|
=== [[1691]] - [[1788]] ===
Massachusetts participou activamente da [[guerra franco-india|primeira guerra franco-india]], iniciada en [[1689]] e que durou ata [[1713]], entre colonos de [[Nova Francia]] e Nova Inglaterra. Despois do fin da guerra, a economía dode Massachusetts comezou a prosperar, a través do cultivo de [[tabaco]], [[soia]], [[té]] e [[millo]], e foron fundadas novas cidades. A segunda guerra franco-india comezou en [[1740]] e, de novo, o estado participou activamente, enviando tropas. A guerra rematou en [[1763]], coa vitoria definitiva dos británicos.
As diversas guerras franco-indias deixaron o Reino Unido cunha débeda de máis de 136 mil libras esterlinas. Para pagar as débedas, o goberno británico instituíu varios [[imposto]]s nas trece colonias pero que foron ignorados por Massachusetts. A ''[[Stamp Act of 1765]]'', un imposto que se aplicaba a todos os documentos, intercambios comerciais e xornais nas 13 colonias, produciu grandes protestas en Massachusetts. Entón, ningunha das 13 colonias dispuña de representación no [[Parlamento do Reino Unido]], e o lema ''No taxation without representation'' (Non aos impostos sen representación) tornouse nun grito de guerra da poboación do estado. Nunha manifestación, os colonos aforcaron a un cobrador de impostos británicos, e queimaron a súa casa. Noutra manifestación, destruíron a casa do Tenente Gobernador do Massachusetts.
En [[1929]] comezou a [[Gran Depresión]]. A economía do estado sufriu de altas taxas de desemprego. Massachusetts foi o primeiro estado en instituír axuda social aos desempregados. A economía recuperaríase co inicio da [[segunda guerra mundial]], onde o estado fabricou gran cantidades de armas e outros materiais.
Despois do fin da guerra, a economía dode Massachusetts pasou a diversificarse. As industrias téxtiles e de calzados movéranse en dirección aos estados do Sur, en tanto que a industria aeroespacial e de electrónica pasou a ter maior importancia na economía do estado. O primeiro [[submarino nuclear]] americano foi construído en Massachusetts.
O estado posuía leis que segregaban brancos de afroamericanos, porén estas leis foron gradualmente abolidas polo goberno do estado. En [[1957]], o estado acabou coa lei que segregaba en edificios públicos. En [[1963]], a segregación pasou a ser prohibida en todas as residencias. Porén, ata a [[década de 1970]] as escolas do estado non foron desegregadas, e nesa data fórono por orde do [[Tribunal Supremo dos Estados Unidos]].
== Economía ==
O [[produto internointerior bruto]] do Massachusettsestado foi de 297.000 millóns de dólares. A [[renda per capitacápita]] do estado, pola súa vez, foi de 39,.504 dólares, oa cuartocuarta maior do país.
O sector primario responde por 1% do PIB do Massachusetts. O estado posúe 6 mil facendas, que ocupan case o 11% do estado. A [[agricultura]] e a [[gandería]] responden xuntas por 0.,9% do PIB, e empregan aproximadamente 151 mil persoas. O [[Leiteleite]] e as [[cereixa]]s son os principais produtos producidos pola agropecuaria dode Massachusetts, que produce máis de 25% de todas as cereixas consumidas no país. A [[pesca]] e a industria madeireira responden xuntas pordo 0.,1% do PIB e empregan aproximadamente 3a mil3.000 persoas.
O sector secundario representa o 17% do PIB. O valor total dos produtos fabricados no estado é de 49.000 millóns de dólares. Os principais produtos industrializados fabricados no estado son computadores, produtos electrónicos, produtos de metais, produtos químicos, alimentos e material médico e escolar. A industria de manufactura responde por 15% do PIB, empregando a aproximadamente 450 mil persoas. A industria de construción responde por 3.,9% do PIB e emprega aproximadamente a 236 mil persoas. A minaría responde porpolo 0.,1% do PIB, empregando preto de 2 mil persoas.
O sector terciario responde por 82% do PIB do Massachusetts. Cerca de 28% do PIB do estado vénprocede de servizos comunitarios, persoais e comerciais. Este sector emprega máis de 1.,6 millóns de persoas. O estado é un gran polo [[educación|educativo]] e médico., O Massachusetts ée tamén un gran pólopolo financeiro.: as Finanzasfinanzas representan máis do 24% do PIB, empregando aproximadamente 350 mil persoas. O comercio por atacado e varexo representa o 15% do PIB, e emprega aproximadamente 850 mil persoas. ServizosOs servizos gobernamentais representan o9% do PIB, empregando aproximadamente 460 mil persoas. TransportesOs transportes e as telecomunicacións empregan a 130 mil persoas, e representan o4o 4% do PIB.
== Educación ==
[[Ficheiro:MIT Main Apr09.JPG|250px|dereita|miniatura|Campus da [[Massachusetts Institute of Technology]].]]
A primeira escola dode Massachusetts foi fundada en [[1635]] polos puritanos. Esta escola foi a primeira escola de segundo grao (''high school'') dos Estados Unidos. En [[1647]], a Compañía da Baía de Massachusetts instituiu unha lei que ordenaba a todos os asentamentos con máis de 50 familias a construción de ao menos unha escola pública primaria (''elementary school''). Tales escolas serían mantidas polo goberno da colonia. Esta acción da compañía é o primeiro caso rexistrado na historia da educación, onde o goberno responsabilizábasese polaresponsabilizaba da educación dasdos [[neno]]s.
En [[1852]], o xa estado de Massachusetts obrigou que todastodos asos nenos pasasen a frecuentar a escola, sendo o primeiro estado americano aen facer isto. Actualmente, todastodos asos nenos entre 6 e 15 anos de idade precisan frecuentar a escola. En tempos actuais, regras e padróns no sistema de escolas públicas do Massachusetts son instituídosditadas polo Departamento de Educación do Massachusetts. O sistema de escolas públicas do Massachusetts éestá considerado o segundo mellor do país. O estado tamén posúe varias das mellores escolas particularesprivadas do país. Este sistema, pola súa vez, está dividido en varios distritos escolares, administrados pola cidade ou condado onde elas operan. Todas as nenos entre 6 a 16 anos de idade precisan frecuentar a escola. Os sistemas escolares públicos do Massachusetts son fondeadosmantidos a través de impostos cobrados por estes sistemas escolares e por verbasfondos recibidasrecibidos do goberno estadal.
A primeira biblioteca en territorio americano foi inaugurada en [[1638]], na ''Facultade de Havard'', actualmente a ''[[Universidade Harvard]]''. Esta biblioteca é actualmente a maior biblioteca universitaria do mundo, con máis de 14 millóns de ítemsreferencias. O estado posúe actualmente aproximadamente 460 bibliotecas públicas.
O Massachusetts posúe máis de 70 [[universidade]]s e [[facultade]]s, e dispón de varias das máis mellores e máis renomeadasafamadas institucións de ensino superior do mundo. Entre elas, destacan a [[Universidade Harvard]] e a [[Massachusetts Institute of Technology]].
== Transportes e telecomunicacións ==
O estado posúe aproximadamente 60 mil quilómetros de [[estrada]]s e [[autoestrada]]s. [[Boston]] é o maior centro [[porto (transporte)|portuario]] e [[aeroporto|aeroportuario]] dade Nova Inglaterra. O [[Aeroporto Internacional de Boston]] é o de maior movementos do estado , e un dos maiores do mundo. ▼
O primeiro [[libro]] publicado nas [[trece colonias]] foi impreso e publicado en [[1640]]. O xornal máis antigo dos Estados Unidos aínda en actividade , - ao ''Boston Newsletter'' -, foi fundadafundado en [[1704]]. Cerca de 300 xornais son publicados no estado, deles,dos que 45 son diarios. O estado posúe preto de 120 emisoras de [[radio (medio de comunicación)|radio]] e 20 emisoras de [[televisión]]. ▼▲O estado posúe aproximadamente 60 mil quilómetros de [[estrada]]s e [[autoestrada]]s. [[Boston]] é o maior centro [[porto (transporte)|portuario]] e [[aeroporto|aeroportuario]] da Nova Inglaterra. O [[Aeroporto Internacional de Boston]] é o de maior movementos do estado, e un dos maiores do mundo.
▲O primeiro [[libro]] publicado nas [[trece colonias]] foi impreso e publicado en [[1640]]. O xornal máis antigo dos Estados Unidos aínda en actividade - a ''Boston Newsletter'' - foi fundada en [[1704]]. Cerca de 300 xornais son publicados no estado, deles, 45 son diarios. O estado posúe preto de 120 emisoras de [[radio (medio de comunicación)|radio]] e 20 emisoras de [[televisión]].
== Notas ==
| 