Cataratas do Niágara: Diferenzas entre revisións

As '''Cataratascataratas do Niágara''' son un agrupamento de masivas [[fervenza|caídas de auga]] localizadas no [[Ríorío Niágara]], no leste da [[América do Norte]], entre os lagos [[Lago Erie|Erie]] e [[Lago Ontario|Ontario]], na fronteira entre o estado [[EUA|norteamericano]] de [[Estado de Nova York|Nova York]] e da provincia [[Canadá|canadense]] de [[Ontario]]. Están compostas por tres grupos distintos de cataratas: as cataratas canadenses, as cataratas norteamericanas e as cataratas de Bridal Veil. Aínda que non sexan excepcionalmente altas, as cataratas do Niágara son moi largas, sendo a máis voluminosa caída de auga localizada na América do Norte.

As raíces históricas das cataratas do Niágara remóntanse á [[glaciación de Wisconsin]], que terminou hai uns 10 mil anos. Tanto os [[Grandes Lagos, América do Norte|Grandes Lagos]] como o [[Ríorío Niágara]] creáronse por esta última [[era do xelo|glaciación]], que creou un glaciar, unha enorme e espesa capa de xeo sobre a rexión. O glaciar, á medida que se movía, erosionaba o solo, abrasando rochas e movendo partículas sólidas que erosionaban o solo, e así foi formando ríos e lagos, que actualmente forman a bacía hidrográfica do [[río San Lourenzo]]. O glaciar tamén represou tramos de antigos ríos, que se viron forzados a escavar un novo camiño, aumentando así o efecto da erosión. Moitos especialistas consideran que existe un antigo val, cuxa nacente é incerta, que escavaba no río San Lourenzo, e que se enterrou por sedimentos traídos polos glaciares, onde actualmente se localiza o [[Val de Welland]].

Cando o glaciar derreteu, o río Niágara drenou os lagos Superior, Huron, MichiganMíchigan e Erie. Isto aconteceu porque, co antigo val represado por sedimentos do último glaciar, e sen unha drenaxe dispoñíbel, a auga destes catro Grandes Lagos -comunmente chamados de Altos Lagos- obrigouse a escavar un camiño na nova topografía da rexión, facéndoo a través do camiño máis curto dispoñíbel, entre o Lago Erie e o Lago Ontario. As augas dos Altos Lagos escavaron o resistente solo a través da rota cuxa altura entre os Lagos era a menor posíbel. Eventualmente, as augas dos Altos Lagos da rexión entre o Erie e o Ontario conseguiron escavar un camiño a través da Chapada do Niágara, así, crearon o Ríorío Niágara. Eventualmente, a través da erosión, as augas dos Altos Lagos acabaron expondo unha capa rochosa moi antiga, formada por rochas mariñas extremamente resistentes, que son sensibelmente máis antigas que os sedimentos traídos polas últimas glaciacións. Tres destas antigas formacións xeolóxicas foron expostas a través pola garganta escavada polo Ríorío Niágara.

[[Ficheiro:Niagara Falls from space 2.jpg|250px|dereita|miniatura|Vista de [[satélite artificial|satélite]] do [[Ríorío Niágara]] e das cataratas.]]

AindaAínda na foto á esquerda, e inmediatamente debaixo da capa de granito, compondo os dous terzos inferiores do penedo, están localizadas capas de xisto, que é menos resistente que o granito. Estas capas de xisto (que compoñen a Formación de Rochester, formado no Baixo Siluriano) tamén posúen algunhas capas de dolomita, así como unha gran cantidade de [[fósil]]es. Por estar formado este solo principalmente por xisto erosiónase máis axiña que as capas feitas principalmente de dolomita, e o río Niágara eventualmente erosionou as capas de xisto, así creando as cataratas.

As cataratas do Niágara orixinais estaban localizadas no lugar onde actualmente está situado [[Lewinston]], mais a erosión causada polas correntes fixo que as caídas de auga recuasen varios quilómetros ao sur, en dirección á súa actual localización. Enriba das actuais cataratas, a [[Illa de Goat]] divide o curso do río, resultando na separación das cataratas canadenses - localizadas ao oeste- das cataratas americanas e das cataratas Bridal Veil, localizadas ao leste. Aínda que a erosión -e consecuentemente, o recúo das cataratas máis para o sur- diminuíu grazas a feitos de enxeñaría humana, as Cataratascataratas do Niágara irán recuar eventualmente o suficiente para drenar a maior parte do Lago Erie (cuxo punto máis profundo está localizado nunha altitude maior que as profundidades das cataratas). Os enxeñeiros traballan constantemente en proxectos cuxo obxectivo é adiar ao máximo posíbel este acontecemento.

O volume de auga que desauga nas Cataratascataratas do Niágara é de aproximadamente 5.720 m³/s, en [[marzo]], [[abril]], [[outubro]] e [[novembro]]. Nos meses de [[verán]], moitas das augas do Niágara desvíanse para as hidroeléctricas presentes na rexión; así, o volume de auga desaugado nos meses de verán, de media, é de 2.832 m³/s. Este volume diminúe aínda máis á noite, cando se desvía máis auga para as hidroeléctricas.

Durante o [[século XIX]], as cataratas do Niágara tornáronse unha [[turismo|atracción turística]] bastante popular, e o turismo pasou a ser a principal fonte de renda a mediados do mesmo século. En canto isto, a demanda de pasaxe sobre o Ríorío Niágara -que serve de fronteira entre Canadá, localizado ao oeste do río, e os Estados Unidos, localizados ao leste- creceu. En [[1848]] construíuse unha [[ponte]] de [[madeira]], nomeada ''Niagara Suspension Bridge''. En [[1855]], unha ponte maior, tamén feita de madeira e nomeada ''Niagara Falls Suspension Bridge'', substituíu aquela. En [[1886]] construíuse unha ponte en arco, substituíndo a anterior. Esta ponte realizouse principalmente con [[aceiro]] e aínda se emprega hoxe como unha ponte ferroviaria. En [[1897]] inaugurouse a primeira ponte construída totalmente con aceiro, a ''[[Ponte Whirpool Rapids]]''. Esta tamén era unha ponte en arco, construída a aproximadamente 15 quilómetros so norte das cataratas. Estase empregando na actualidade, transportando coches, ómnibus, camións, trens e peóns. En [[1941]], a ''Niagara Falls Bridge Commission'' inaugurou unha terceira ponte, inmediatamente ao sur das Cataratascataratas, nomeada ''[[Ponte Rainbow]]'', que permite só o transporte de peóns e vehículos.

Cando o [[Rusia|ruso]] nacionalizado norteamericano [[Nikola Tesla]] inventou a [[corrente alterna]], o transporte de electricidade a longas distancias tornouse posíbel. En [[1883]], a ''Niagara Falls Power Company'', sucesora da ''Niagara Falls Hydraulic Power and Mining Company'', contratou a [[George Westinghouse]] para que desenvovese un sistema para a xeración de corrente alterna. En [[1896]], financiada por xigantes como a [[J.P. Morgan]], [[John Jacob Astor IV]], e a [[Vanderbilt]], a ''Niagara Falls Power Company'' terminou a construción de canais subterráneos, que desviaban auga do Ríorío Niágara cara asás súas turbinas. Este sistema era capaz de producir até 75 [[watt|megawatios]] de electricidade, que era transportada até [[Buffalo, Nova York|Buffalo]], localizada no estado de Nova York, a 32 quilómetros das cataratas.

Desde principios da exploración e ocupación humana das Américas, as cataratas do Niágara representaron un obstáculo insalvábel para [[navío]]s. Este problema resolveuse en [[1856]] coa inauguración do [[Canalcanal de Welland]]. Este canal pasou por melloras técnicas na [[década de 1960]], e incorporouse a [[canle de San Lourenzo]]. Desvía o transporte fluvial do Canal de Erie (que pasa por Buffalo) en dirección a [[Montreal]], servindo á industria do [[aceiro]] e como un polo de transporte de [[cereal|cereais]]. A pesar disto, outras industrias creceron na rexión do Niágara, até a [[década de 1970]], coa axuda da electricidade xerada polas hidroeléctricas á beira das Cataratascataratas do Niágara. Desde entón, co declive destas industrias, a rexión do Niágara empeorou economicamente.

As cidades xemelgas de Niagara Falls, de Ontario, e Niagara Falls, de Nova York, conéctanse actualmente por tres pontes, incluíndo a ''Ponte Whirpoll'' e a ''Ponte Rainbow'' (Ponteponte Arco-Iris da Vella), ao norte das caídas. A Ponte Arco-Iris permite a vista máis próxima das cataratas do Niágara. Unha terceira ponte, a máis nova delas, chámase ''Ponte Lewinston-Queenston'', e está localizadas ao norte das cataratas. O Aeroporto Internacional de Niágara e o Aeroporto Internacional de Buffalo-Niágara teñen este nome en homenaxe ás cataratas, así como a [[Universidade de Niágara]], varias pequenas empresas e tendas, e até mesmo un corpo celeste.

Outras persoas cruzaron -ou intentaron cruzar- as cataratas. Esta práctica comezou coa pasaxe exitosa do equilibrista [[Blondin|Jean François "Blondin" Gravelet]], en [[1859]]. Desde entón, outros equilibristas atraeron un gran número de persoas. O [[Inglaterra|inglés]] [[Matthew Webb]], a primeira persoa a cruzar o [[Canalcanal da Mancha]], afogou en [[1883]] despois de intentar sen éxito cruzar a través dos [[remuíño]]s e da corrente despois das fervenzas.

* [http://www.fallsview.com/Stream/WideLive.shtml] Webcam das Cataratascataratas do Niágara

* [http://www.niagaraparks.com/webcam/webcam.php] Webcam das Cataratascataratas do Niágara - ofrece vistas múltiplas das cataratas do Niágara