Wikipedia

Universidade de Santiago de Compostela: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Sen resumo de edición
Isili0n (conversa | contribucións)
10.315 edicións
Sen resumo de edición
Liña 11:
| web = [http://www.usc.gal/ www.usc.gal]
}}
A '''Universidade de Santiago de Compostela''' ('''USC''') é unha institución [[Universidade|universitaria]] con sede en [[Santiago de Compostela]]. As súas orixes datan de finais do [[século XV]], sendo a primeira [[Universidadeuniversidade]] fundada en [[Galiza]] e a sexta en [[España]]. Porén, non hai unanimidade nas datas de fundación das universidades españolas. Uns consideran a fundación como o momento no que se instauran algún tipo de estudos, segundo este criterio a USC fúndase en [[1495]], o que a converte na sexta universidade española máis antiga despois das de [[Universidade de Salamanca|Salamanca]], [[Universidade Complutense de Madrid|Complutense]], [[Universidade de Valladolid|Valladolid]], [[Universidade de Barcelona|Barcelona]] e [[Universidade de Zaragoza|Zaragoza]].<ref>[http://www.protocolo.org/ceremonial/protocolo_universitario/historia_de_las_universidades_origen_del_termino_precedencia_de_las_universidades_espanolas.html Precedencia de las universidades españolas] en protocolo.org {{Es}}</ref> Outros toman como data fundacional o ano en que é recoñecida pola [[Igrexa Católica|Igrexa]] ou algunha [[Autoridadeautoridade]] civil, de acordo con este criterio a USC foi fundada en [[1504]] pero continúa sendo a sexta máis antiga de España gañando en antigüidade á de Zaragoza mais perdéndoa coa de [[Universidade de Valencia|Valencia]].<ref>[http://personal.us.es/alporu/historia/funda_univ_esp.htm Fundación de las universidades españolas actuales] na web da Universidade de Sevilla. {{Es}}</ref>
 
En [[1990]] a partir da Universidade de Santiago creáronse as [[Universidade da Coruña|Universidades da Coruña]] e de [[Universidade de Vigo|Vigo]]. No ano [[2012]] contaba con dous campus universitarios (Campus de [[Santiago de Compostela|Santiago]] -dividido en Histórico, Norte e Sur-, e Campus de [[Lugo]]) cun total de 23 Facultadesfacultades e 2 Escolasescolas Técnicastécnicas Superioressuperiores.<ref name="centros">[http://www.usc.es/gl/centros/ Relación de Centros da USC]</ref>
 
Durante o curso 2011-12 o número de estudantes matriculados ascendía a 28.138, dos cales 24.758 correspondían a titulacións oficiais do 1º e 2º ciclos e Gradograo, 1.677 a másteres oficiais e 1.703<ref>Datos provisionais a 21/03/2012</ref> a outros estudos (titulacións e másteres propios, cursos de especialización, cursos de formación continua e 4º ciclo).<ref name="estudantes"/>
 
En abril de 2014 foi elixido reitor o [[matemático]] [[Juan Viaño]].
Liña 33:
=== A fundación de Alonso III de Fonseca ===
[[Ficheiro:Alonso III de Fonseca 1.jpg|miniatura|Estatua de [[Alonso III de Fonseca]] no [[claustro]] do [[Colexio de Santiago Alfeo]], obra de [[Ramón Conde]].]]
No ano [[1522]] [[Alonso III de Fonseca|Alonso de Fonseca]] comeza a xestionar a creación dun '''Colexio Novo''', ao que denominaría '''de Santiago Alfeo''', que foi aprobado por medio dunha [[bula]] do papa [[Clemente VII]] o [[15 de marzo]] de [[1526]] outorgándolle os mesmos privilexios que o colexio fundado polo [[Cardealcardeal Cisneros]] en [[Alcalá de Henares]].
 
Fixou o proxecto no seu [[testamento]] de [[1531]], incluíndo a dotación ós executores e ó proxecto de construción, pero á súa morte no ano [[1534]] aínda non se puxera en marcha. Nos anos [[1551]] e [[1552]] algúns testamenteiros reuníronse co patrón do Colexiocolexio, o [[condado de Monterrei|conde de Monterrei]], co obxecto de pór en marcha o colexio. O edificio xa estaba feito pero carecían da normativa organizativa, polo que chegaron a valorar a entrega da institución aos [[xesuítas]] para que fosen eles os que a organizasen. Finalmente, o [[25 de outubro]] de [[1553]] promulgaron as primeiras ordenanzas, pero estas non chegaron a aplicarse. Xa había tempo que o Colexio de Santiago Alfeo estaba construído nos terreos doados polo propio Fonseca do solar familiar na Rúa do Franco.
 
=== As reformas de Cuesta e Portocarrero ===
As liortas entre os partidarios de entregar a institución aos xesuítas, principalmente o arcebispo [[Xoán Álvarez de Toledo]], e os testamenteiros fixo que o cabido recorrese á arbitraxe de [[Filipe II]]. Este, por medio da provisión real do [[26 de xuño]] de [[1555]], encomendoulle ao doutor [[Andrés Cuesta]] o estudio e reorganización do colexio. Seguindo a encomenda organizou o Colexio de Santiago Alfeo diferenciándoo da propia Universidade. Só os colexiais do devandito colexio podían obter os graos académicos tendo que esperar á consolidación definitiva ata o [[10 de decembro]] de [[1567]], cando o Consello Real estableceu as gradacións da Universidade de Santiago de Compostela. A [[Reis de España|Coroacoroa]] foi desde entón o principal patrón da institución.
 
No ano [[1577]] solicitouse de novo a intervención da Coroa para reformar os estatutos da universidade. A consecuencia foi a visita de [[Pedro Portocarrero]] e a posterior aprobación da súa reforma en outubro de [[1588]]. Nela especificábanse mais polo miúdo as competencias e funcións dos diferentes órganos e establecíase a residencia para [[teólogo]]s e [[xurista]]s no [[Colexio Maior|colexio maior]] de Santiago Alfeo e a dos [[artista]]s no de San Xerome, deixándolle a ensinanza da [[Gramática]] á Compañía de Xesús.
 
Ao longo do [[século XVI]] chegaron durante varios cursos aos 3.000 estudantes, que procedían principalmente de Galiza e [[Asturias]].
Liña 48:
=== A Universidade Ilustrada<ref>{{Cita libro |título= Historia de Galiza |nome= Xosé Carlos |apelidos= [[Xosé Carlos Bermejo Barrera|Bermejo]] |ligazónautor= |autor2= [[María del Carmen Pallares Méndez|M.C. Pallares]], [[Xosé Manuel Pérez García|X.M. Pérez]], [[Ermelindo Portela Silva|E. Portela]], [[Xosé Manuel Vázquez Varela|X.M. Vázquez]], [[Ramón Villares|R. Villares]] |ano= 1980 |editor= Alhambra |localización= Madrid |isbn= 84-205-0758-X |páxina= |páxinas= 206-207 }}</ref>===
[[Ficheiro:Carlos III cazador.jpg|miniatura|Retrato feito por [[Goya]] de [[Carlos III de España|Carlos III]], quen nomea ''rexia'' á Universidade de Santiago ([[Museo do Prado]]).]]
Durante a maior parte do [[Antigo Réxime]] a universidade galega vai permanecer cinguida nos seus moldes [[escolástico]]s e [[Tradicionalismo|tradicionais]], inmune aos aires renovadores da [[Ilustración]] que influiron, aínda que levemente, noutras universidades españolas. O [[Colexiocolexio maior]] de Santiago Alfeo ou de Fonseca, reduto das principais familias do [[Reino de Galicia|Reinoreino]], exercía un control case absoluto na adxudicación das cátedras (entre [[1685]] e [[1748]] coparon o 74% delas). Mesmo chegouse a abandonar a cátedra de [[Matemáticas]], fundada en tempos de [[Filipe II de España|Filipe II]], por considerar o ensino desta disciplina ''perigoso e inútil''.
 
A pesar de todo, o século XVIII trae a Compostela tímidos aires renovadores. A raíz dun informe sobre a situación da universidade de Santiago, presentado en [[1747]] polo xesuíta Carral, prodúcense algúns cambios que limitan o poder dos Colexioscolexios maiores (fiscalízanse as súas contas e redúcese o seu poder no claustro) e completan o proceso de [[Secularismo|secularización]] da institución ao afastala do control eclesiástico.
 
Pouco despois, en [[1751]], [[Carlos III de España|Carlos III]], promulga as ''Providencias Reais'' polas cales a Universidade de Santiago de Compostela é nomeada rexia e engade ao seu [[escudo]] a coroa real sobre as armas dos reinos de [[Reino de Castela|Castela]], [[Reino de León|León]] e [[Reino de Galiza|Galiza]] e xunto aos emblemas [[Heráldica|heráldicos]] dos seus fundadores. O máis salientable destas Providencias no aspecto académico é a instauración das ensinanzas de [[Anatomía]] e [[Matemáticas]], debendo rexerse ambas as dúas polos novos criterios [[Experimentación|experimentais]].
Liña 59:
 
===Século XIX<ref>{{Cita libro |título= Historia de la Universidad de Santiago de Compostela (volumen 2): El siglo XIX |nome= Xosé Ramón (coordinador) |apelidos= [[Xosé Ramón Barreiro Fernández|Barreiro Fernández]] |ligazónautor= |autor2= |ano= 2003 |editor= USC |localización= Santiago de Compostela |isbn= 84-9750-269-8 |páxina= |páxinas= 21-23, 29-44, 48-52, 83-86, 333-335, 521-526 |dataacceso=6 de decembro de 2012 |url= http://books.google.es/books?id=l1xv2usWym0C&pg=PA13&hl=es&source=gbs_toc_r&cad=4#v=onepage&q&f=false}} {{Es}}</ref>===
[[Ficheiro:Heroes1020737.jpg|miniatura|250px|Placa en lembranza do [[Batallón Literario]] na [[Prazapraza da Quintana]] de [[Santiago de Compostela]].]]
Comeza o [[século XIX]] con aires renovadores. En [[1807]] promúlgase o Plan Xeral de Universidades, coñecido como Plan Caballero, por ser [[José Antonio Caballero]], [[Ministro de Xustiza de España|ministro de GraciaGraza e Xustiza]], o seu impulsor. Este plan pretendía unha maior uniformidade no ensino de todas as universidades españolas desbotando algunhas ensinanzas anacrónicas. En Santiago de Compostela o Plan Caballero provocou acaloradas discusións entre quen o rexeitaba, como Teoloxía e Leis, e quen o apoiaba, como Artes. Finalmente a universidade acatou o plan, mais non tivo tempo de aplicalo inmediatamente por mor da invasión francesa.
 
A [[Guerra da Independencia española|Guerraguerra da Independencia]] tivo unha fonda repercusión na vida universitaria. En [[1808]] a Universidade de Santiago quedou practicamente baleira de estudantes que se incorporaron ao [[Batallón Literario]]. Aínda así non se suspenderon as clases que continuaron até xaneiro de [[1809]], cando entran os franceses na cidade e ocupan as dependencias universitarias, o que provoca o peche da universidade. Os órganos de goberno continúan reuníndose noutras dependencias pero cando en xuño de 1809 son expulsados os franceses, non foi posible retomar a vida académica, non só porque a maioría dos estudantes estaban na fronte, senón tamén pola ruinosa situación en que quedaran as dependencias universitarias. Cando en [[1810]] estaba todo preparado para a reapertura, unha lei promulgada polo [[Consello Supremo de Rexencia]] suspendía o ensino de todas as materias ''que non tiveran por obxecto a guerra e calquera inmediata relación con ela''. Ademais en Santiago correuse o rumor de que o goberno quería pechar definitivamente a Universidade de Santiago por acusala inxustamente de ''afrancesada''. Foi necesario enviar a [[Cádiz]], onde estaban as [[Cortes de Cádiz|Cortes]] e o Consello Supremo de Rexencia, ao catedrático e encargado da biblioteca universitaria, [[Joaquín Patiño]], quen foi informado de non teren fundamento os rumores de peche, conseguindo que se reabrise a universidade en [[1811]].
 
Aproveitando a restauración do [[absolutismo]] por [[Fernando VII]], os sectores conservadores da universidade fixeron presión sobre o claustro para solicitar ao monarca a volta ao plan de [[1772]], que o rei concede o [[14 de setembro]] de [[1818]].
Liña 68:
Durante o [[Trienio Liberal]] promulgouse un novo ''Regulamento Xeral de Instrución Pública'' en [[1821]], que apenas entrou en vigor. Nel recollíanse os catro dogmas [[Liberalismo|liberais]]: uniformidade, gratuidade, liberdade e publicidade.
 
A volta ao [[conservadorismo]] veu co Plan Calomarde de [[1824]], chamado así por [[Tadeo Calomarde]], o ministro de GraciaGraza e Xustiza que o sancionou; aínda que o principal redactor foi o freire mercedario galego [[Manuel Martínez Ferro]]. O Plan Calomarde caracterizábase polo seu centralismo, o control ideolóxico e político, a defensa da ortodoxia, e a tutela represora sobre alumnado e profesorado. En Compostela foi acatado sen discusión, sendo dunha gran pobreza intelectual os informes redactados, que contrastan chamativamente cos redactados para o plan de 1807. Isto non é de estrañar dada a depuración que se fixo na universidade despois da fin do [[Trienio Liberal]].
 
A universidade compostelá volve a ser pechada de novo o [[15 de outubro]] de [[1830]] mediante un simple oficio firmado polo propio Calomarde. A universidade galega non foi a única en ser pechada sen explicacións; o motivo máis probable foi o receo de Fernando VII a un rexurdir liberal. Cando toma o poder a raíña [[María Cristina de Borbón-Dúas Sicilias|María Cristina]] por [[enfermidade]] de Fernando VII, unha das primeiras medidas que toma é a reapertura das universidades pechadas, que fai por decreto o [[7 de outubro]] de [[1832]].
Liña 100:
En [[1995]], co gallo do V Centenario da Universidade de Santiago de Compostela, a universidade organizou unha grande exposición denominada ''[[Gallaecia Fulget]]''. O título da exposición provén das palabras que o profesor [[Álvaro de Cadaval]] fixo gravar en [[1544]] no [[friso]] do [[claustro]] do Colexio de Santiago Alfeo para salientar o brillo que para Galiza significaba a súa Universidade<ref>{{Cita libro |título= Gallaecia Fulget: cinco séculos de historia universitaria. Catálogo da exposición do V Centenario da Universidade de Santiago de Compostela |nome= |apelidos= |ligazónautor= |autor2= |ano= 1995 |editor= USC |localización= Santiago de Compostela |isbn= 84-8121-304-7 |páxina= 17 |páxinas= |dataacceso=8 de decembro de 2012 |url= http://books.google.es/books?id=A_e90mnTYugC&pg=PA94&dq=gallaecia+fulget&hl=es&sa=X&ei=UofCUPH8A6u00QX57IBw&ved=0CDMQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false}}</ref>. A exposición constituía un percorrido por tódolos aspectos universitarios deses 500 anos: patrimonio, profesores, estudantes, vida académica, costumes, estudos etc. O grupo [[Milladoiro (grupo musical)|Milladoiro]] foi o encargado de poñerlle [[música]], para o cal compuxeron un [[Gallaecia Fulget (disco)|álbum]] co mesmo título ca exposición. A [[TVG]] sumouse ao acontecemento coa emisión dun [[documental]] de 9 capítulos de 30 minutos cada un, tamén de título [[Gallaecia Fulget (documental)|Gallaecia Fulget]]<ref>[http://www.cmg.xunta.es/visor/dspace.asp?TIPO=VIDEO&COD=257 O documental ''Gallaecia Fulget'' na web do Centro Multimedia de Galiza]</ref>.
 
Nos primeiros anos do [[século XXI]] vivíronse novos episodios de mobilizacións estudantís. O maior deles viviuse entre novembro de [[2001]] e febreiro de [[2002]] en contra da [[Lei Orgánica de Universidades]] (LOU)<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2001/11/22/100000008336.shtml?utm_source=buscavoz&utm_medium=buscavoz&idioma=galego "O conflito máis longo"], artigo en ''[[La Voz de Galicia]]''.</ref>, aprobada no [[Congreso dos Deputados de España|Congreso dos Deputados]] o [[6 de decembro]] de [[2001]]. O estudantado valíase das [[Asembleaasemblea]]s de [[Facultadefacultade]], á súa vez organizadas na [[Coordenadora Galega por Unha Universidade Pública e de Calidade]]. A [[cidade]] foi un dos epicentros do movemento a nivel [[Estado|estatal]], destacando especialmente polo carácter lúdico e [[Parodia|paródico]] das actividades<ref>[[Iván Julio Ramos Martínez|Ramos Martínez, I. J.]]: [http://antalya.uab.es/athenea/num10/ramos.pdf "La protesta estudiantil en Galicia contra la Ley Orgánica de Universidades"], en ''Athenea Digital: revista de pensamiento e investigación social'' nº 10. Barcelona, 2006. Pax. 1-15. ISBN 978-84-206-8496-3 {{es}}.</ref>, que tentaban achegar á [[cidadanía]] o carácter [[Privatización|privatizador]] e excluínte da [[Leilei]]<ref>[[Llusia, M.]]: "El movimiento estudiantil gallego: asambleario, masivo y abierto a la sociedad", en ''Página abierta'' nº 121. Decembro 2001 - xaneiro 2002. {{es}}.</ref>.
 
O movemento do "Non á LOU" deu pé á organización asemblearia en posteriores mobilizacións, como contra a [[marea negra]] do [[Prestige]] ("[[Nunca Máis]]", novembro [[2002]]), contra a [[Guerraguerra de Iraq]] ("[[Non á guerra]]", [[2004]]), contra o [[G-8]], contra o [[Espazo Europeo de Educación Superior]] ("[[proceso de Bologna|Plan Boloña]]") e contra a [[LOMCE]] (outono de 2013)<ref>[http://www.elcorreogallego.es/galicia/ecg/peches-na-usc-lomce/idEdicion-2013-10-21/idNoticia-833330/ "Peches na USC contra a Lomce"], artigo en ''[[El Correo Gallego]]'', 21 de outubro de 2013.</ref>.
 
No ano [[2009]] o [[Ministerio de Educación, Cultura e Deporte de España|Ministerio de Educación]] escolleu o proxecto [[Campus Vida]] da [[USC]] para formar parte, xunto con oito máis do estado español, dos [[Campus de Excelencia Internacional]], a contribución española ao [[Programa Europeo de Excelencia Internacional]] que en [[2010]] contaba con proxectos de tan só catro países ([[Alemaña]], [[España]], [[Francia]] e [[Reino Unido]])<ref>[http://www.usc.es/export/sites/default/gl/servizos/oiu/descargas/Campus_Vida_gal.pdf Proxecto Campus Vida da USC]</ref>. En [[2012]] pretendíase crear outro Campus de Excelencia no Campus de Lugo co nome de ''Campus Terra'', e deter a preocupante redución de estudantes.
Liña 161:
* [[Consello Social da Universidade de Santiago de Compostela|Consello Social]].
 
Amais destes tres órganos de [[goberno]], cada centro docente ten os seus, presididos polo [[Decanodecano]] nas Facultadesfacultades e o Directordirector nas Escolasescolas.
 
==== Reitorado ====
O [[Reitorreitor]] é a máxima autoridade académica e ostenta a representación da institución. Nos primeiros séculos era elixido cada ano o día de Sansan Lucas (18 de outubro) polos membros do Claustroclaustro, estando establecido que tiñan que elixir a un cóengo ou dignidade do Cabidocabido catedralicio de Santiago. Non era un cargo moi disputado pois a maioría das veces os reitores non eran profesores da universidade e a duración do mandato dun ano antollábase curta para adaptarse ás funcións do cargo. Na práctica era o Claustroclaustro o que gobernaba a universidade.
 
A partir de [[1751]], [[Diego Juan de Ulloa]] reforma profundamente a universidade de Santiago, conseguindo que o reitor non sexa elixido polo Claustroclaustro, senón que era designado por El Rey-Rei dunha terna que lle presentaba aquel. Mantense a condición de ser cóengo para ser reitor e amplíase o seu mandato a tres anos.
 
En [[1807]] desaparece o privilexio que tiña a igrexa: aínda que un membro do Cabido catedralicio podía ser elixido reitor, xa non era unha condición obrigatoria. Así mesmo, o Claustroclaustro volve a ser quen o designa e o mandato establécese en dous anos.
 
Unha nova reforma de [[1824]] dálle máis poder ao reitor volvéndose á designación real por un período de tres anos. O reitor ven a ser como o representante real na universidade. A pesar do maior poder reitoral, segue a ser un cargo pouco atractivo por estar o Claustroclaustro moi politizado, dividido en bandos, que facía moi difícil o goberno. Ademais o salario era escaso: en [[1825]] tiña unha retribución de 800 reais, mentres que un bedel cobraba 5.000 reais<ref>{{Cita Harvard sen parénteses |Barreiro |2003 |pp=195-198 (vol II) |ref=Barreiro}}</ref>.
 
Durante o século XX prodúcense novas reformas na elección do reitor segundo se van sucedendo os distintos réximes políticos. Coa chegada da democracia nas derradeiras décadas do século, establécese a elección por [[sufraxio universal]] ponderado entre todos os membros da comunidade educativa. Actualmente o mandato é de catro anos.
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Universidade_de_Santiago_de_Compostela»