Antigo Exipto: Diferenzas entre revisións

| url = http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/naqadan/chronology.html#naqadaI| título = Cronologia del Període Naqada|dataacceso= 21/08/2013| editor = Digital Egypt for Universities, University College London|lingua=inglés}}</ref> Establecendo un poder central en [[Nekhen]], e logo en [[Abidos]], os líderes de Naqada estenderon o seu control de Exipto cara ao norte seguindo o curso do río e estableceron contactos comerciais con [[Nubia]], os oasis do deserto occidental, e as culturas do Mediterráneo oriental.<ref>Shaw (2002) pàg. 61</ref> A cultura Naqada manufacturou diversos adornos de bens materiais, os cales incluían cerámica pintada, vasos de pedra decorativos de alta calidade, paletas cosméticas, e xoias feitas de ouro, lapislázuli, e marfil. Tamén desenvolveron un verniz coñecido como faienza, o cal foi bastante utilizado durante o período romano, para decorar copas, amuletos, e pequenas figuras.<ref>{{cita web| url =http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/faience/periods.html| título = Faiança en diferents Períodes|dataacceso= 9-03-2008| editor = Digital Egypt for Universities, University College London}}</ref> Durante a última fase do predinástico, a cultura Naqada comezou a utilizar símbolos escritos que evolucionaron nun sistema cheo de [[xeroglífico exipcio|xeroglíficos]] para escribir en [[lingua exipcia|exipcio]].<ref>Allen (2000) pàg. 1</ref>

 

A finais do III milenio e principios do IV milenio os reis do sur conquistaron o norte, creando o primeiro [[estado]] territorial, levado a cabo polo rei [[Narmer|Menes]], rei do Exipto meridional .<ref>Sureda, Joan (1988) pàg.128</ref> A partir da unificación de ambos, pasou a comprender todo o [[Río Nilo|val do Nilo]], desde a primeira cascada ([[Asuán]]) ata a [[Mar Mediterráneo|Mediterráneo]], incluíndo hai os oasis da zona occidental ([[Kharga]], [[Dakhla]], [[Farafra]] e [[Oasis de Siwa|Siwa]]) aínda que moi pronto comezaron as expedicións río arriba, buscando as riquezas de [[Nubia]], chegando ata a segunda cascada.

 

[[Ficheiro:MenkauraAndQueen MuseumOfFineArtsBoston.png|miniatura|esquerda|[[Micerinos]] e a súa esposa a raíña [[Khamerernebty II]]]]

 

 

A través do aumento da importancia da administración xurdiron unhas novas clases de [[escriba]]s e oficiais letrados que recibían propiedades por parte dos faraóns como pago polos seus servizos. Os faraóns tamén fixeron concesións de terras para os seus templos de culto mortuorio e locais para asegurarse de que estas institucións terían os recursos necesarios para adorar o faraón logo da súa morte. Cara ao final do Imperio novo, cinco séculos destas prácticas feudais desgastaron lentamente o poder económico do faraón, quen non se podería permitir ademais soportar unha gran administración centralizada.<ref>Shaw (2002) pàg. 116–7</ref> Mentres o poder do faraón se evaporaba, os gobernadores rexionais chamados [[nomarca]]s comezaron a retar a supremacía do faraón. Isto unido as [[Seca|severas secas]] entre o 2200 e o 2,150 a.C., causou en último termo que o país entrase nun período de 140 anos de fame e pugnas coñecido como Primeiro Período Intermedio.<ref>Clayton (1994) páx. 69</ref>

O último gran lexislador do Imperio Medio, [[Amenemhat III]], deixou entrar colonos asiáticos dentro da rexión do delta para prover unha forza de traballo suficiente para as súas campañas especialmente activas de minería e construción. Estas ambiciosas actividades de construción e minería, xunto coas inadecuadas [[Enchente do Nilo|inundacións do Nilo]] no seu reinado, esgotaron a economía e precipitaron o lento declive no Segundo Período Intermedio durante as seguintes dinastías, a 13ª e 14ª dinastías. Durante este declive, os poboadores asiáticos estranxeiros comezaron a apoderarse da rexión do delta, posteriormente dominantes dentro de Exipto, como foi o caso dos [[hicsos]].<ref>Shaw (2002) pàg. 188</ref>

 

{{Artigo principal|Segundo Período Intermedio}}

[[Ficheiro:Ancient Egypt old and middle kingdom-es.svg|miniatura|Antigo Exipto, o Imperio Medio e os hicsos.]]

A riqueza de Exipto, con todo, converteuse nun obxectivo tentador para a invasión; en particular, para os libios bérberes do oeste e os [[Pobos do Mar]], que formaban parte da poderosa confederación de piratas gregos do [[mar Exeo]]. Inicialmente, o exército foi capaz de repeler as invasións, pero Exipto terminou por perder o control dos seus territorios no sur de Siria e Palestina, que en gran parte caeron en poder dos asirios e os hititas. O impacto das ameazas externas viuse agravada por problemas internos como a corrupción, o roubo das tumbas reais e os disturbios civís. Logo de recuperar o seu poder, os sumos sacerdotes do [[templo de Amón]] en Tebas acumularan vastas extensións de terra e de riqueza, debilitando ao estado. O país terminou dividido, dando inicio ao [[Terceiro Período Intermedio]].

 

{{Artigo principal|Terceiro Período Intermedio}}

Comeza coa instauración de dúas dinastías de orixe [[Libia|libio]] que se repartiron Exipto: unha, desde [[Tanis]], a bíblica Zoán, no [[Baixo Exipto]], e outra, cuxos reis tomaron o título de [[Sumo sacerdote de Amón|Sumos sacerdotes de Amón]], desde [[Tebas, Exipto|Tebas]]. O período termina coa dominación dos reis [[Nubia|cushitas]]. Son as dinastías, parcialmente coetáneas, XXI a XXV.

[[Ficheiro:Egypte louvre 043 sphinx.jpg|miniatura|220px|[[Apries]]. Período Tardío.]]

{{Artigo principal|A Baixa Época}}

Comeza coa dinastía [[Dinastía XXVI de Exipto|Saíta]], con dous períodos de dominación [[Persia|persa]], así como con varias dinastías coetáneas de gobernantes exipcios independentes. Exipto converteuse finalmente nunha [[sátrapa]]. Son as dinastías XXVI a XXXI.

Iníciase coa conquista de Exipto por [[Alexandre o Grande]] de [[Reino de Macedonia|Macedonia]] no [[-332|332 a.C.]], e a chegada ao poder no [[-305|305 a.C.]] da [[dinastía Tolemaica]], de orixe macedonio. Finaliza coa incorporación de Exipto ao [[Imperio romano]] trala [[batalla de Actium]], no ano [[-31|31 a.C.]]

No ano [[-30|30 a.C.]] morre [[Cleopatra VII|Cleopatra]] e Exipto convértese nunha provincia do Imperio romano.

[[Ficheiro:Fayum-07.jpg|miniatura|esquerda|110px|Os [[retratos de Fayum]] fan un resumo do encontro das culturas exipcia e romana.]]

Exipto converteuse nunha provincia do [[Imperio Romano]] o [[30 de xullo]] do ano [[-30|30 a.C.]], logo da derrota de [[Marco Antonio]] e a raíña [[Dinastía Tolemaica|tolemaica]] [[Cleopatra VII]] ante [[Octavio Augusto|Octavio]] (máis tarde [[emperador romano|emperador]] Augusto) na [[Batalla de Actium]] ([[2 de setembro]] do ano [[-31|31 a.C.]]), liquidando definitivamente a independencia política de Exipto e converténdoo en provincia [[Roma Antiga|romana]]. Os romanos necesitaban dos cargamentos de cereais de Exipto, e o exército romano, baixo o control dun [[Prefecto romano|prefecto]] nomeado polo emperador, reprimiu revoltas, fixo respectar estritamente a recaudacion das taxas, e previr ataques os bandidos, os cales habianse convertido nun problema notorio durante istos períodos.<ref>James (2005) páx. 63</ref> Alexandría converteuse nun centro cada vez máis importante na ruta de comercio co oriente, xa que os Artigos de luxo exóticos tiñan unha alta demanda en Roma.<ref>Shaw (2002) páx. 426</ref>

== Notas ==

{{Listaref|30em}}

{{Refempeza|2}}

* {{Cita libro |autor=Aldred, Cyril |título=Akhenaten, King of Egypt |editorial=[[Thames & Hudson]] |localización=Londres, Inglaterra |ano=1988 |isbn=0-500-05048-1 }}

* {{Cita libro |autor=Wasserman, James; Faulkner, Raymond Oliver; Goelet, Ogden; Von Dassow, Eva |título=The Egyptian Book of the dead, the Book of going forth by day: being the Papyrus of Ani |editorial=Chronicle Books |localización=San Francisco, California |ano=1994 |isbn=0-8118-0767-3}}

* {{Cita libro|apelidos=Wilkinson|nome=R. H.|ano=2000|título=The Complete Temples of Ancient Egypt|localización=London, England|editorial=Thames and Hudson|isbn=0500051003}}

=== Ligazóns externas ===

* [http://antigoegipto.com.sapo.pt/ Antigo Egipto] - todos os períodos, reis e dinastías dos faraóns exípcios. Comparación de cronoloxías. Nomes reais (Cartuchos e Serekhs) de algúns faraóns.{{pt}}