Nixeria: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
|||
Liña 66:
=== Prehistoria ===
[[Ficheiro:Queen Mother Pendant Mask- Iyoba MET DP231460.jpg|miniatura|esquerda|200px|Máscara real [[Reino de Benin|Bini]], un dos artefactos de Nixeria máis recoñecidos. [[Reino de Benin]], século XVI.]]
O [[cultura Nok|pobo Nok]] de Nixeria central produciu as esculturas máis antigas
A comezos do século XIX, [[Usman dan Fodio]] dirixiu unha ''[[xihad]]'' con éxito, e creou o centralizado [[Imperio Fulani]] (tamén coñecido como [[Califato de Sokoto]]). O territorio controlado comprendía a zona norte e central do estado moderno. O califato durou ata que en 1903 foi dividido en varias colonias europeas.
Liña 74:
O [[Reino de Nri]] do [[pobo igbo]], un dos máis antigos de Nixeria, consolidouse no século X, e continuou ata a colonización británica en 1911.<ref name="Juang">{{cita libro|título=Africa and the Americas: culture, politics, and history : a multidisciplinary encyclopedia, Volume 2|nome=Richard M.|apelido= Juang|páxina=597|publisher=ABC-CLIO|ano=2008|isbn=1-85109-441-5|url=http://books.google.com/books?id=wFrAOqfhuGYC&pg=PA597}}</ref><ref>{{cita libro|título=Africa from the seventh to the eleventh Century|nome=Ivan|apelido=Hrbek|páxina=254|publisher=James Currey Publishers|ano=1992|isbn=0-85255-093-6|url=http://books.google.com/books?id=qDFcD0BuekQC&pg=PA254}}</ref> Nri estivo gobernado polos Eze Nri, e a cidade de Nri está considerada como o centro da cultura Igbo. Nri e Aguleri, onde se sitúan os mitos igbo da [[mito da creación|creación]], están no territorio do clan Umeuri. Os membros do clan din ser a liñaxe da figura patriarcal Eri, un rei divinizado.<ref>{{cita libro|apelido=Uzukwu|nome=E. Elochukwu|título=Worship as Body Language|ano=1997|isbn=0-8146-6151-3|páxina=93|publisher=Liturgical Press|url=http://books.google.com/?id=9hhmzVrYPHAC&printsec=frontcover}}</ref> En África occidental, os bronces máis antigos foron creados mediante a técnica da [[cera perdida]] en [[Igbo-Ukwu]], unha cidade baixo influencia Nri.<ref name="Juang"/>
Durante séculos, numerosos pobos da Nixeria moderna tiveron relacións comerciais co Norte de África. As cidade da área convertéronse en centros rexionais dunha gran rede de comercio que se estendía polo oeste, o centro e o norte do continente. No século XVI, os exploradores portugueses e españois foron os primeiros europeos en ter un comercio directo e significativo con este pobos, principalmente, a través do porto que deron en chamar [[Lagos, Nixeria|Lagos]] e en [[Calabar]]. Os europeos intercambiaban mercancías cos pobos da costa,
Tradicionalmente, os pobos capturados na guerra eran feitos escravos polos conquistadores. A miúdo, os escravos eran levados ó territorio dos conquistadores para facer traballos forzados. Despois dun tempo, eran aculturizados e absorbidos na sociedade conquistadora. Cando os europeos comezaron a comerciar con África, transportaron escravos ''como propiedade'', a maioría cara a América. O crecemento da demanda europea de escravos creou un comercio de persoas como nunca existiu outro. Moitos membros dos diferentes grupos étnicos nixerianos foron levados como escravos a América, e os seus descendentes forman parte da diáspora africana.
Liña 82:
== Xeografía ==
{{Artigo principal|Xeografía de Nixeria}}
Nixeria localízase no [[Golfo da Guinea]]. As principais cidades sitúanse nas terras baixas do sur. A parte central do país componse de outeiros e planaltos. O norte consiste de terras baixas áridas. Os países limítrofes son o [[Benin]], o [[Níxer]], o [[Chad]] e mailo [[Camerún]]. As zonas boscosas atópanse principalmente no terzo sur do país, que se ve afectado por chuvias estacionais oriúndas do [[océano Atlántico]] entre xuño e setembro. Á medida que se segue cara
== Demografía ==
Liña 88:
Nixeria é o país máis poboado de [[África]], que conta con aproximadamente un quinto da poboación do continente. Aínda que menos do 25% dos nixerianos viven en asentamentos urbanos, polo menos existen 24 cidades con poboación maior a 100.000 habitantes. A variedade de costumes, linguas e tradicións dadas polos 250 grupos étnicos que coexisten en Nixeria proporciónanlle ao estado unha gran diversidade. O grupo étnico dominante da rexión norte é o [[Hausa|hausa-fulani]], dos cales unha gran maioría son [[islam|musulmáns]]. Outros dos grupos étnicos importantes desa zona son os [[nupe]], [[tiv]], e [[Kanuri]].
A etnia [[Yoruba]] predomina no sur. Máis da metade dos yorubas son [[Cristianismo|cristiáns]] e cerca dun cuarto, musulmáns. O resto
As comunidades [[efik]], [[ibibio]], [[annang]], e [[ijaw]] (os catro grupos étnicos máis grandes do estado) tamén conforman un segmento substancial da poboación na área.
[[Ficheiro:Nigeria Benin Cameroon languages.png|300px|miniatura|Mapa lingüístico de Nixeria e Camerún]]
Aínda que Nixeria conta cunha cifra de emigrantes relativamente baixa, miles de persoas deixan Nixeria cada ano, tendo como destino principal a [[Unión Europea]].
Un tema que se complicou polo caos político foi o esforzo da [[Organización Mundial da Saúde]] para erradicar a [[poliomielite]] do planeta. O norte de Nixeria foi a localización da metade de todos os casos de [[poliomielite]] rexistrados no ano [[2003]], pero os clérigos musulmáns protestaron repetidamente contra a vacina como un esforzo por parte dos [[Occidente|occidentais]] de esterilizar
No ano 2007 Nixeria conta cunha poboación de 135.000.000 de habitantes. A media de fillos por muller é de 5.45, unha das taxas máis elevadas de África, o cal está provocando un crecemento poboacional nunca visto na historia do país. Calcúlase que para o ano 2050 este país vai a ter 258.100.000 de habitantes,<ref>http://www.xist.org/earth/pop_prospects1.aspx</ref> o cal comportaría graves consecuencias tanto económicas como ambientais (destrución total dos seus bosques e recursos naturais).
Liña 230:
{{Artigo principal|Economía de Nixeria}}
Desde que nos anos sesenta foi descuberto [[petróleo]] no estado, a economía nixeriana pasou, de ser agrícola e de pastoreo, a industrial. Con 15.600 millóns de barrís en reservas de cru e máis de 3 millóns de metros cúbicos de [[gas natural]], é un dos países africanos con maior nivel de desenvolvemento. Non obstante, a forte dependencia do petróleo e que este se encontre en mans de empresas estranxeiras, fai que existan graves desigualdades sociais, mentres a maioría dos nixerianos viven con menos dun [[Dólar estadounidense|dólar]] ao día, o salón de trono do rei é de ouro comprado co diñeiro do [[petróleo]]. A [[balanza de pagamentos]] é positiva grazas á exportación de cru que se conduce a través de gasodutos desde o interior cara
o [[cacao]], ao que se destina o 50% do solo cultivábel e que vai dirixido na súa integridade á [[exportación]]. A [[agricultura]] e a [[gandaría]] ocupan ao 50% da poboación mais apenas pode manter a propia demanda interna.
Liña 243:
{{Artigo principal|Nollywood}}
Nollywood é a industria de [[cine]] de Nixeria e é a terceira máis importante do mundo, detrás de [[Hollywood]] e [[Bollywood]].<ref>Oguine, 2004</ref> As películas nixerianas son o vínculo entre as comunidades nixerianas estranxeiras e a súa terra natal. O resultado deste fenómeno, que apenas ten unha década, significou a creación de máis de 600 películas anualmente colocando a Nixeria entre os
=== Música ===
| |||