Samoa: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Banjo (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
m Arranxos varios
Liña 48:
| notas =
}}
O '''Estado Independente de Samoa''' (Malo Sa'oloto Tuto'atasi o Sāmoa) ou simplemente '''Samoa''' ('''Samoa Occidental''' desde [[1914]] ata [[1997]], '''Samoa Alemá''' desde [[1900]] a [[1914]]) é un país que comprende un grupo de illas pertencente ao arquipélago da [[Polinesia]] ao sur do [[océano Pacífico|Pacífico]].
 
== Historia ==
 
Emigrantes desde o [[Sueste de Asia]] chegaron ás illas de Samoa fai máis de 3000 anos atrás e desde alí colonizaron o resto desde [[Polinesia]] cara ao leste. O contacto cos europeos chegaron a principios de 1700, pero non se intensificou ata a chegada de misioneiros e comerciantes [[Reino Unido|ingleses]], en 1830. Coa chegada do século XX, as illas foron divididas en dúas seccións: as illas do leste chegaron a ser territorio dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] en [[1904]] e hoxe en día son coñecidas como [[Samoa Americana]]; as illas do oeste convertéronse en territorio [[Alemaña|alemán]] chegando a coñecerse como Samoa Alemá, despois Samoa Occidental pasou do control alemán ao [[Nova Zelandia|neozelandés]] en [[1914]]. Samoa converteuse na primeira illa do Océano Pacífico en obter a súa independencia.
 
En [[xullo]] de [[1997]], a constitución foi reformada para cambiar o nome do país de Samoa Occidental a Samoa. A nación foi coñecida simplemente como Samoa na [[ONU]] desde o seu ingreso á organización, en [[1976]]. O veciño territorio estadounidense de Samoa Americana protestou aquel cambio, sentindo que o cambio diminuía a súa propia identidade como país. Os habitantes de Samoa Americana aínda usan os termos Samoa Occidental e samoanos occidentais.
 
== Goberno e política ==
 
Samoa forma unha monarquía constitucional independente. A constitución de 1960, que tomou formalmente efecto logo da independencia do país, baséase na democracia parlamentaria do [[Reino Unido]], modificada para ter en conta os hábitos de Samoa. Os dous grandes xefes samoanos desde a independencia veñen designando conxuntamente desde o cargo de xefe de Estado. O último xefe de Estado, [[Malietoa Tanumafili II]], que faleceu o 12 de maio de 2007 á idade de 94 anos, ocupou este cargo desde a morte do segundo gran xefe en [[1963]]. O seu posible sucesor será designado pola lexislatura por un mandato de 5 anos.
 
== Organización político-administrativa ==
 
A Constitución actual entrou en vigor ao tempo da independencia o [[1 de xaneiro]] de [[1962]]. fora elaborada por unha [[Convención Constitucional]] en outubro de 1960 e aprobada en maio de 1961 en [[referendo]].
 
A carta magna establece un modelo singular de [[República constitucional]] ([[2007]]) no que o [[Xefe do Estado]] é elixido polo [[Parlamento]] por un período de cinco anos, fóra de quen eran Xefe do Estado ao tempo da independencia que foron declarados Xefes de Estado vitalicios, en virtude dun acordo entre os ''matai'' samoanos. O Parlamento denomínase "''Fono''" e fórmano 49 deputados elixidos por [[sufraxio universal]] por cinco anos. O [[sufraxio pasivo|dereito a ser candidato e elixido]] para 47 dos 49 obrígalles a ser xefes de clan (''matai'') e os outros 2 deben ser non samoanos. O [[poder executivo]] fórmao un [[primeiro ministro]] elixido polo Fono. Os ministros deben ser tamén membros da asemblea lexislativa.
Liña 68:
== Distritos políticos ==
 
Samoa está composto por once ''itūmālō ''(distritos políticos). Estes son os once distritos tradicionais que se estableceron antes da chegada europea. Cada distrito ten a súa propia base constitucional (faavae) sobre a base da tradicional orde de precedencia de títulos atópanse en cada distrito faalupega (tradicionais saúdos).
 
 
{| class="wikitable"
! bgcolor="#ffffff" colspan="25" width="100%" valign="top"| [[Ficheiro:Samoa districts numbered2.png|500px|Distritos políticos de Samoa]]
|-
!Nº|| Distrito || [[Capital]] || Area</br />(km²) || Poboación</br />(Censo 2001)
|-
| colspan=5 align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''[[Upolu]]''' (incluíndo illas menores)
Liña 102 ⟶ 101:
|align="right" | 11 || [[Palauli]] || Vailoa i Palauli || align="right" | 523 || align="right" | 8,984
|- style="background: #CCCccc;"
|align="right" | &nbsp; || '''[[Samoa]]''' || '''[[Apia]]''' || align="right" | 2,831 || align="right" | 176,848
|-
| colspan=5 |<sup>1) </sup>inclue as illas [[Illa Manono|Manono]], [[Apolima]] e [[Nu'ulopa]]
Liña 113 ⟶ 112:
== Xeografía ==
 
Samoa atópase ao leste da [[liña internacional de cambio de data]] e ao sur do [[ecuador]], aproximadamente a metade de camiño entre [[Hawai]] e [[Nova Zelandia]], na [[Polinesia]]. As illas son de orixe volcánico, e ocupan un área de 2.934 &nbsp;km². O 96 % do territorio compono as dúas grandes illas de [[Upolu]] e [[Savaii|Savai'i]], e o resto se distrubuye entre oito pequenos illotes: [[Illa Manono|Manono]], [[Apolima]], Nuutele, Nuulua, Namua, [[Fanuatapu]], Nuusafee e Nuulopa. En Upolu habitan case as tres cuartas partes da poboación do país; o seu capital é [[Apia]].
 
O clima de Samoa é tropical, cunha temperatura media anual de 26,5&nbsp;°C, e unha estación chuviosa de novembro a abril. O cume máis alto sitúase en Savai'i, e denomínase [[Silisili]] con 1.858 metros.
Liña 161 ⟶ 160:
|[[25 de decembro]] || [[Nadal]] || Christmas Day || Todos os anos
|-
|}
 
{{Oceanía}}