Mar: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m →‎Mareas: Arranxos varios
→‎Mareas: arranxiños na referencia
Liña 153:
A maioría dos lugares experimentan dúas mareas altas cada día, que se producen a intervalos de aproximadamente 12 horas e 25 minutos, este é a metade do período que lle leva á Terra facer unha rotación completa e volver a ter a Lúa na súa posición anterior respecto de un observador. A masa da Lúa é duns 27 millóns de veces máis pequena que o Sol, pero esta está 400 veces máis preto da Terra.<ref name=NOAAtides>{{cita web |url=http://oceanexplorer.noaa.gov/edu/learning/player/lesson10.html |título=Tides |editorial=National Oceanic and Atmospheric Administration |obra=Ocean Explorer }}</ref> A [[forza de marea]] decrece rapidamente coa distancia do axente, de forma que a Lúa esta dotada de dúas veces máis influencia sobre ese efecto que o Sol.<ref name=NOAAtides /> Unha protuberancia fórmase no océano no lugar onde o planeta está máis próximo o seu satélite natural, sendo este tamén o punto onde o efecto da gravidade, e polo tanto a atracción, da Lúa é máis forte. No lado oposto do globo, a forza lunar ten a súa influencia máis feble, o que causa, do mesmo xeito, a formación doutra protuberancia. Tales protuberancias xiran arredor da Terra ao mesmo tempo que a Lúa. Cando o Sol, a Lúa éa Terra se aliñan durante as lúas [[fases da lúa|chea ou nova]], o efecto combinado da como resultado mareas máis altas "mareas vivas". En contraste, cando o Sol está a 90 ° da Lúa visto desde a Terra, o efecto gravitacional combinado nas mareas é correspondentemente reducido, causa das mareas baixas ou "mareas mortas".<ref name=oceanservice />
 
Durante as mareas os fluxos de auga do mar son detidos pola [[inercia]] que ademais poden verse afectados polas masas de terra. En lugares como o [[golfo de México]], onde a terra restrinxe o movemento das protuberancias, só pode ocorrer unha serie de mareas cada día, constituída esta pola secuencia de marea alta e baixa.Preto da costa dunha illa, pode haber un ciclo diario complexo con catro mareas altas. Os [[Estreito de Euripos|estreitos insulares]] en [[Calcis]], [[Eubea]], por exemplo, experimentan fortes correntes que abruptamente cambian de dirección, en xeral catro veces por día, pero posiblemente ata doce veces cando a Lúa éo Sol están separados en noventa graos.<ref name="EuripusStraits">{{Cita publicación periódica|título = The problem of the tide of Euripus|url = http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/asna.19292361904/abstract|xornal = Astronomische Nachrichten|data = 1929-01-01|issn = 1521-3994|páxinas = 321-328|volume = 236|número = 19-20|doi = 10.1002/asna.19292361904|idioma = inglês|nome = D.|apelidos = Eginitis}} VerVéxase tambémtamén os comentários sobre essaesa explanaçãoexplicación emen {{cite journal |title = Les marées de l'Euripe|author = Lagrange, E.|journal = Ciel et Terre (Bulletin of the Société Belge d'Astronomie)|date = 1930|language = francês|volume = 46|pages = 66–69|bibcode = 1930C&T....46...66L}}</ref><ref>{{cita web | url=http://www.evia.gr/en/node/1250 | title=Evia Island | publisher=Evia.gr | work=Chalkis }}</ref>
 
Onde se forman baías ou estuarios en forma de funil, a amplitude da marea pode ter maior alcance. Na [[baía de Fundy]], no [[Canadá]], por exemplo, pode pasar por mareas vivas de 15 m. Aínda que esta sexa regular e previsíbel, a altura da mareas altas pode ser rebaixada por ventos que flúen do océano e elevada por ventos costeiros. As altas presións no centro de [[anticiclón]]s empurra as augas cara abaixo e está asociada con mareas anormalmente baixas, mentres que a [[presión atmosférica]] baixa pode causar mareas moi altas.<ref name=oceanservice /> Unha [[marea ciclónica]] pode ocorrer cando os ventos fortes empurran a auga do mar contra a costa nunha zona pouco profunda e isto, xunto cun sistema de baixas presións, pode elevar a superficie do mar na marea alta dramaticamente. En 1900, [[Galveston]], nos [[Estados Unidos]], por exemplo, experienciou unha recua de ondas de 5 m (15 pés) durante o paso dun [[Furacán de Galveston de 1900|furacán que devastou a localidade]], matando máis de 3 500 persoas e destruíndo 3 636 vivendas.<ref>{{cita web |url=http://www.history.noaa.gov/stories_tales/cline2.html |título=Galveston Storm of 1900 |autor=Cline, Isaac M. |data=4 de febreiro de 2004 |editor=National Oceanic and Atmospheric Administration }}</ref>
 
===Correntes===
{{Artigo principal|Corrente oceánica}}