzo]] de [[1936]] e foi nomeado para mandar a 5ª zona da Garda Civil en [[Cataluña]] -composta por dous tercios e catro escuadróns de Cabaleiría-,{{Sfn\|Cabanellas\|1975\|p=442}}{{Sfn\|Martínez Bande\|2007\|p=305}} con cabeceira en [[Barcelona]]. Algún autor ten sinalado a súa posible pertenza á [[Unión Militar Española]] (UME).{{Sfn\|Pagès i Blanch\|2013\|p=22}} === Na Guerra Civil === Co [[golpe de Estado do 18 de xullo de 1936]] negouse a unirse aos sublevados -a pesar da súa condición de católico e estar conceptuado como persoa de filiación dereitista-, e púxose coas forzas ao seu mando, a disposición do Goberno republicano, o que contribuíu decisivamente a que Barcelona no caese en poder dos rebeldes.{{Sfn\|Alpert\|2013\|p=21}} O xeneral [[Manuel Goded]] chamouno para intentar que se sumase ao golpe, pero Aranguren negouse rotundamente.{{Sfn\|Thomas\|1976\|p=260}} O seu subordinado, o coronel [[Antonio Escobar Huerta\|Antonio Escobar]], tamén se mantivo fiel á República e cumprindo as ordes de Aranguren, mandou as tropas da Garda Civil que acabaron coa sublevación. A mediados de agosto de [[1936]] foi unha das testemuñas de cargo no proceso a que foron sometidos os xenerais sublevados Goded e [[Álvaro Fernández Burriel\|Fernández Burriel]] como consecuencia do golpe de Estado, chegando a declarar contra os xenerais rebeldes.{{Sfn\|Thomas\|1976\|p=437}} Posteriormente integrouse na [[Guardia Nacional Republicana]].{{Sfn\|Alpert\|2013\|p=323}} Durante a guerra mandou algún tempo a [[IV División Orgánica]],{{Sfn\|Romero Salvadó\|2013\|p=53}}{{Sfn\|Toryho\|1978\|p=20}} desempeñando o cargo máis nominalmente que de feito, dada a prepotencia do [[Comité de Milicias Antifascistas de Cataluña]] e a amplitude de funcións que asumiu a Consellería de Defensa do Goberno da Generalitat catalá. Despois dos sucesos de maio de 1937 pasou a desempeñar a comandancia militar de [[Valencia]], continuando nese cargo até o final da guerra.{{Sfn\|Romero Salvadó\|2013\|p=53}} Nos últimos días da contenda negouse a abandonar a España republicana,{{Sfn\|Romero Salvadó\|2013\|p=53}} por considerar que se limitara a cumprir co seu deber. Coa entrada dos franquistas en Valencia a finais de marzo de [[1939]], foi detido e posteriormente sometido a un consello de guerra, condenado a morte e executado o [[22 de abril]] dese ano.{{Sfn\|Alpert\|2013\|p=323}}{{Sfn\|Thomas\|1976\|p=992}}{{Sfn\|Cabanellas\|1975\|p=874}} O seu antigo subordinado, Escobar, tamén foi fusilado en 1940.{{Sfn\|Olaizola\|1983\|p=183}} == Notas == {{listaref\|3}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cita libro\| apelido= Alpert \|nome= Michael \|título= El Ejército Republicano en la Guerra Civil \|editorial= Cambrige University Press \|ano=2013 \|isbn= 84-7054-055-6 }} * {{Cita libro \|apelido = Cabanellas \|nome= Guillermo \|título= La guerra de los mil días: nacimiento, vida y muerte de la II República Española \|ano= 1975 \|editorial= Heliasta \|lugar= Buenos Aires}} * {{cita libro \|apelido=Martínez Bande\|nome=José Manuel \|título=Los años críticos: República, conspiración, revolución y alzamiento \|url= https://books.google.es/books?id=ErNQmsJ3QlAC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false \|idioma= \|edición= \|ano=2007 \|editor= \|editorial=Encuentro \|lugar= Madrid \|isbn=84-306-0487-1}} * {{cita libro\|apelidos= Olaizaola \|nome= José Luis \|título= La guerra del general Escobar \|ano= 1983 \|isbn= 84-320-5561-1}} * {{cita libro\| apelido= Pagès i Blanch \|nome= Pelai \|título= War and Revolution in Catalonia, 1936-1939 \|editorial= Koninklijke Brill NV \|lugar= Leiden \|ano=2013 \|isbn= 978-90-04-25427-5 }} * {{cita libro\|apelidos= Romero Salvadó \|nome= Francisco J. \|título= Historical Dictionary of the Spanish Civil War \|ano= 2013 \|editorial= The Scarecrow\|lugar= \|isbn= }} * {{cita libro\|apelidos= Thomas \|nome= Hugh \|ligazónautor= Hugh Thomas \|título= Historia de la Guerra Civil Española\|ano= 1976 \|editorial= Círculo de Lectores\|lugar= Barcelona \|isbn= 84-226-0874-X}} * {{cita libro\|apelidos= Toryho \|nome= Jacinto \|enlaceautor= \|título= Del triunfo a la derrota \|ano= 1978 \|editorial= Argos Vergara \|lugar= \|isbn= }} {{Control de autoridades}}

José Aranguren Roldán: Diferenzas entre revisións