Gaspar Melchor de Jovellanos: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Arranxos varios
{{sen referencias}}
Liña 1:
{{sen referencias}}
 
{{Infpolitico |
nome = Baltasar Melchor Gaspar María de Jove Llanos y Ramírez |
Liña 4 ⟶ 6:
datadenacemento = [[5 de xaneiro]] de [[1744]]|
cidadedenacemento = [[Xixón]]|
paisdenacemento = [[Asturias]] [[Ficheiro:Flag of Asturias.svg|22px]]{{AST}}|
datafalecemento = [[27 de novembro]] de [[1811]]|
cidadefalecemento = [[Veiga, Navia|Veiga]] ([[Navia, Asturias|Navia]])|
paisfalecemento = [[Asturias]] [[Ficheiro:Flag of Asturias.svg|22px]]{{AST}}|
partido = |
cargos = |
profesión= Filósofo|
}}
'''Baltasar Melchor Gaspar María de Jove Llanos y Ramírez''', máis coñecido como '''Gaspar Melchor de Jovellanos''', nado en [[Xixón]] o [[5 de xaneiro]] de [[1744]] e finado en [[Veiga, Navia|Veiga]], ([[Navia, Asturias|Navia]],) o [[27 de novembro]] de [[1811]], foi un escritor e político [[España|español]].
 
==Traxectoria==
== Primeiros anos ==
Naceu no seo dunha familia nobre xixonesa, aínda que sen fortuna. En 1757 marcha a [[Oviedo]] para estudar filosofía na súa universidade, en [[1760]] baixo a protección do bispo local vai a [[Ávila]] para comenzar os estudos de leis e canons en [[1764]] no Colexio Maior San Ildefonso de Alcalá, logo de licenciarse ocupou en 1767 a praza de maxistrado da Real Audiencia de [[Sevilla]]. En [[1775]] foi un dos promotores da Sociedad Patriótica Sevillana, da que secretario de artes e oficios.
 
En 1778 consegueconseguiu o traslado á Real Audiencia de Madrid, en parte grazas á influencia do [[ducado de Alba|duque de Alba]], a quen tratara en Sevilla. En Madrid entra na tertulia de Campomanes, e en 1780 entrou no Consello de Ordes Militares. En 1782 formou parte da comisión que puxo en marcha o [[Banco de San Carlos]], foi membro da xunta de comercio da Sociedade Económica de Amigos do País de Madrid e dende decembro de 1784 o seu director. Plenamente integrado na vida cultural madrileño foi membro da [[Real Academia da Historia]] (1779), da [[Real Academia de Belas Artes de San Fernando|Real Academia de San Fernando]] (1780) e da [[Real Academia Española]] (1781). Tras a caída do seu amigo [[Francisco de Cabarrus]] Jovellanos viuse obrigado a marchar da Corte, establécese na súa cidade natal.
== Madrid ==
En 1778 consegue o traslado á Real Audiencia de Madrid, en parte grazas á influencia do [[ducado de Alba|duque de Alba]], a quen tratara en Sevilla. En Madrid entra na tertulia de Campomanes, e en 1780 entrou no Consello de Ordes Militares. En 1782 formou parte da comisión que puxo en marcha o [[Banco de San Carlos]], foi membro da xunta de comercio da Sociedade Económica de Amigos do País de Madrid e dende decembro de 1784 o seu director. Plenamente integrado na vida cultural madrileño foi membro da [[Real Academia da Historia]] (1779), da [[Real Academia de Belas Artes de San Fernando|Real Academia de San Fernando]] (1780) e da [[Real Academia Española]] (1781). Tras a caída do seu amigo [[Francisco de Cabarrus]] Jovellanos viuse obrigado a marchar da Corte, establécese na súa cidade natal.
 
== Asturias ==
En 1790 redactou un ''Informe sobre espectáculos'' que lle encargara a Academia da Historia e viaxa por Asturias, [[Cantabria]] e [[País Vasco]] para coñecer a situación das minas de [[carbón]] e as perspectivas do seu consumo, Jovellanos xa se mostrara favorable ao aumento da produción, para o que era preciso liberalizar a explotación de mineral. tras as súas viaxes mineiras presentou nove informes cos resultados da súa comisión e conseguiu que se liberalizase parcialmente en 1793.
 
Liña 27:
A iniciativa de Jovellanos creouse en [[1794]] o Real Instituto Asturiano de Náutica e Minerealoxía en Xixón, no que tentou aplicar as ideas da [[Ilustración]] no ensino, dándolle prioridade ás ensinanzas prácticas.
 
== Últimos anos ==
Tras a alianza coa Francia revolucionaria, [[Manuel Godoy]] pretendía realizar certas reformas e contar cos máis importantes dos ilustrados, ofreceulle a Jovellanos o posto de embaixador en [[Rusia]] que este rexeitou, pero o [[10 de novembro]] de [[1797]] aceptou o posto de ministro de Gracia e Xustiza, dende alí tentou reformar da xustiza e diminuír a influencia da [[Inquisición]], pero tras nove meses no goberno cesou o [[16 de agosto]] de [[1798]] e volveu a Xixón, alí proxectou a creación dunha Academia Asturiana que tería como función o estudo da historia e da lingua asturiana, e elaborou 200 papeletas de léxico do asturiano.
 
En decembro de 1800, tras a destitución de [[Mariano Luis de Urquijo]] como ministro de Estado, volta Godoy ao poder, que ordena a detención de Jovellanos o [[13 de marzo]] de [[1801]] e ao seu envío a [[Mallorca]], primeiro ao mosteiro de [[Valldemossa]] e logo á prisión do [[castelo de Bellver]], durante os anos de prisión empeoran os seus problemas físicos e aumenta a súa relixiosidade, liberado o [[6 de abril]] de [[1808]], tras o [[motín de Aranjuez]], rexeitou formar parte do goberno de [[Xosé I|Xosé Bonarparte]] e representou a [[Asturias]] na Xunta Central e dende alí contribuiucontribuíu a reformar as [[Cortes]], tras instauración da Rexencia deixa [[Cádiz]] e chega a [[Muros]] o [[6 de marzo]] de [[1810]], alí permanece varios meses e escribe a xustificación política da súa actuación na Xunta Central, ''Memoria en defensa de la Junta Central'' que se imprimiu na [[A Coruña|Coruña]]. Logo da marcha dos franceses de Xixón, o [[27 de xullo]] de 1811 deixou [[Galicia]] e volveu a Xixón, aínda que un contratraquecontraataque dos franceses fixeron que tivera que marchar unha vez máis, xa enfermo de [[pulmonía]] morre en Veiga o 27 de novembro de 1811.
 
== Escritos Obra==
Jovellanos escribiu poesía e teatro, aínda que os seus principais escritos foron ensaios de economía, política, agricultura, filosofía e costumes elaborados dende o espírito reformador do [[Despotismo Ilustrado]]. Entre elas destacan o ''Informe sobre la ley agraria'' que escribiu nunha primeira versión en [[1787]] pero que non enviou ata 1784 á Sociedade de Amigos do País de Madrid, quen a remitiu ao Consello de Castela e que se publicou en [[1795]]. Nela Jovellanos móstrase partidario de eliminar os obstáculos á libre iniciativa, que dividía en tres clases: polítiocspolíticos, morais e físicos. Entre eles estaban os baldíos, a [[Mesta]], a fiscalidade, a falta de coñecementos útiles dos propietarios e labregos, as malas comunicacións e a falta de regadíos, canles e portos. Para corrixir esta situación Jovellanos propón que os baldíos e montes en man común pasaran a propiedade privada, disolver a Mesta, cercar as fincas, e que os arrendamentos estivesen baseados no pacto libre entre os colonos e os propietarios, ademais da limitación dos [[morgado]]s e a supresión da amortización eclesiástica ou da eliminación das trabas sobre os agricultores, alén da reforma dos impostos. A isto habería que engadir a reforma do ensino, para o facer máis práctico, dándolle máis importancia ás materias científicas, e o investimento do Estado en obras públicas. Estas medidas crearían as condicións para a constitución dun mercado de terras, un aumento da produción e a creación dun mercado nacional unificado que posibilitarían que aumentase a poboación e o seu nivel de vida que serviría de base para o inicio da industrialización.
 
''Memoria sobre espectáculos y diversiones públicas'' e ''Cartas del viaje de Asturias''. NasNelas que se ensalzalóuvase o valor da razón fronte ás crenzas, crítica a política da época e dá ideas para potenciar o comercio e a industria.
 
Durante a súa estadía en Sevilla foi un dos participantes na tertulia de Pablo de Olavide, o que influiuinfluíu para que comezase a escribir poesía amoroso e redactou a primeira versión da traxedia ''El Pelayo'' ([[1769]]) e a comedia ''El delincuente honrado'' ([[1773]]). Tamén traduciu o primeiro libro de ''Paradise Lost'' (''Os paraísos perdidos'').
 
Jovellanos impulsou melloras na súa cidade natal, como a estrada Xixón-León, que significou o traslado do comercio marítimo de [[Avilés]] a Xixón.