|
[[Ficheiro:Godofayurveda.jpg|miniatura|Imaxe do médico Dhanwantari, convertido nun avatar do deus [[Visnú]] (e como el, de catro brazos). Os hinduístas cren na orixe divina da medicina aiurvédica.]]
O '''''āyurveda''''' ([[Lingua sánscrita|sánscrito]] [[Alfabeto Internacional de Transliteración Sánscrita|आयुर्वेद]], {{AFI|[ajuɽvedə]}}) é un antigo sistema de medicina tradicional orixinado na [[India]]. O termo [[Lingua sánscrita|sánscrito]] ''āyurveda'' é un ''tat purusha'' (composto de termos) formado por ''āyuh'': ‘duración da vida’ e ''veda'' ‘verdade, coñecemento’.<ref>{{Cita web|url=http://biblioteca.itam.mx/estudios/estudio/letras36/notas3/sec_2.html|páxina-web=biblioteca.itam.mx|título=Los Vedas|data-acceso=2017-02-22}}</ref>
Segundo a doutora [[Margaret Chan]] (directora xeral da [[Organización Mundial da Saúde]]), a medicina aiurvédica é, ―xuntoxunto coa medicina tradicional chinesa―[[República Popular da China|chinesa]], un dos sistemas médicos vixentes máis antigos do mundo.<ref>{{Cita web|url=http://www.who.int/dg/speeches/2008/20081107/es/|páxina-web=www.who.int|título=OMS {{!}} Alocución al Congreso de la OMS sobre Medicina Tradicional|data-acceso=2017-02-22}}</ref>
== Nome sánscrito ==
* ''āyurveda'', no sistema [[Alfabeto Internacional de Transliteración Sánscrita|AITS]] (alfabeto internacional de transliteración do [[Lingua sánscrita|sánscrito]]).<ref name=":0">{{Cita web|url=http://spokensanskrit.de/index.php?tinput=Ayurveda&direction=SE&script=HK&link=yes&beginning=0|apelidos=Glashoff|nome=Klaus|páxina-web=spokensanskrit.de|título=Sanskrit Dictionary for Spoken Sanskrit|data-acceso=2017-02-22}}</ref>
* आयुर्वेद, en [[Devanágari|escritura devanagaridevanágari]] do sánscrito.
* Pronuncia:/áiur vedá/ en sánscrito clásico<ref name=":1">{{Cita web|url=http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/cgi-bin/monier/serveimg.pl?file=/scans/MWScan/MWScanjpg/mw0839-yaj.jpg|páxina-web=www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de|título=Cologne Scan|data-acceso=2017-02-22|lingua=en}}</ref>
** /áiur véda/ en inglés e galego <ref name=":1" />
== Textos ayurvedicos ==
Non hai ningún texto chamado ayurveda''āyurveda''. Os tres textos antigos considerados a base da medicina ayurveda''āyurveda'' son:
* O ''[[Susruta-samhita]]'' atribuíd0atribuído a [[Sushruta]] (entre os [[Século -IV|séculos IV a. C]]. e [[Século III|III d. C]]). Foi unha [[farmacopea]] primitiva que describe 700 [[Planta medicinal|plantas medicinais]], 64 preparacións de [[Mineral|fontes minerais]] e 57 preparacións de [[Animais|orixe animal]].<ref>{{Cita web|url=http://science.report/pub/17408047|páxina-web=science.report|título=Sushruta-the clinician-Teacher par excellence (History of Medicine) - Science.Report|data-acceso=2017-02-22|lingua=en-US}}</ref>
* O ''[[Carakasamhita]]'', atribuído a [[Charaka]] (segundo[[Século II|século II d. C.]]), durante o reinado do [[Monarca|rei]] [[Kanishka]].
* O ''[[Astangahrdayasamhita]]'', atribuído a [[Vagbhata]], que posiblemente era un monxe [[Budismo|budista]] que viviu en [[Sind|Sindh]]. O texto é un compendio de tratamentos médicos.
=== Autores ===
Non se coñece desde cando se practica o Ayurveda''āyurveda'' no [[Subcontinente Índico|subcontinente índicoindio]]. Nos catro [[Vedas (Hinduismo)|Vedas]] (''[[Rigveda]]'', ''[[Samaveda]]'', ''[[Yajurveda]]'' e ''[[Atharvaveda]]''), textos épicos (de mediados e finais do [[II milenio a. C.|II milenio a. C]]) non se menciona ningún tipo de [[medicina]]. No ''Arthavaveda'' (principios do [[I milenio a. C.|I milenio a. C]]) menciónanse 14 [[Oración (relixión)|oracións]] para pedir aos [[Deus|deuses]] que curen as [[Doenza|enfermidades]], o que podería indicar que aínda non existía unha "medicina tradicional Indiaindia".
Os textos ayurvédicos recollen as doutrinas médicas do período [[Período védico|posvédico]] (despois do [[Século -VII|século VII a. C]]). Son de autoría diversa, desde o mítico [[Dhanwan Tari]] (o [[avatar]] da medicina) ata os apenas coñecidos.
=== Datación ===
Algúns sitios en [[Internet]] declaran que a medicina ayurvédica existía desde [[Cultura do Val do Indo|Mohenjo-daro]] (2600 - 1900 a. C), pero non aportanachegan probas diso.<ref>{{Cita web|url=https://www.harappa.com/slideshows/mohenjo-daro|páxina-web=www.harappa.com|título=Mohenjo-daro!|data-acceso=2017-02-22|lingua=en}}</ref>
== Base doutrinal da medicina ayurvédica ==
# ''akasha'' ([[éter]]).
=== Os tres ''doshas'' ===
Unha das bases da medicina ayurvédica son os [[Doshas (ayurveda)|doshas]] (palabra [[Lingua sánscrita|sánscrita]] que significa "humores" ou "aires vitais", aínda que desde finais do [[Século XX|século XX d. C]] prefírese traducir con términostermos de aparencia máis científica: "temperamentos", "elementos funcionalesfuncionais", "biotipos", "enerxías", "constitucións", "forzas" ou "principios metabólicos"). A medicina ayurvédica clasifica tres humores (tridosha), en relación aos que xera o tratamento:
* ''[[Vâtta (ayurveda)|Vâtta]]'', que representa a unión do [[Ar (atmosférico)|aire]] e o [[éter]].
* ''[[Pitta (ayurveda)|pitta]]'' ("bilis" en sánscrito), que representa a unión entre o [[lume]] e a [[auga]].
* ''[[Kapha (ayurveda)|kapha]]'' ("flema" en sánscrito), que representa a unión entre a auga e a terra.
En [[Occidente]] -posiblemente nun esforzo por darlle máis importancia ao ayurveda''āyurveda'' e facelo aceptable para o vulgo- existe un consenso entre varios autores en que, no idioma sánscrito orixinal, estas palabras non significarían "bilis" e "flema", senón que terían significados máis amplos ou máis profundos.
En cada persoa preséntanse os tres ''doshas'', existindoe existen normalmente un ou dous como predominantes, aínda que excepcionalmente tamén existen persoas tridoshas (dominan os tres ''doshas''). As diferentes proporcións ou predominancias de ''doshas'' presentes entre as persoas non indica un estado superior de saúde,; só aportanachegan as características psíquicas e físicas particulares de cada individuo. Todas as persoas presentan unha constitución de tridosha que foi adquirida desde a súa concepción biolóxica, a cal denomínasese denomina ''Prakriti''; con todo, durante a vida vanse dando distintos cambios nesta constitución orixinal, dandoque dan como resultado unha alteración nas proporcións dos tres ''doshas,''. aA esta constitución denomínaselle ''Vikriti'' e representa o desequilibrio. MentresCantos máis se achega un individuo ao equilibrio orixinal do ''Prakriti'', máis preto atópasese atopa este de odo concepto ayurvédico de "saúde". Cada ''dosha'' aportaachega ao individuo unhas características físicas e mentais determinadas.<ref>{{Cita web|url=http://www.ayurveda.com/resources/articles/the-ancient-ayurvedic-writings|páxina-web=www.ayurveda.com|título=The Ancient Ayurvedic Writings|data-acceso=2017-02-22|lingua=en}}</ref>
Así pois, un dos principais textos da medicina ayurvédica, o ''[[Caraka-samhita]],'' define os ''doshas'' do seguinte xeito:
==== ''Dosha Vâtta'' ====
''Vâtta'' é o non untuoso, frío, lixeiro, sutil, movible e áspero. As persoas que teñen un predominio deste ''dosha'' presentan complexión delgada (resúltalles fácil baixar de peso), estrutura ósea reducida, pel sensible, seca e áspera, de cor clara, cabelo seco e venasveas moi marcadas. Son ansiosos e teñen trastornos do [[sistema nervioso]].
==== ''Dosha Pitta'' ====
As persoas que teñen un predominio deste ''dosha'' presentan estrutura ósea mediana (teñen facilidade tanto para aumentar de peso como para perdelo), pel sensible (ás veces grasosagraxa), cabelo fino de tons suaves e venasveas traslúcidastranslúcidas. Padecen metabolismo acelerado, e problemas gastrointestinales,gastrointestinais. psicológicamentePsicoloxicamente son máis irritables e propensos á paixón, e en desequilibrio élles máis fácil manifestar ira.
==== ''Dosha Kapha'' ====
As persoas que teñen un predominio deste ''dosha'' presentan unha complexión ósea grande (gran tendencia a aumentar de peso) e posúen unha gran forza física, pel grasosagraxa, cabelo groso e grasosograxo, de cor escura. O seu carácter é predominantemente pacífico e moi acougado.
=== Os 24 principios cósmicos ===
* ''Ajankara'': ego.
* ''Manas'': mente.
[[Pañcha tan-matra|''Pañcha tan-matra'']] (cinco obxectos):
* [[Oído]].
* [[Tacto]].
* [[Visión|Vista]].
* [[Gusto]].
* Olfato[[Olfacto]].
[[Pañcha gñana-indríia|''Pañcha gñana-indríia'']] (cinco órganos de [[coñecemento]]):
* Oídos.
* [[Pel]].
* [[Ollo|Ollos]].
* [[Lingua (anatomía)|Lingua]].
* [[Nariz]].
[[Pañcha karma-indríia|''Pañcha karma-indríia'']] (cinco órganos de acción):
* [[Boca]].
* [[Man|Mans]].
* [[Pé (anatomía)|Pés]].
* [[Pene]].
* [[Ano (anatomía)|Ano]].
[[Pañcha maja-bhuta|''Pañcha maja-bhuta'']] (cinco grandes [[Elemento (filosofía)|elementos]]):
* TierraTerra.
* AguaAuga.
* FuegoLume.
* Aire.
* Éter.
LaA medicina ayurvédica comprendeabrangue 8oito ramas oou especialidades:
* Medicina do corpo.
* Extracción de achasrachos de madeira.
* Limpeza do ollo cunha púa de [[Puercoespin|puercoespínporco espiño]].
* Coidado do [[bebé]] (debido á mortalidadmortalidade infantil típica na época de surgimientoxurdimento do ayurveda''āyurveda''. Na [[India]], ata a actualidade, aos bebés menores de dous anos chámaselles "''ku-mara"'', "morre-fácil").
* [[Psicoloxía]].
* Psicología.
* [[Antídoto|Antídotos]] para venenos[[Veleno|velenos]].
* Elixires da mocidade[[xuventude]].
* Medicina da parte superior do corpo (do [[pescozo]] para arriba).
Ademais da aprendizaxe destas disciplinas, o Ayurveda''āyurveda'' esixía o coñecemento de dez artes indispensables para a preparación e a aplicación das medicinas, a saber:
# [[Destilación]].
# Habilidades operativas.
# [[Cociña]].
# [[Horticultura]].
# [[Metalurxia]].
# Manufactura do [[azucre]].
# [[Farmacia]].
# Análise e separación de mineralesminerais.
# Composición de mineralesminerais.
# Preparación de [[Álcali|álcalis]].
Ao finalizar a iniciación, o [[Gurú (Hinduismo)|gurú]] dirixíase solemnemente aos seus estudantes para encamiñalos cara a unha vida de castidad[[castidade]], [[honestidade]] e [[Vexetarianismo na India|vexetarianismo]].
Esperábase que o [[Alumnado|estudante]] dedicásesese dedicase en corpo e alma aos enfermos;, que non traizoase a ningún paciente envenenándoloenvelenándoo en beneficio propio, que se [[Roupa|vestise]] de xeito modesto e que evitase [[Alcoholismo|darse á bebida]], que tivese [[autocontrol]] e que moderase as súas palabras, que se esforzase constantemente en mellorar o seu coñecemento e as súas habilidades técnicas, que fose [[Amabilidade|amable]] e [[Modestia|modesto]] na casa do enfermo, que non difundise datos sobre o enfermo ou a súa familia, e que, sise non prevía a curación, gardáselloo gardase para si mesmo, sise o contrario podía causarcausarlles dano aos máisdemais achegados.
Estes preceptos son parecidos aos do [[Xuramento hipocrático|Xuramento Hipocrático]].
Descoñécese a duración da formación do [[médico]]. Este formábase grazas aos textos, á observación directa e á inferencia.<ref>{{Cita libro|título=Ayurveda : una ciencia milenaria|apelidos=1974-|nome=Rodríguez, María Dolores|editorial=Hispano Europea|ISBN=9788425520310|url=https://www.worldcat.org/oclc/796229830|data=2012-01-01}}</ref>
O coñecemento segue o patrónpadrón cósmico-relixioso unificador propio da cultura [[Hinduísmo|hindú]]: describíanse 360 [[Óso|ósos]], como os días do ano hindú.
Trátase de conectar e interrelacionar todo, do mesmo xeito que sucede na medicina tradicional chinesa. E, como nesta -debido ao descoñecemento da existencia dos [[Elemento químico|elementos químicos]]-, críase que todo canto existía estaba composto só de cinco elementos (''maja-bhuta''): terra, auga, lume, aire e éter.<ref>{{Cita libro|título=Ayurveda : descubra cuál es su constitución, cómo ha de vivir según ella y cómo prevenir o curar sus enfermedades|apelidos=1953-)|nome=Svoboda, Robert (|editorial=Kairós|ISBN=9788472453296|url=https://www.worldcat.org/oclc/920269979|data=2011-01-01}}</ref>
== Tratamentos ayurvédicos ==
A medicina ayurvédica inclúe [[dieta]] e medicamentos de [[HerbolarioHerboristaría|herboristería]] e fai fincapé no uso do [[Corpo humano|corpo]], a [[mente]] e o [[espírito]] na prevención e o no tratamento das [[Enfermidade|enfermidades]]. É o que se denomina unha medicina mente-corpo, cuxa premisa é espertar o equilibrio natural do sistema mente-corpo para, hipotéticamentehipoteticamente, curarse a si mesmo.
=== Plantas medicinales.medicinais ===
Os remedios, principalmente plantas, elíxense pola súa capacidade de harmonizar o equilibrio entre o paciente e as influencias básicas da vida, tales como a dieta, o [[Traballo (socioloxía)|traballo]] e a [[Familia (socioloxía)|vida familiar]].
A medicina ayurvédica describe 27002.700 plantas medicinalesmedicinais diferentes. A farmacopea ayurvédica producida polo Ministerio de Saúde da India está contida en 5cinco volumes e inclúe monografías oficiais de 418 plantas medicinalesmedicinais.<ref>{{Cita web|url=http://ayush.gov.in/genericcontent/revised-draft-gmp-ayurveda-siddha-and-unani-drugs-comments-stakeholders-asu-drugs|páxina-web=ayush.gov.in|título=Revised Draft GMP of AYURVEDA, SIDDHA AND UNANI Drugs for comments from stakeholders of ASU drugs by 26th September, 2016 {{!}} Ministry of Ayush|data-acceso=2017-02-22|lingua=en}}</ref>
=== MasajeMasaxe ''abhiangam'' ===
Unha das súas ferramentas fundamentais é oa ''[[masajeMasaxe abhiangam]]|masaxe ''abhiangam'']], que -no caso dalgúns ''doshas''- realízasese realiza con [[Aceite|aceites]] naturais especialmente prescritos polo médico e, noutros casos, realízase en seco. Existen outros sistemas de masajemasaxe ayurvédicoayurvédica, como a ''marmaterapia'', que se aplica mediante a estimulación dos puntos craveclave denominados "marmas" e que require unha experiencia e coñecementoun coñecementores superior aoá ''abhiangam''. Un dos tratamentos básicos do ayurveda''āyurveda'' é o ''sirodhara'', que consiste en verter sobre a fronte unha mestura morna de aceites e herbas.<ref>{{Cita libro|título=Masaje ayurvedico abhyanga / Masaje Facial Y Corporal Tradicional De India/ Traditional Face and Body Massage of India.|editorial=Videocinco|ISBN=9788496699427|url=https://www.worldcat.org/oclc/644658537|data=2009-01-01}}</ref>
=== ''Pina-sveda'' ===
A medicina ayurvédica usa os ''pina-sveda'' (sendo ''pinda'': "bóla, masa" e; ''sveda'': "suor"), uns tamponestampóns de teatecido rellenosrecheos de plantas medicinalesmedicinais da India e de aceites esenciais de gradograo alimentario cos que o terapeuta pode facer máis intensa a relajaciónrelaxación.<ref>{{Cita libro|título=S'autoguérir par l'Ayurvéda|apelidos=1952-|nome=Heidn, Lukas,|editorial=Québecor|ISBN=9782764009673|url=https://www.worldcat.org/oclc/62742023|data=2006-01-01}}</ref>
== A medicina ayurvédica na actualidade ==
=== Na India ===
O ayurveda''āyurveda'' é o sistema médico tradicional máis importante da India.
O Goberno da India incorpora a medicina ayurvédica nanos carreiraestudos de pregradopregrao de "Bachilleratobacharelato en Medicinamedicina e Cirugíacirurxía Ayurvédicaayurvédica".<ref>{{Cita publicación periódica|data=2017-01-30|título=Bachelor of Ayurveda, Medicine and Surgery|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Bachelor_of_Ayurveda,_Medicine_and_Surgery&oldid=762698788|lingua=en}}</ref>
Administrativamente, a medicina ayurvédica está incluída dentro dunha das tres divisións máis importantes do Ministerio de Saúde e Benestar da Familia, e forma parte do departamento AYUSH (acrónimo de ayurveda''āyurveda'', [[Ioga|yogaioga]], [[Medicina Unani|unani]], [[siddha]] e [[homeopatía]])<ref>{{Cita publicación periódica|data=2017-01-26|título=Ministry of AYUSH|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ministry_of_AYUSH&oldid=762059703|lingua=en}}</ref>. Para graduarse, o médico ayurvédico debe estudar durante 5cinco anos e medio. AEstes carreiraestudos ensínasecúrsanse en 265 [[Universidade|colexios universitarios]] repartidos por todo o país. As institucións ayurvédicas máis recoñecidas na India son:
* O Instituto de PosgradoPosgrao de Docencia e Investigación de Medicina Ayurvédica, en [[Jamnagar]], [[Estado de Guyarat]].<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Nishteswar|nome=K.|data=2013-01-01|título=Institute for Post Graduate Teaching and Research in Ayurveda, Gujarat Ayurved University, Jamnagar – A WHO-recognized collaborating center for traditional medicine (Ayurveda)|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3821239/|PMC=3821239|revista=Ayu|número=2|páxinas=133|doi=10.4103/0974-8520.119662|ISSN=0974-8520|PMID=24250119|volume=34}}</ref>
* A Universidade Ayurvédica de Guyarat, en Jamnagar, Estado de Guyarat.<ref>{{Cita web|url=http://www.ayurveduniversity.edu.in/|páxina-web=www.ayurveduniversity.edu.in|título=Gujarat Ayurved University - Masters Degree in Ayurvedic Pharmaceutical Sciences or Ayurvedic Medicinal Plant Sciences, Kayachikitsa, Kaumbharbhritya, Drvyaguna, Shalya, Shalakya, Rasashastra, Prasuti Tantra & Stri Roga|data-acceso=2017-02-22}}</ref>
* O Instituto Nacional de Medicina Ayurvédica, en [[Jaipur]], Estado de Guyarat.<ref>{{Cita web|url=http://www.nia.nic.in/|apelidos=www.ebranaindia.com|páxina-web=www.nia.nic.in|título=Home|data-acceso=2017-02-22}}</ref>
=== En Occidente ===
Nos [[Occidente|países occidentais]] -coaco acolleitaacollemento de prácticas orientais tales como o [[Ioga|yogaioga]] e a [[meditación]]- o ayurveda incorporouse á chamada [[medicina alternativa]], complementaria á [[medicina baseada na evidencia]].
Actualmente existe un interese na medicina ayurvédica, posto que os seus seguidores creencren que ofrece unha visión completa dos desequilibrios do ser humano, ao considerar aspectos da natureza interna e externa do mesmodeste.<ref>{{Cita web|url=https://www.medicinaayurveda.org/es-viable-la-practica-del-ayurveda-en-occidente-2452/|páxina-web=www.medicinaayurveda.org|título=¿Es viable la práctica del Ayurveda en Occidente? {{!}} Fundación de Salud Ayurveda Prema|data-acceso=2017-02-22|lingua=es-ES}}</ref>
== Controversia ==
Un estudo realizado ennos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] sobre mostras compradas por internet, e outro realizado na India, concluían que ata o 20 % dos preparados ayurvédicos examinados contiñan niveis tóxicos de [[metais pesados]] como [[Plomo (elemento)|plomochumbo]], [[Mercurio (elemento)|mercurio]] ou [[arsénico]]. Ademais, estes estudos tamén alertaban dos inexistentes controis de calidade oue odo uso de herbas que conteñen outras sustanciassubstancias nocivas para a saúde.<ref>{{Cita novas|título=Detectan tasas excesivas de plomo y arsénico en productos ayurvédicos|url=http://www.nacion.com/tecnologia/Detectan-excesivas-arsenico-productos-ayurvedicos_0_997300404.html|lingua=es|data-acceso=2017-02-22}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.elmundo.es/elmundosalud/2004/12/22/medicina/1103732470.html|páxina-web=www.elmundo.es|título=Algunas hierbas de la medicina Ayurveda tienen altas concentraciones de metales > elmundosalud - medicina|data-acceso=2017-02-22}}</ref>
== Notas ==
| 