Wikipedia

Testosterona: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Isili0n (conversa | contribucións)
10.315 edicións
Isili0n (conversa | contribucións)
10.315 edicións
Liña 40:
=== Metabolismo ===
O lugar de síntese principal de testosterona son as [[célula de Leydig|células de Leydig]] do [[testículo]], onde se forma a partir do [[colesterol]]. Tamén se pode sintetizar na zona rugosa do [[córtex suprarrenal]], nas células tecais do [[ovario]] e na [[placenta]].
Aproximadamente o 7% da testosterona é reducida a 5α-[[dihidrotestosterona]] (DHT) polo encima do [[citocromo P450|citocromo P<sub>450</sub>]] [[5-alfa reductase|5α-redutase]],<ref name="pmid8092979">{{Cita publicación periódica | autor = Randall VA | título = Role of 5 alpha-reductase in health and disease | publicación = Baillieres Clin. Endocrinol. Metab. | volume = 8 | número = 2 | páxinas = 405–31 | ano = 1994 | pmid = 8092979 | doi = 10.1016/S0950-351X(05)80259-9| url =}}</ref> un encima altamente expresado nos órganos accesorios sexuais masculinos e folículos pilosos.<ref name="Mooradian_ 1987"/> Aproximadamente o 0,3% da testosterona é convertida en estradiol pola [[aromatase]] (CYP19A1)<ref name="pmid12428207">{{Cita publicación periódica | autor = Meinhardt U, Mullis PE | título = The essential role of the aromatase/p450arom | publicación = Semin. Reprod. Med. | volume = 20 | número = 3 | páxinas = 277–84 | ano = 2002 | pmid = 12428207 | doi = 10.1055/s-2002-35374 | url =}}</ref> un encima expresado no cerebro, fígado, e tecido adiposo.<ref name="Mooradian_ 1987"/>
 
A [[DHT]] é unha forma máis potente da testosterona, entanto que o estradiol ten actividades completamente distintas (feminización) comparadas coas da testosterona (masculinización). Finalmente, a testosterona e a DHT poden ser desactivadas ou eliminadas por encimas que hidroxilan nas posicións 6, 7, 15, ou 16.<ref name="isbn0-3870-8012-0">{{cita libro | autor = Trager L | título = Steroidhormone: Biosynthese, Stoffwechsel, Wirkung | idioma = alemán | editorial = Springer-Verlag | ano = 1977 | páxinas = 349 | isbn = 0-3870-8012-0 | url = }}</ref>
Liña 50:
A testosterona e os andróxenos atravesan doadamente a [[Membrana plasmática|membrana celular]] e únense a receptores intracelulares específicos (androxénicos). Estes receptores que foron purificados, son proteínas cun peso molecular de aproximadamente 120 kilodaltons. A súa síntese está determinada xeneticamente no [[cromosoma X]]. A testosterona libre (T) transpórtase ao interior do [[citoplasma]] das [[célula]]s do tecido obxectivo, onde se une a dito receptor androxénico, ou pode ser convertida en 5α-[[dihidrotestosterona]] (DHT) polo encima citoplasmático [[5-alfa redutase]]. A DHT únese ao mesmo receptor androxénico ca a testosterona pero con moita máis afinidade, facendo a súa potencia androxénica arredor de 5 veces maior ca a da testosterona.<ref name="pmid3762019">{{Cita publicación periódica | autor = Breiner M, Romalo G, Schweikert HU | título = Inhibition of androgen receptor binding by natural and synthetic steroids in cultured human genital skin fibroblasts | publicación = Klin. Wochenschr. | volume = 64 | número = 16 | páxinas = 732–7 | ano = 1986 | pmid = 3762019 | doi = 10.1007/BF01734339 | url =}}</ref> O complexo de receptores-T/-DHT sométese a un cambio estrutural que lle permite á hormona entrar no [[núcleo celular]] e unirse directamente a secuencias específicas de [[nucleótido]]s do [[ácido desoxirribonucleico|ADN]]. As áreas onde se produce esta unión denomínanse [[Elemento de resposta a hormonas|elementos de resposta a hormonas]] (HREs), e influencian a [[transcrición (ARN)|actividade transcricional]] de certos [[xene]]s, producindo o efecto androxénico.
 
Nos vertebrados, os receptores androxénicos aparecen en diversos tecidos, e tanto os machos coma as femias responden de xeito similar a niveis semellantes de testosterona. A gran diferenza que hai entre os niveis de testosterona antes de nacer, durante la puberdade, e ao longo da vida explican as diferenzas biolóxicas entres os machos e as femias.
 
Os ósos e o cerebro son dous tecidos importantes nos humanos onde o principal efecto da testosterona é a través da [[Hidrocarburo aromático|aromatización]] a [[estradiol]]. No tecido óseo, o estradiol acelera a maduración da cartilaxe para formar óso, orixinando o peche da [[epífise]] e, en consecuencia, a finalización do crecemento do óso. No [[sistema nervioso central]], a testosterona é aromatizada a estradiol. É o estradiol e non a testosterona, o que serve como sinal máis importante da [[retroalimentación negativa]] no [[hipotálamo]] (afectando especificamente a [[secreción]] de [[Hormona luteinizante|LH]]). En moitos [[mamífero]]s, a "masculinización" prenatal das áreas de [[dimorfismo sexual]] do cerebro son feitas polo estradiol derivado da testosterona.
Liña 56:
O [[músculo esquelético]] non posúe receptores de testosterona ou da DHT polo que os efectos anabólicos non están aínda o suficientemente explicados. Suxeriuse que os andróxenos poderían bloquear no músculo os receptores citosólicos dos [[glicocorticoide]]s inhibindo as accións catabólicas destes axentes.
 
Tanto os homes coma as mulleres producen testosterona e [[estróxeno]], pero os homes producen grandes cantidades de testosterona e pequenas de [[estróxeno]]s, e as mulleres ao revés. A testosterona causa a aparición de características masculinas (engrosamento da voz, pilosidade facial e púbica, incremento da masa muscular etc.) Igual que os homes, as mulleres dependen da testosterona para manteren a [[libido]], densidade ósea e masa muscular ao longo das súas vidas. Nos homes, os niveis inadecuadamente altos de estróxeno diminúen os niveis de testosterona, diminúen a masa muscular, inhiben o crecemento nos adolescentes, inducen a [[xinecomastia]], incrementan as características femininas, reducen a susceptibilidade a contraer [[Cáncer de próstata|cáncer prostático]], reducen a libido, causan [[disfunción eréctil]], e orixinan [[suoración]] excesiva e abafos. Porén, requírese un nivel apropiado de estróxeno polos homes para garantir o benestar, manter a densidade ósea, libido, función eréctil etc.
 
== Efectos fisiolóxicos ==
Liña 62:
En xeral, os [[andróxeno]]s promoven a [[síntese de proteínas]] e o crecemento dos tecidos con [[Receptor androxénico|receptores androxénicos]]. Os efectos da testosterona poden clasificarse como [[Virilización|virilizantes]] e [[Anabolismo|anabólicos]], aínda que a distinción é un pouco artificial, xa que moitos dos efectos poderían considerarse de ambos os tipos. A testosterona é anabólica, porque promove o crecemento da masa ósea e muscular.
 
* ''Efectos anabólicos''. Inclúen o crecemento da [[Músculo|masa muscular]] e forza, o incremento da [[Densitometría ósea|densidade ósea]] e resistencia do óso, e a estimulación do crecemento lonxitudinal e a maduración dos ósos.
* ''Efectos androxénicos''. Inclúen a maduración dos órganos sexuais, particularmente o [[pene]] e a formación do [[escroto]] no feto, e despois do nacemento (xeralmente na [[puberdade]]) unha profundización da voz, crecemento da [[barba]] e pelo axilar. Moitos destes efectos caen na categoría de [[caracteres sexuais secundarios]].
 
Máis pormenorizadamente, os principais efectos fisiolóxicos da testosterona son:
 
# Accións sexuais: Aa testosterona é necesaria para o normal desenvolvemento dos xenitais externos e internos masculinos durante o primeiro trimestre da vida fetal. Despois, a testosterona produce os seguintes efectos sobre os órganos sexuais primarios: promove o crecemento do [[escroto]], [[pene]] e glándulas secretorias sexuais, aumenta o peso e crecemento testicular, estimula a espermatoxénese nos [[túbulo seminífero|túbulos seminíferos]], estimula a maduración das espermátidas a [[espermatozoide]]s, completa as características do [[seme]] e estimula a súa constitución definitiva no seu paso polo [[epidídimo]] e os [[conduto deferente|condutos deferentes]], aumenta a [[libido]] ou desexo sexual. Ademais, a testosterona produce os seguintes efectos sobre as características sexuais secundarias: incremento da masa muscular (acción anabólica), proliferación das [[glándula sebácea|glándulas sebáceas]] (a aparición de [[acne]] pode relacionarse con este efecto), engrosamento da pel, hipertrofia da [[larinxe]] e produción dunha voz grave permanente, distribución do pelo masculino en: pube, tronco, extremidades e barba, ten unha relación determinada xeneticamente coa aparición de calvicie no home, aumento do ritmo de crecemento dos ósos longos na puberdade, e aumento de estatura, peche das placas epifisarias e cartilaxe de conxunción (faino indirectamente, mediante a súa conversión en estróxenos pola aromatase), comportamento máis agresivo e maior vigor físico e muscular no home que na muller, accións anabólicas noutros órganos e sistemas: [[fígado]], [[ril]], [[corazón]], [[medula ósea]] etc.
# Accións sobre a [[hipófise]]: Porpor [[retroalimentación negativa]] a testosterona inhibe a secreción das gonadotropinas hipofisarias; concretamente de [[LH]]. A testosterona ou a DHT inhiben tamén no [[hipotálamo]] a produción dos factores de liberación de gonadotropinas cara ao sistema portal hipotálamo-hipofisario. Os factores de liberación ([[GnRH]]) son os que estimulan finalmente a secreción de [[LH]] e [[FSH]] na hipófise anterior. O envellecemento asóciase cunha diminución da función testicular, cunha baixada da concentración de testosterona plasmática e unha diminución do número de [[célula de Leydig|células de Leydig]] intersticiais despois dos 60 anos. Paralelamente, obsérvase un incremento na concentración plasmática de LH e FSH indicando a presenza de factores testiculares que afectan a produción de testosterona.
# Accións metabólicas: Os andróxenos e a testosterona producen en xeral efectos anabólicos e de tipo mineralcorticoide: aumento da síntese de proteínas, incremento da retención de [[nitróxeno]] e balance de N positivo, acción miotrófica (aumento da masa muscular), aumento da estatura corporal (efecto sobre os ósos longos), aumento do peso corporal, retención de [[sodio]], [[cloro]] e [[auga]] (acción mineralcorticoide), retención de [[fósforo (elemento)|fósforo]] e [[potasio]]. As accións anabólicas dos andróxenos poden ser útiles ocasionalmente en terapéutica. As drogas máis usadas pola súa actividade anabólica son derivados da 19-nor-testosterona, a nandrolona, oximetolona, metenolona e estanozolol. A súa utilización, porén, debe ser sumamente prudente polos seus posibles efectos secundarios.
# Estímulo da [[eritropoese]]: Aa concentración de [[hemoglobina]] é habitualmente de 1 a 2g/dl superior no home adulto ca na muller ou nos nenos. Ademais é frecuente observar unha [[anemia]] moderada en homes hipogonadotrópicos. Os andróxenos estimulan a eritropoese a través dun incremento na produción renal de [[eritropoetina]]. Actualmente, observáronse efectos directos estimulantes da eritropoese en [[cultivo celular|cultivos celulares]] de medula ósea pola testosterona. Demostrouse un aumento do desenvolvemento do número de colonias eritroides BFU-E e CFU-E en placas de cultivo que contiñan testosterona.
 
=== Efectos segundo a idade ===
Liña 79:
O segundo pico de testosterona, que chega aos niveis máximos, prodúcese arredor dos 60 días de vida, tras ser estimulada a síntese de gonadotropinas hipofisiarias por un descenso na circulación de estróxenos maternos.<ref>Gill B., Kogan S. Crypstorchidism. Current concepts. Pdiatr Clin North Am 44(5): 1211-1227 (1997)</ref>
 
Os ''efectos androxénicos prenatais'' aparecen entre 4 e 6 semanas de xestación.
 
* Virilización xenital (fusión da liña media, [[uretra]] [[falo|fálica]], adelgazamento escrotal, crecemento fálico); aínda que o papel da testosterona é nisto moito menos importante ca o da [[dihidrotestosterona]].
Liña 86:
 
==== Infancia temperá ====
Os ''efectos androxénicos na infancia temperá'' son os menos entendidos. Nas primeiras semanas de vida do bebé masculino, aumentan os niveis de testosterona. Os niveis mantéñense no rango puberal durante algúns meses, pero normalmente acadan os niveles case indetectables da nenez aos 4-6 meses de vida.<ref name="pmid4715291">{{Cita publicación periódica | autor = Forest MG, Cathiard AM, Bertrand JA | título = Evidence of testicular activity in early infancy | publicación = J. Clin. Endocrinol. Metab. | volume = 37 | número = 1 | páxinas = 148–51 | ano = 1973 | pmid = 4715291 | doi = 10.1210/jcem-37-1-148| url =}}</ref><ref name="pmid1379488">{{Cita publicación periódica | autor = Corbier P, Edwards DA, Roffi J | título = The neonatal testosterone surge: a comparative study | publicación = Arch Int Physiol Biochim Biophys | volume = 100 | número = 2 | páxinas = 127–31 | ano = 1992 | pmid = 1379488 | doi = 10.3109/13813459209035274| url =}}</ref> A función deste aumento nos humanos descoñécese. Suxeriuse que está tendo lugar a "masculinización do cerebro", xa que non se identificaron cambios significativos noutras partes do corpo.<ref name="pmid18445234">{{Cita publicación periódica | autor = Dakin CL, Wilson CA, Kalló I, Coen CW, Davies DC | título = Neonatal stimulation of 5-HT(2) receptors reduces androgen receptor expression in the rat anteroventral periventricular nucleus and sexually dimorphic preoptic area | publicación = Eur. J. Neurosci. | volume = 27 | número = 9 | páxinas = 2473–80 | ano = 2008 | pmid = 18445234 | doi = 10.1111/j.1460-9568.2008.06216.x | url =}}</ref> Sorprendentemente, o cerebro masculino masculinízase cando a testosterona é aromatizada a [[estróxeno]], o cal cruza a [[barreira hematoencefálica]] e entra no cerebro masculino, entanto que os fetos femininos teñen [[alfa-fetoproteína]]s que se unen aos estróxenos de modo que o cerebro feminino non é afectado.<ref>http://homepage.psy.utexas.edu/homepage/class/psy308/Humm/ReviewofSexualDifferentiation</ref>
 
==== Pre-peripuberaisPreperipuberais ====
Os ''efectos androxénicos pre-peripuberais''preperipuberais son os primeiros efectos observables do incremento nos niveis de andróxenos ao final da infancia, e ocorren tanto en nenos coma en nenas. Son:
* Olor corporal como o dos adultos.
* A pel e o pelo fanse máis aceitosos, [[acne]].
Liña 113:
* Crecemento da [[noz de Adán]].
* Crecemento do tecido [[Espermatoxénese|espermatoxénico]] nos testículos, [[fertilidade]] masculina.
* Crecemento da [[mandíbula]], das cellas, do queixo, e do nariz, e remodelación dos contornos dos ósos faciais.
* Os ombros vólvense máis amplos e a caixa torácica expándese.
* Terminación da maduración ósea e crecemento óseo. Isto ocorre indirectamente por medio dos [[metabolito]]s do [[estradiol]], polo que ten lugar de xeito máis gradual nos homes ca nas mulleres.
 
==== Adultos ====
Os ''efectos da testosterona en adultos'' son claramente máis demostrables no home ca na muller, pero son igualmente importantes para ambos os sexos. Algúns destes efectos poden diminuír cando os niveis de testosterona decrecen nas últimas décadas da vida adulta.
 
[[Ficheiro:Blood values sorted by mass and molar concentration.png|miniatura|centro|600px|Rangos de referencia para análises de sangue comúns, mostrando os niveis de testosterona para un adulto masculino en azul celeste (centro-esquerda).]]
Liña 128:
* A testosterona regula a poboación dos receptores [[tromboxano|tromboxano A<sub>2</sub>]] en [[megacariocito]]s e [[plaqueta]]s e, por tanto, a agrupación de plaquetas en humanos.<ref name="pmid15820970">{{Cita publicación periódica | autor = Ajayi AA, Halushka PV | título = Castration reduces platelet thromboxane A2 receptor density and aggregability | publicación = QJM |volume= 98 | número = 5 |páxinas= 349–56 |ano= 2005 | pmid = 15820970 | doi = 10.1093/qjmed/hci054 | url =}}</ref><ref name="pmid7758179">{{Cita publicación periódica | autor = Ajayi AA, Mathur R, Halushka PV | título = Testosterone increases human platelet thromboxane A2 receptor density and aggregation responses | publicación = Circulation | volume = 91 | número = 11 | páxinas = 2742–7 | ano = 1995| pmid = 7758179 | url =}}</ref>
* A testosterona non aumenta os riscos de [[cáncer de próstata]]. Nas persoas sometidas a terapia de privación de testosterona, os incrementos de testosterona superiores aos niveis de castrado incrementan a rapidez de propagación dun cáncer prostático xa existente.<ref name="pmid19011298">{{Cita publicación periódica | autor = Morgentaler A, Schulman C | título = Testosterone and prostate safety | publicación = Front Horm Res | volume = 37 | número = | páxinas = 197–203 | ano = 2009 | pmid = 19011298 | doi = 10.1159/000176054 | url =}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | autor = Rhoden, E.L., M.A. Averbeck, and P.E. Teloken | título = Androgen replacement in men undergoing treatment for prostate cancer | publicación = J Sex Med | volume = 5 | número = 9 | páxinas = 2202–8 | ano = 2008 | doi = 10.1111/j.1743-6109.2008.00925.x | pmid = 18638000}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | autor = Morgentaler, A. and A.M. Traish | título = Shifting the paradigm of testosterone and prostate cancer: the saturation model and the limits of androgen-dependent growth | publicación = Eur Urol | volume = 55 | número = 2 | páxinas = 310–20 | ano = 2009 | doi = 10.1016/j.eururo.2008.09.024 | pmid = 18838208}}</ref>
* Estudos recentes mostraron resultados contraditorios sobre a importancia da testosterona no mantemento da saúde [[Aparato circulatorio|cardiovascular]].<ref name="pmid17285783">{{Cita publicación periódica | autor = Haddad RM, Kennedy CC, Caples SM, Tracz MJ, Boloña ER, Sideras K, Uraga MV, Erwin PJ, Montori VM | título = Testosterone and cardiovascular risk in men: a systematic review and meta-analysis of randomized placebo-controlled trials | publicación = Mayo Clin. Proc. | volume = 82 | número = 1 | páxinas = 29–39 | ano = 2007 | pmid = 17285783 | doi = 10.4065/82.1.29| url =}}</ref><ref name="pmid19464009">{{Cita publicación periódica | autor = Jones TH, Saad F | título = The effects of testosterone on risk factors for, and the mediators of, the atherosclerotic process | publicación = Atherosclerosis | volume = 207| número = 2| páxinas = 318–27| ano = 2009| pmid = 19464009 | doi = 10.1016/j.atherosclerosis.2009.04.016 | url =}}</ref> Porén, manter niveis normais de testosterona en homes anciáns mellora varios parámetros que se pensa que reducen o risco de enfermidades cardiovasculares, tales como o incremento da masa magra, diminución da graxa visceral, diminución do [[colesterol]] total, e o control sobre os niveis glicémicos.<ref name="pmid18488876">{{Cita publicación periódica | autor = Stanworth RD, Jones TH | título = Testosterone for the aging male; current evidence and recommended practice | publicación = Clin Interv Aging | volume = 3 | número = 1 | páxinas = 25–44 | ano = 2008 | pmid = 18488876 | pmc = 2544367 | url =}}</ref>
* En certas condicións a testosterona pode que teña un papel na regulación da resposta de "loita ou fuxida".<ref name="pmid16928375"/>
* Namorarse diminúe os niveis de testosterona nos homes, pero increméntaos nas mulleres.<ref name="pmid15177709">{{Cita publicación periódica | autor = Marazziti D, Canale D | título = Hormonal changes when falling in love | publicación = Psychoneuroendocrinology | volume = 29 | número = 7 | páxinas = 931–6 | ano = 2004| pmid = 15177709 | doi = 10.1016/j.psyneuen.2003.08.006 | url =}}</ref> Comprobouse que cando a testosterona e as [[endorfina]]s no [[seme]] exaculado chegan á parede do [[cérvix uterino]] despois dunha relación sexual, as mulleres reciben un golpe de testosterona, [[endorfina]], e [[oxitocina]], e os homes despois do orgasmo experimentan un incremento de endorfinas e un incremento marcado nos niveis de oxitocina.<ref>{{Cita publicación periódica | pmid = 15177709 | doi=10.1016/j.psyneuen.2003.08.006 |volume=29 | número=7 | título=Hormonal changes when falling in love |ano=2004 | autor=Marazziti D, Canale D |páxinas=931–6}}</ref>
* Estudos recentes suxiren que os niveis de testosterona teñen un papel importante na toma de riscos durante decisións financeiras.<ref name="pmid19706398">{{Cita publicación periódica | autor = Sapienza P, Zingales L, Maestripieri D | título = Gender differences in financial risk aversion and career choices are affected by testosterone | publicación = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 106 | número = 36 | páxinas = 15268–73 | ano = 2009| pmid = 19706398 | doi = 10.1073/pnas.0907352106 | url = | pmc = 2741240 |bibcode = 2009PNAS..10615268S}}</ref><ref name="Apicella_2008">{{Cita publicación periódica | autor = Apicella CL, Dreber A, Campbell B, Gray PB, Hoffman M, Little AC | título = Testosterone and financial risk preferences | publicación = Evolution and Human Behavior | volume = 29 | número = 6 | páxinas = 384–390 | ano = 2008 | pmid = | doi = 10.1016/j.evolhumbehav.2008.07.001 | url =}}</ref>
* A administración de testosterona fai aos homes máis egoístas.<ref name="Zak_2009">{{Cita publicación periódica | autor = Zak PJ, et al. | título = Testosterone administration decreases generosity in the ultimatum game| publicación = PLoS ONE | volume = 4 | páxinas = e8330 | ano = 2009 | pmid = | doi = 10.1371/journal.pone.0008330 | url = http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0008330|bibcode = 2009PLoSO...4.8330Z}}</ref>
Liña 143:
Un estudo realizado en 1996 non encontrou ningún efecto a curto prazo no estado de ánimo ou comportamento pola administración de doses suprafisiolóxicas de testosterona durante 10 semanas en 43 homes saudables.<ref name="pmid8637535"/> Outro estudo encontrou unha correlación entre a testosterona e a tolerancia de risco na elección de carreira entre as mulleres.<ref>[http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=112334459 Testosterone Affects Some Women's Career Choices]</ref>
 
A literatura científica suxire que a atención, memoria, e habilidade espacial son funcións cognitivas afectadas pola testosterona en humanos. Algunhas evidencias preliminares suxiren que os niveis baixos de testosterona poden ser un factor de risco para a deterioración de habilidades cognitivas e posiblemente para a [[demencia]] do tipo [[alzhéimer]],<ref name="pmid15582279">{{Cita publicación periódica | autor = Hogervorst E, Bandelow S, Combrinck M, Smith AD | título = Low free testosterone is an independent risk factor for Alzheimer's disease | publicación = Exp. Gerontol. | volume = 39 | número = 11-12 | páxinas = 1633–9 | ano = 2004 | pmid = 15582279 | doi = 10.1016/j.exger.2004.06.019 | url =}}</ref><ref name="pmid14745052">{{Cita publicación periódica | autor = Moffat SD, Zonderman AB, Metter EJ, Kawas C, Blackman MR, Harman SM, Resnick SM | título = Free testosterone and risk for Alzheimer disease in older men | publicación = Neurology | volume = 62 | número = 2 | páxinas = 188–93 | ano = 2004 | pmid = 14745052 | url =}}</ref> o cal é un argumento chave na medicina para a [[prolongación da vida]] e o uso da testosterona en terapias antienvellecemiento. Porén, gran parte da literatura suxire unha relación curvilineal ou mesmo cuadrática entre o rendemento espacial e a testosterona circulante,<ref name="pmid8817730">{{Cita publicación periódica | autor = Moffat SD, Hampson E | título = A curvilinear relationship between testosterone and spatial cognition in humans: possible influence of hand preference | publicación = Psychoneuroendocrinology | volume = 21 | número = 3 | páxinas = 323–37 | ano = 1996 | pmid = 8817730 | doi = 10.1016/0306-4530(95)00051-8 | url =}}</ref> onde tanto a hiposecreción coma a hipersecreción de andróxenos teñen un efecto negativo na cognición, como se indicou arriba.
 
A diminucuión na produción de testosterona é unha consecuencia normal do envellecemento nos homes. Unha posible consecuencia disto é o incremento do risco do desenvolvemento do [[alzhéimer]].<ref name="pmid16785599">{{Cita publicación periódica | autor = Pike CJ, Rosario ER, Nguyen TV | título = Androgens, aging, and Alzheimer's disease | publicación = Endocrine | volume = 29 | número = 2 | páxinas = 233–41 | ano = 2006 | pmid = 16785599 | doi = 10.1385/ENDO:29:2:233 | url =}}</ref><ref name="pmid15383512">{{Cita publicación periódica | autor = Rosario ER, Chang L, Stanczyk FZ, Pike CJ | título = Age-related testosterone depletion and the development of Alzheimer disease | publicación = JAMA | volume = 292 | número = 12 | páxinas = 1431–2 | ano = 2004 | pmid = 15383512 | doi = 10.1001/jama.292.12.1431-b | url =}}</ref>
Liña 170:
 
=== Insuficiencia ===
A ''insuficiencia de testosterona'' (tamén chamada ''hipotestosteronismo'' ou ''hipotestosteronemia'') é unha produción de testosterona anormalmente baixa. Pode ocorrer por disfunción testicular ([[hipogonadismo primario]]) ou disfunción hipotalámico-hipofisaria ([[hipogonadismo secundario]]) e pode ser conxénita ou adquirida.<ref>{{Cita publicación periódica |author=Gould DC, Petty R |title=The male menopause: does it exist?: For: Some men need investigation and testosterone treatment |journal=West. J. Med. |volume=173 |issue=2 |pages=76–8 |year=2000 |pmid=10924412 |pmc=1070997 |doi= 10.1136/ewjm.173.2.76|url=}}</ref> Unha forma adquirida de hipotestosteronismo é o declive dos niveis de testosterona que ocorre co envellecemento, ás veces chamada [[andropausa]].
 
== Usos médicos ==
[[Ficheiro:Depo-testosterone 200 mg ml crop.jpg|miniatura|Frasco de testosterona para [[inxección intramuscular]].]]
O uso orixinal e principal da testosterona é para o tratamento de homes con [[hipogonadismo]] con niveis de produción de testosterona endóxena moi baixa ou nula. O tratamento axeitado para este trastorno é a terapia de reemprazosubstitución hormonal (terapia de reemprazosubstitución de testosterona [TRT]), que mantén os niveis de testosterona dentro do rango normal.
 
Porén, a través dos anos, como todas as hormonas, a testosterona e outros [[esteroide anabólico|esteroides anabólicos]] tamén foron utilizados para tratar outras condicións e propósitos ademais doda reemprazosubstitución, con éxitos variables pero cunha maior taxa de efectos secundarios. Exemplos son a redución da [[infertilidade]], corrixir a falta de libido ou [[disfunción eréctil]], corrixir a [[osteoporose]], promover a ampliación do pene, fomentar o crecemento da altura, estimular a [[medula ósea]], reverter os efectos da [[anemia]], e ata para a estimulación do apetito. A finais da década de 1940, a testosterona estaba sendo promocionada como unha droga milagrosa antienvellecemento.<ref name = "de Kruif_1945" >{{cita libro | autor = de Kruif P | título = The Male Hormone | editorial = Harcourt, Brace|lugar= New York |ano = 1945 | isbn = }}</ref> A diminución nos niveis de testosterona coa idade espertou o interese pola terapia de reemprazosubstitución de [[andróxenos]].
 
Para aproveitar a vantaxe dos seus efectos virilizantes, a testosterona (ou os antiandróxenos, segundo os casos) son a miúdo administrados a transexuais para promover o cambio de sexo.
Liña 187:
Non existe unha concordancia total sobre o límite inferior de nivel de testosterona a partir do que se pode considerar que se trata dun caso de [[hipogonadismo]]; actualmente non existen estándares sobre cando tratar ás mulleres. A testosterona pode medirse como "libre" (é dicir, biodispoñible e non unida) ou máis comunmente, como "total" (incluíndo a porcentaxe que está quimicamente unida e non dispoñible). Por exemplo, nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], os niveis de testosterona total dun home por debaixo de 300&nbsp;ng/dL (nunha mostra tomada pola mañá) son xeralmente considerados baixos.<ref name="urlMedlinePlus Medical Encyclopedia: Testosterone">{{cita web | url = http://www.nlm.nih.gov/MEDLINEPLUS/ency/article/003707.htm | título = Testosterone | autor = Holt EH, Zieve D | ano = 18-03-2008 | obra = MedlinePlus Medical Encyclopedia | editor = U.S. National Library of Medicine | data-acceso= 17-07-2009}}</ref> A identificación unicamente polos síntomas de niveis inadecuados de testosterona nun home que envellece pode ser difícil.
 
A terapia de substitución pode facerse con frascos inxectables, parches transdérmicos e xeles, pellets subcutáneos, e terapia oral. Efectos adversos da suplementación de testosterona inclúen efectos secundarios menores tales como acne e pel aceitosa, e complicacións máis significativas tales como o incremento do [[hematocrito]] que require unha [[venopunción]] para o seu tratamento, a exacerbación da [[síndrome de apnea do sono]] e unha aceleración no crecemento dun [[cáncer de próstata|cáncer prostático]] preexistente en individuos que se someteron a privación androxénica. Outro efecto adverso pode ser a perda significativa do cabelo e/ou o adelgazamento do pelo. Isto podería previrse usando ''Propecia'' (''[[Finasteride]]''), que inhibe o encima [[5-alfa redutase]] (responsable da conversión da testosterona a [[dihidrotestosterona|DHT]]), durante o tratamento. A testosterona exóxena tamén causa a supresión da [[espermatoxénese]] e pode levar á esterilidade.<ref name="pmid1977002">{{Cita publicación periódica | título = Contraceptive efficacy of testosterone-induced azoospermia in normal men. World Health Organization Task Force on methods for the regulation of male fertility | publicación = Lancet | volume = 336 | número = 8721 | páxinas = 955–9 | ano = 1990 | pmid = 1977002 | doi = 10.1016/0140-6736(90)92416-F | url =}}</ref> Recoméndase que os médicos busquen un cáncer de próstata cun exame rectal dixital e ununha chequeocomprobación dos niveis de PSA ([[antíxeno prostático específico]]) antes de empezar a terapia, e monitorear de preto os niveis de PSA e hematocrito durante a terapia.
 
=== Beneficios ===
Liña 195:
 
=== Efectos adversos ===
A suplementación de testosterona exóxena pode supoñer unha serie de riscos para a saúde. A [[fluoximesterona]] e [[metiltestosterona]] son derivados sintéticos da testosterona. A [[fluoximesterona]] e [[metiltestosterona]] xa non se prescriben dado os seus pobres historiais de seguridade, e oa reemprazosubstitución de testosterona en homes posúe un rexistro de seguridade moi bo como o demostran máis de 60 anos de uso médico en homes con hipogonadismo.
 
Os principais efectos adversos do uso de andróxenos que se teñen observado, sobre todo en tratamentos de longa duración e altas doses, son os seguintes:
 
# Efectos androxénicos adversos (masculinización): Estesestes efectos son dependentes da dose en xeral e ocorren cando os tecidos diana son estimulados excesivamente. Adquiren unha maior trascendenciatranscendencia na muller e nos nenos en idade prepuberal. Na muller pode aparecer crecemento da barba, voz grave, irregularidades do [[ciclo menstrual]], [[amenorrea]], aumento da masa muscular viril, hipertrofia do [[clítoris]] e outros. Estes efectos ocorren en realidade despois de tratamentos prolongados, como no tratamento paliativo do [[cancro de mama|cancro mamario]] metastásico. En nenos na fase prepuberal, a testosterona acelera o peche das epífises, produce unha maduración sexual precoz e detención do crecemento. Nos homes a testosterona pode producir [[priapismo]], [[acne]], [[policitemia]] moderada e aumento do tamaño [[próstata|prostático]]. Por este motivo os andróxenos están contraindicados ante a sospeita dun [[cáncer de próstata]]. Os andróxenos tamén producen unha diminución das HDL ([[lipoproteína de alta densidade|lipoproteínas de alta densidade]]) polo que son [[arteriosclerose|ateroxénicos]] (favorecen a arteriosclerose).
# [[Hepatotoxicidade]]: Ictericiaictericia colestásica. Os andróxenos 17-alquil-substituídos como a metiltestosterona e a fluoximesterona poden producir ictericia colestásica, caracterizada por [[ictericia]], acumulación e espesamento da [[bile]] nos canalículos biliares dos lobuliños hepáticos. Este efecto pode ser unha resposta idiosincrática. En principio non hai danos nos [[hepatocito]]s, nin obstrución dos canalículos biliares maiores. A ictericia acompáñase de hiperbilirrubinemia, aumento de [[aspartato aminotransferase]] e [[fosfatase alcalina]]. A ictericia colestásica non se observa coa administración parenteral da testosterona. Os andróxenos de uso oral polo tanto, deben ser soamente utilizados en tratamentos de curta duración e están contraindicados en pacientes con enfermidade hepática.
# Carcinoma hepático: Aa incidencia de [[adenocarcinoma hepático]] aumenta significativamente en pacientes que recibiron tratamentos con andróxenos 17-alquil-substituídos, durante longo período de tempo (1 a 7 anos).
# Cáncer de próstata: Describiusedescribiuse que homes [[fisioculturista]]s que consumiron [[anabolizante androxénico|anabolizantes androxénicos]] coa intención de aumentar a súa masa muscular e rendemento físico, desenmvolveron [[cáncer de próstata|carcinoma prostático]] precozmente (antes dos 50 anos). Pero polos estudos dos últimos anos parece que a testosterona afecta a cánceres xa existentes, máis que aos non desenvolvidos aínda.
# Retención hidrosalina: Polospolos seus efectos mineralcorticoides os andróxenos poden producir retención hidrosalina. O [[edema]] secundario ao tratamento androxénico só se observa cando se administran grandes doses para o tratamento de enfermidades neoplásicas ([[cancro|cáncer]]). O edema pode ser máis importante en pacientes con insuficiencia cardíaca conxestiva ou con insuficiencia renal. Este efecto pode ademais complicar unha [[hipertensión arterial]]. A retención hidrosalina pode tratarse con [[diurético]]s tiazídicos.
# Diminución da [[espermatoxénese]] e efectos secundarios feminizantes: Enen tratamentos prolongados con andróxenos suprímese a secreción de gonadotropinas, o que provoca hipotrofia testicular, diminución do peso dos testículos e supresión da espermatoxénese. A inhibición da secreción de [[gonadotropina]]s pode tamén ocasionar [[azoospermia]] e incremento da conversión de andróxenos en [[estróxeno]]s. Por iso a concentración plasmática de estróxenos aumenta no home que recibe andróxenos. A actividade do [[encima]] aromatase que provoca a aromatización da testosterona e a súa conversión a estradiol é maior, sobre todo en nenos e en pacientes con enfermidade hepática subxacente. Os efectos secundarios feminizantes son ás veces importantes ([[xinecomastia]], diminución da [[libido]] e da [[espermatoxénese]]), e os [[esteroide anabólico|anabolizantes androxénicos esteroides]] poden producir os mesmos efectos.
 
=== Uso atlético ===
Liña 210:
 
O [[esteroide anabólico|esteroides anabolizantes]] (como a testosterona) tamén se teñen utilizado para mellorar o desenvolvemento muscular, forza, ou resistencia. Fano directamente ao incrementaren a [[síntese de proteínas|síntese proteica]] nos músculos. Como resultado, as fibras musculares fanse máis grandes e repáranse máis rápido ca as dunha persoa promedio.
Despois dunha serie de escándalos e mala publicidade na década de 1980 (tales como o aumento do rendemento de [[Ben Johnson (atleta)|Ben Johnson]] nos [[Xogos Olímpicos de 1988|Xogos Olímpicos de Seúl 1988]]), a prohibición do uso dos esteroides anabólicos foi ratificada ou fortalecida por varias organizacións deportivas e países. Por exemplo, en 1990, a testosterona e outros esteroides anabólicos designáronse como "substancias controladas" polo [[Congreso dos Estados Unidos]], coa ''Lei de Control de Esteroides Anabólicos'' (''Anabolic Steroid Control Act'').<ref>{{cita web
|url = http://www.ussc.gov/USSCsteroidsreport-0306.pdf#search=%22Anabolic%20Steroid%20Control%20Act%20of%201990%22
|título = Anabolic Steroid Control Act| editorial = United States Sentencing Commission|ano= 1990|urlarquivo=http://web.archive.org/web/20060507184427/http://www.ussc.gov/USSCsteroidsreport-0306.pdf#search=%22Anabolic%20Steroid%20Control%20Act%20of%201990%22|dataarquivo=2006-05-07}}</ref> O uso destas substancias vese como un problema serio no deporte moderno, especialmente tendo en conta os extremos aos que os atletas e laboratorios profesionais chegan para intentar ocultar ditos abusos.
Liña 228:
 
== Fármacos relacionados ==
Algúns fármacos teñen como obxectivo indirecto a testosterona e utilízanse como tratamento de certas doenzas. Por exemplo, os [[inhibidor da 5-alfa-redutase|inhibidores da 5-alfa-redutase]], como o ''[[finasteride]]'' inhibe a conversión da testosterona en [[dihidrotestosterona]] (DHT), un metabolito que é máis potente ca a testosterona.<ref name="pmid15853706">{{Cita publicación periódica | author = Bratoeff E, Cabeza M, Ramirez E, Heuze Y, Flores E | title = Recent advances in the chemistry and pharmacological activity of new steroidal antiandrogens and 5 alpha-reductase inhibitors | journal = Curr. Med. Chem. | volume = 12 | issue = 8 | pages = 927–43 | year = 2005 | pmid = 15853706 | doi = 10.2174/0929867053507306| url =}}</ref> Estes inhibidores da 5-alfa-redutase usáronse para tratar varias condicións asociadas cos andróxenos, como a [[alopecia androxenética]], [[hirsutismo]], [[hiperplasia prostática benigna]], e [[cáncer de próstata]].<ref name="pmid15853706"/> Alternativamente, os [[antagonista da hormona liberadora da gonadotropina|antagonistas da GnRH]] únense aos [[receptor da hormona liberadora da gonadotropina|receptores da GnRH]] da [[glándula hipófise|glándula pituitaria]], bloqueando a liberación de [[hormona luteinizante]] (LH) e de [[hormona estimulante dos folículos]] (FSH) na pituitaria.<ref name="pmid17237842">{{Cita publicación periódica | author = Engel JB, Schally AV | title = Drug Insight: clinical use of agonists and antagonists of luteinizing-hormone-releasing hormone | journal = Nat Clin Pract Endocrinol Metab | volume = 3 | issue = 2 | pages = 157–67 | year = 2007 | pmid = 17237842 | doi = 10.1038/ncpendmet0399 | url =}}</ref> Nos homes, a redución da LH leva a unha rápida supresión da liberación de testosterona nos [[testículo]]s. Os antagonistas da GnRH utilizáronse para o tratamento do cáncer prostático.
 
== Historia ==
No século XIX certas accións testiculares foron asociadas cunha fracción do sangue circulante (que hoxe sabemos contiña unha familia de hormonas androxénicas) nos traballos iniciais sobre a castración de aves e transplante testicular feitas por [[Arnold Adolph Berthold]] (1803-1861).<ref name="Berthold_1849">{{Cita publicación periódica |author = Berthold AA | title = Transplantation der Hoden | trans_title = Transplantation of testis | language = German | journal = Arch. Anat. Physiol. Wissensch. |volume = 16 |issue = |pages = 42–6 | year = 1849 | pmid = | doi= | url =}}</ref> A investigación sobre a acción da testosterona recibiu un breve pulo en 1889, cando o profesor de Harvard [[Charles-Édouard Brown-Séquard]] (1817-1894), entón en París, se autoinxectou subcutaneamente un “elixir de rexuvenecemento”, que consistía nun extracto de testículo de testículo de can e de cobaia. Informou na revista ''The Lancet'' que o seu vigor e sensación de benestar se recobraran claramente pero, como era previsible, os efectos eran transitorios <ref name="Brown-Sequard_1889">{{Cita publicación periódica |author = Brown-Sequard CE | title = The effects produced on man by subcutaneous injections of liquid obtained from the testicles of animals |language = | journal = Lancet |volume = 2 | issue = 3438|page = 105| year = 1889 | doi = 10.1016/S0140-6736(00)64118-1| url =}}</ref> (e principalmente baseados no efecto placebo), e as esperanzas de Brown-Séquard sobre este composto cesaron. Ao sufrir a ridiculización por parte dos seus colegas, os seus traballos sobre os mecanismos e efectos dos andróxenos nos seres humanos foron abandonados tanto por Brown-Séquard coma polas seguintes xeracións de bioquímicos durante os seguintes 40 anos.
 
Non se reanudaron os traballos ata que en 1927 o profesor de Fisioloxía da Universidade de Chicago Fred C. Koch e o seu discípulo, Lemuel McGee, extraeron 20&nbsp;mg unha substancia a partir de 40 libras de testículos bovinos, a cal, cando se administraba a galos, porcos e ratas castrados, facía que se remasculinizasen.<ref name="Gallagher_Koch_1929">{{Cita publicación periódica | author = Gallagher TF, Koch FC | title = The testicular horomone |journal = J. Biol. Chem. | volume = 84 | issue = 2 | pages = 495–500 | year = 1929 | pmid = | doi = | url =}}</ref> O grupo de Ernst Laqueur na Universidade de Amsterdam purificou a testosterona a partir de testículos bovinos dun modo similar en 1934. Mais a obtención de suficientes cantidades da hormona de tecidos animais que permitisen facer estudos serios en humanos conseguírona tres compañías farmacéuticas europeas: [[Schering]] (de Alemaña), [[Organon International|Organon]] (de Holanda) e [[Ciba]] (de SuizaSuíza), que desenvolveron na década de 1930 estudos a grande escala con esteroides.
[[Ficheiro:Lavoslav Ružićka 1939.jpg|miniatura|180px|Leopold Ružićka.]]
O grupo holandés foi o primeiro en illar a hormona e identificala en 1935, e publicou o achado nun artigo titulado "Sobre a hormona cristalina masculina dos testículos (testosterona)".<ref name="David_1935">{{Cita publicación periódica | author = David KG., Dingemanse E, Freud J. Laqueur E | title = Über krystallinisches mannliches Hormon aus Hoden (Testosteron) wirksamer als aus harn oder aus Cholesterin bereitetes Androsteron | trans_title = On crystalline male hormone from testicles (testosterone) effective as from urine or from cholesterol | language = German | journal = Hoppe Seylers Z Physiol Chem | volume = 233 | issue = 5–6| page = 281 | year = 1935 | pmid = | doi = 10.1515/bchm2.1935.233.5-6.281| url =}}</ref> Denominaron a hormona ''testosterona'', termo formado coas raíces das palabras ''[[testículo]]'' e ''[[esterol]]'', e o sufixo ''ona'' propio das ''[[cetona]]s''. A estrutura foi dilucidada por [[Adolf Butenandt]] da compañía alemá Schering.<ref name="Butenandt_1935a">{{Cita publicación periódica | author = Butenandt A, Hanisch G | title = Umwandlung des Dehydroandrosterons in Androstendiol und Testosterone; ein Weg zur Darstellung des Testosterons aus Cholestrin | trans_title = About Testosterone. Conversion of Dehydro-androsterons into androstendiol and testosterone; a way for the structure assignment of testosterone from cholestrol | language = German | journal = Hoppe Seylers Z Physiol Chem | volume = 237 | issue = 2| page = 89 | year = 1935 | pmid = | doi = 10.1515/bchm2.1935.237.1-3.89| url =}}</ref><ref name="pmid11176375">{{Cita publicación periódica | author = Freeman ER, Bloom DA, McGuire EJ | title = A brief history of testosterone | journal = J. Urol. | volume = 165 | issue = 2 | pages = 371–3 | year = 2001 | pmid = 11176375 | doi = 10.1097/00005392-200102000-00004 | url =}}</ref>
Liña 239:
A [[síntese química]] de testosterona a partir do colesterol conseguírona Butenandt e Hanisch en 1935,<ref name="Butenandt_1935b">{{Cita publicación periódica | author = Butenandt A, Hanisch G | title = Uber die Umwandlung des Dehydroandrosterons in Androstenol-(17)-one-(3) (Testosterone); um Weg zur Darstellung des Testosterons auf Cholesterin (Vorlauf Mitteilung). [The conversion of dehydroandrosterone into androstenol-(17)-one-3 (testosterone); a method for the production of testosterone from cholesterol (preliminary communication)] | journal = Chemische Berichte | year = 1935 | volume = 68 | pages = 1859–1862 | language = German}}</ref> só unha semana antes de que o grupo da compañía suíza Ciba formado por [[Leopold Ruzicka]] (1887-1976) e A. Wettstein, publicasen tamén a súa propia síntese de testosterona.<ref name="Ruzicka_1935">{{Cita publicación periódica | author = Ruzicka L, Wettstein A | title = Uber die kristallinische Herstellung des Testikelhormons, Testosteron (Androsten-3-ol-17-ol) [The crystalline production of the testicle hormone, testosterone (Androsten-3-ol-17-ol] | journal = Helvetica Chimica Acta | year = 1935 | volume = 18 | pages = 1264–1275 | language = German | doi=10.1002/hlca.193501801176}}</ref> Estas sínteses parciais independentes da testosterona a partir de colesterol supuxéronlles a Butenandt e Ruzicka compartir o [[Premio Nobel de Química]] de 1939.<ref name="pmid11176375"/><ref name="pmid7817189">{{Cita publicación periódica | author = Hoberman JM, Yesalis CE | title = The history of synthetic testosterone | journal = Sci. Am. | volume = 272| issue = 2 | pages = 76–81 | year = 1995 | pmid = 7817189 | doi = 10.1038/scientificamerican0295-76| url =}}</ref> A testosterona foi identificada como 17β-hidroxiandrost-4-en-3-ona (C<sub>19</sub>H<sub>28</sub>O<sub>2</sub>), un alcohol policíclico cun grupo hidroxilo no carbono 17. Ao coñecerse a estrutura quedou claro que se podían facer modificacións adicionais á testosterona sintetizada como [[éster|esterificacións]] ou [[alquilación]]s.
 
A síntese parcial na década de 1930 de [[éster]]es da testosterona potentes e abondosos permitiu a caracterización dos efectos da hormona, e Kochakian e Murlin (1936) atoparon que a testosterona elevaba no can a retención de nitróxeno (o mecanismo fundamental no anabolismo), e despois o grupo de Allan Kenyon <ref name=" Kenyon _1940">{{Cita publicación periódica | author = Kenyon AT, Knowlton K, Sandiford I, Koch FC, Lotwin,G | title = A comparative study of the metabolic effects of testosterone propionate in normal men and women and in eunuchoidism | journal = Endocrinology | volume = 26| issue = 1 | pages = 26–45 |year = 1940 | doi = 10.1210/Endo-26-1-26 | url =}}</ref> demostrou os efectos anabólicos e androxénicos do propionato de testosterona en homes eunucos (castrados), rapaces e mulleres. O período que vai de 1930 a 1950 denominouse "idade de ouro da química dos esteroides",<ref name="pmid10443899">{{Cita publicación periódica |author=Schwarz S, Onken D, Schubert A |title=The steroid story of Jenapharm: from the late 1940s to the early 1970s |journal=Steroids |volume=64 |issue=7 |pages=439–45 |year=1999 |pmid=10443899 |doi=10.1016/S0039-128X(99)00003-3 |url =http://www.ingentaconnect.com/content/els/0039128x/1999/00000064/00000007/art00003}}</ref> e os traballos durante este período avanzaron rapidamente. Demostrouse que a testosterona ou a súa familia de compostos derivados, potenciaba os músculos, a forza e o benestar.<ref name = "de Kruif_1945"/>
 
== Notas ==
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Testosterona»