Toponimia: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Elisardojm (conversa | contribucións)
ligazón á política
m Arranxos varios
Liña 36:
** '''[[Hidronimia|Hidrónimos]]''' ou topónimos referentes ás augas: [[:wikt:abanqueiro#Galego|Abanqueiro]], ''[[Areas]]'', ''[[Cachoeira]]'', ''[[Estuario|Esteiro]]'' (de AESTUARIUM) ''[[Fontiñas]]'', ''[[Fumiñá]]'', ''[[Pozo]]'', ''[[Ribadiso]]'', ''[[Roxos]]''.
** '''[[Oronimia|Orónimos]]''', referidos á [[orografía]] e [[topografía]]: ''[[Catasós]]'' (< CAPTA SOLES), ''[[Catabois]]'', ''[[Cotón]]'', ''[[Penido]]'', ''[[Serrón]]'', ''[[Moncalvo]]'' (< MONS CALVUS), ''[[Valga (homónimos)|Valga]]'', ''[[Valilongo]]'', ''[[Vista Alegre]]'', ''[[Boimorto]]'' (tautopónimo, referido a un lugar rochoso).
 
* '''[[Fitotoponimia|Fitotopónimos]]''' ou nomes de lugar referidos ao mundo vexetal, natural ou cultivado: ''[[Cerdedo (homónimos)|Cerdedo]]'', ''[[Fraga]]'', ''[[Castañeda]]'', ''[[Soutelo]]'', ''[[Teixido]]'', ''[[Xardoal]]'', ''[[Xestelas]]''.
* '''[[Zootoponimia|Zootopónimos]]''', topónimos relacionados coa fauna, salvaxe ou doméstica: ''[[Abelleira]]'', ''[[Aguiar]]'', ''[[Cebreiro]]'', ''[[Golpellás]]'', ''[[Lobeira (homónimos)|Lobeira]]'', ''[[Sardiñeira]]'', ''[[Vacariza]]''.
 
* '''[[Zootoponimia|Zootopónimos]]''', topónimos relacionados coa fauna, salvaxe ou doméstica: ''[[Abelleira]]'', ''[[Aguiar]]'', ''[[Cebreiro]]'', ''[[Golpellás]]'', ''[[Lobeira (homónimos)|Lobeira]]'', ''[[Sardiñeira]]'', ''[[Vacariza]]''.
 
* '''[[Antrotoponimia|Antropotopónimos]]''': nomes de lugar referidos a nomes persoais ou familiares ([[antropónimo]]s): ''[[Chamín]]'' (do latín FLAMINIUS), ''[[Allariz]]'' (do xermánico latinizado ALIARICUS), ''[[Cazurraque]]'' (de CASA ORRACHI, do medieval Urraca, nome de muller de discutida orixe), ''[[Ceide]]'' (do árabe SAYID), ''[[Os Gómez]]'' (dun apelido de orixe xermánica), ''[[Morquintián]]'' (dunha Mor Quintián, que correspondería a un latino *Maiore *Quintilane, con nome de orixe latina e apelido xermánico), ''[[Paiosaco]]'' (dun Paio Saco), ''[[As Pontes de García Rodríguez]]'', ''[[Negueira de Muñiz]]''.
 
* '''[[Haxiotoponimia|Haxiotopónimos]]''' ou nomes de lugar referidos a algún santo ou advocación sagrada: ''[[O Corpiño]]'', ''[[Santalla]]'', ''[[Santa Cubicia]]'', ''[[Santo Estevo]]'', ''[[Sanxés]]'' e ''[[Sanxenxo]]'' (de SAN(CTU) GENESIU).
 
* '''[[Etnotoponimia|Etnotopónimos]]''', derivados de [[xentilicio]]s ou [[etnónimo]]s: ''[[Astureses]]'' (de ASTURENSES, de [[Asturias]]), ''[[Cambeses]]'', ''[[Cumbraos]]'' (< CONIMBRICANOS, de [[Coimbra]]), ''[[Faramontaos]]'', ''[[Francos]]'', ''[[Lemos]]'' (de LEMAVOS), ''[[Toldaos]]'' (se < de *TOLETANOS, de [[Toledo]]), ''[[Trives]]'' (de TIBURES).
 
* '''[[Hodonimia|Hodónimos]]''' ou nomes de lugar referidos a vías de comunicación: ''[[Carral]]'', ''[[Catrocamiños]]'', ''[[A Estrada]]'', ''[[Estación]]'', ''[[A Pontenova]]'', ''[[Rodeiro]]'', ''[[Vao]]'', ''[[Vieiro]]''.
* '''Xenéricos''' de núcleos de poboación: ''[[Aldea]]'', ''[[O Burgo]]'', ''[[Casal]]'', ''[[Castro Caldelas]]'', ''[[O Lugar]]'', ''[[Vila]]'', ''[[Vilar]]''.
 
* '''Xenéricos''' de núcleos de poboación: ''[[Aldea]]'', ''[[O Burgo]]'', ''[[Casal]]'', ''[[Castro Caldelas]]'', ''[[O Lugar]]'', ''[[Vila]]'', ''[[Vilar]]''.
 
* '''Límites''' e referencias espaciais, ás veces resumidas nun adverbio: ''[[Alén (homónimos)|Alén]]'' (de AD ILLINC), ''(A) [[Lence]]'' (de ILLINCE), ''[[Limideiro]]'' (de *LIMITARIUM < LIMITE), ''[[Pedrafita]]'' (de PETRA FICTA), ''[[Suso]]'' (de SURSUM "cara arriba") ou ''[[Susao]]'' (de *SURSANUM).
 
* '''Construcións''':
:* Edificios e construcións: ''[[Antas]]'', ''[[Arcos]]'', ''[[Cabanas (homónimos)|Cabanas]]'', ''[[Casanova]]'', ''[[Castelo (fortificación)|Castelo]]'', ''[[Pacios]]'', ''[[Orro]]'', ''[[Valadás]]'', ''[[Venda Nova]]'', ''[[Torre (construción)|Torre]]'', ''[[Tuñas]]'' (de TUDICULAS; o esperábel sería *Tullas), , ''[[Cuspedriños]]'' (procede da forma latina CURROS PETRINEOS, "curros de pedra"){{Cómpre referencia}}.
Liña 60 ⟶ 51:
 
* '''Condicións meteorolóxicas''': ''[[Bufarda]]'' (na acepción de "lugar ventoso"), ''[[Corisco]]'', ''[[Escuriscada]]'', ''[[Invernal]]'', ''[[Ventosela]]''.
 
* '''Institucións''' (políticas, económicas, sociais ou outras): ''[[Alfándega]]'', ''[[Bailía]]'', ''[[O Condado]]'' , ''[[Couto]]'', ''[[Encomenda]]'', ''[[Estanco]]'', ''[[O Foro]]'', ''[[Temple]]''.
 
* '''Pobreza e riqueza''': ''[[Famelga]]'' / ''[[Falmega]]'' (de (VILLA) FAMELLICA), ''[[Laceiras]]'' (''[[laceira]]'' "pobreza", creado do antropónimo ''Lazarus'', de orixe semita), ''[[Podentes]]'' (de POTENTES "que poden"), ''[[Vilarrica]]''.
 
* '''Topónimos derivados doutros''', por razóns diversas (moitas veces como [[etnotopónimo]]s): ''[[Callao]]'', ''[[Laciana]]'', ''[[Mondego]]'', ''[[Rozabales]]'', ''[[Santiago]]'', ''[[Sarreaus]]''.
 
* '''Anecdóticos''' ou creacións expresivas diversas ou que lembran unha circunstancia especial actualmente non fácil de explicar (aínda que cómpre confirmar estas explicacións para non caer na etimoloxía popular): ''[[Mexadeiro]]'', ''[[Mollafariña]]'' ou ''[[Salsipodes]]''.
 
Liña 74 ⟶ 61:
A orixe dos topónimos galegos, por orde cronolóxica, é:
* '''Topónimos prelatinos''': ''[[Arzúa]]'', ''[[Barallobre]]'', ''[[Sillobre]]'', ''[[Betanzos]]'', ''[[Cangas]]'', ''[[Nantón]]'', '' [[Dubra]]'', '' [[Bergantiños]]'', ''[[Noia]]'', ''[[Sarria]]'', ''[[Trives]]'', ''[[Barbanza]]'', ''[[A Arnoia]]'', ''[[Deva]]'', ''[[Eo]]'', ''[[Tambre]]'', ''Bar'').
 
* '''Orixe [[lingua latina|latina]]'''. Son os maioritarios: ''Compostela'' (de COMPOSITA + ELLA, non de *CAMPUS STELLAE), ''[[Padrón]]'' (de PETRONEM, formado sobre un aumentativo de PETRA), ''[[Vigo]]'' (de VICUM ), ''[[Eiras]]'' (de AREAS, "áreas"), ''[[Reboira]]'' (de *ROBOREA), ''[[Taboada]]'' e ''[[Taboadela]]'' (de TABULATA ), ''[[Viveiro]]'' (de VIVARIUM),... A través do latín entraron no galego topónimos de orixe grega ou xudía, na maior parte por influxo do Cristianismo, como ''[[Grixoa]]'' (de ECCLESIOLA, diminutivo de ECCLESÍA), ''[[Mosteiro]]'' (de MONASTERIUM), ''[[Vilasol]]'' (dunha VILLA SAULI, do nome hebreo latinizado SAULUS).
 
* '''Orixe [[linguas xermánicas|xermánica]]''', especialmente [[sueva]]. Son numerosos como derivados de antropónimos (''[[Hermisende]]'', ''[[Vaamonde]]'', ''[[Baldomar]]'', ''[[Baltar]]'', ''[[Goiáns]]'', ''[[Gondomar]]'',... e moitos dos rematados en -oi: ''[[Filloi]]'', ''[[Raxoi]]'', ''[[Trastoi]]'', ''[[Mondoi]]'', ''[[Gadoi]]'', ''[[Cendoi]]''; -ei: ''[[Forcarei]]''; -il: ''[[Samil]]''; e -iz ou -ís en zonas de [[seseo]]: ''[[Espariz]]'', ''[[Mondariz]]'', ''[[Sabarís]]''), sobre todo tendo en conta que moitas veces se xuntan en composición con elementos latinos. Como derivados do léxico xermánico común, son menos frecuentes: ''[[Boiro]]'' (do tema *BÛR "edificación"), ''[[Loiba]]'', ''[[Lobios]]'' (xermánico *LAUBJO, "alpendre") , ''[[Sas]]'' ou ''[[Zas]]'' (gótico SALA "pazo").
 
* '''Orixe [[lingua árabe|árabe]]'''. Salvo [[aldea]], son pouco frecuentes: ''[[Alfoz]]'' (arrabalde), ''[[Almuíña]]'' (horta, herdade), ''[[Barrio]]'', ''[[Rábade]]'' (fronteira), ''[[Acea]]'' ou ''[[Aceña]]'' (muíño de auga), posiblemente ''[[A Mezquita]]'', ...
 
* '''Orixe franca''': co nome de francos englóbanse historicamente os inmigrantes europeos que foran chegando ata os reinos peninsulares ao longo da Idade Media. Na súa maior parte eran franceses (de aí o xentilicio), pero tamén os había xermanos, italianos, languedocianos etc. A influencia maioritaria foi francesa ou provenzal (como se observa na influencia exercida sobre a lingua galaico-portuguesa), debida en parte ó [[Camiño de Santiago]]. Podemos observar pegadas tamén na toponimia: ''[[Granxa]]'' (do francés GRANGE), ''[[Temple]]'' (forma francesa fronte a autóctone Templo).
 
* '''Orixe castelá'''. A consecuencia da influencia do español, como lingua oficial: ''Calle'', ''Venta da Castellana'', ''As Ermitas'', ''Carrete(i)ra'', ''Manzaneda'', ''O Portazgo''.
 
Liña 120 ⟶ 102:
{{Onomástica}}
{{Control de autoridades}}
 
[[Categoría:Toponimia]]