|
|escudo = Great Coat of Arms of Joachim Murat as King of Naples.svg
}}
'''Xoaquín Murat''' (en [[lingua francesa|francés]] ''Joachim Murat'' ou ''Joachim-Napoléon Murat''), nado en [[Labastide-Murat|Labastide-Fortunière]] ([[Francia|Reino de Francia]]) o [[25 de marzo]] de [[1767]] e finado en [[Pizzo]] ([[Calabria]], [[Reino de Nápoles]]) o [[13 de outubro]] de [[1815]], foi un [[nobre]] e [[militar]] [[Francia|francés]] ao servizo do seu cuñado [[Napoleón Bonaparte|Napoleón]].
Foi [[Francia|mariscal de Francia]], [[Gran Ducado de Berg)|gran duque de Berg]] (entre [[1806]] e [[1808]]), e [[Reino de Nápoles|reyrei de Nápoles]] (entre [[1808]] e [[1815]]).
== Infancia e xuventude ==
Fillo dun posadeiro e destinado á carreira eclesiástica, abandonou os seus estudos de [[teoloxía]] para alistarse no exército tras estalarestoupar a [[Revolución francesa]]. Formou parte da garda constitucional de [[Luís XVI de Francia|Luís XVI]], e despois no exército deda república no que iría ascendendo na escala de oficiais. ▼
▲Fillo dun posadeiro e destinado á carreira eclesiástica, abandonou os seus estudos de [[teoloxía]] para alistarse no exército tras estalar a [[Revolución francesa]]. Formou parte da garda constitucional de [[Luís XVI de Francia|Luís XVI]], e despois no exército de república no que iría ascendendo na escala de oficiais.
[[Ficheiro:Joachim Murat (1792).jpg|180px|miniatura|esquerda|Xoaquín Murat, subtenente ([[alférez]]) do 12º rexemento de cazadores en 1792.]]
== No Consulado ==
Participou activamente no golpe de Estado do [[18 de brumario]] do ano VIII da [[Revolución francesa]] (o que correspondería co [[9 de novembro]] de [[1799]]), onde a unha orde de Napoleón toma coas súas tropas o Palacio de Saint Cloud, sede da Asemblea. Tras a proclamación do [[Consulado francés|Consulado]] foi nomeado comandante da Garda Consular.
Casou con [[Carolina Bonaparte]], irmá de Napoleón, o [[20 de xaneiro]] de [[1800]]. O 10 de novembro dese ano foi elixido deputado polo departamento de Lot. Consegue un novo ascenso cando Napoleón o nomea Comandante da Primeira División Militar e Gobernador de París en substitución de [[Jean-Andoche Junot]], duque de Abrantes, cargo que lle permitiría ter 60.000 homes baixo o seu mando directo.
Responsábel da seguridade do goberno, frustra varios complots contra o Primeiro Cónsul, pero non logra impedir un atentado contra Napoleón no ano [[1800]], do que tanto Bonaparte como Xosefina salíron ilesos, aínda que deixou deceasdecenas de mortos entre escoltas e transeúntes. As investigacións do Ministro de Policía [[Fouché]] indican a culpabilidade dos realistas. Cando meses despois se desbarata outra conspiración para acabar coa vida de Napoleón, este encarga a Murat nomear a comisión militar que xulga a [[Luís Antonio Enrique de Borbón-Condé]], principal sospeitoso. Aínda que o xuízo realizouse respectando todos os aspectos formais, Napoleón xa decidira de antemán a súa condena a morte a pesar da oposición do propio Murat e da mesma [[Xosefina de Beauharnais|Xosefina]].
== Mariscal do Imperio ==
[[Ficheiro:JoachimMurat Post.jpg|miniatura|200px|Xoaquín Murat en 1805 en uniforme de Grande Almirante do Imperio.]]
O [[18 de maio]] de [[1804]], tras da proclamación do [[Primeiro Imperio Francés|Imperio]], Murat foi nomeado [[mariscal]] de Francia e Grande Almirante do Imperio. Despois, de estalar ana Guerra da [[Terceira Coalición]], en [[1806]], Murat loita na [[batalla de Ulm]] contra os austríacos e despois na de [[Batalla de Austerlitz|Austerlitz]] contra os rusos.
Na Campaña de Prusia ten un papel crucial na [[batalla de Jena]], oonde liderará unha espectacular persecución que destruirá por completo o exército prusiano e tras a cal envía unha nota a Napoleón onde di: ''Sire, le combat cesse faut de combattants'' (Sire, o combate cesa por falta de combatentes). O seu valor e a súa lealdade fano merecedor do título de [[Gran Duque de Berg]] ([[Alemaña]]) en [[1806]].
{{VT|Levantamento do 2 de maio|Xunta Suprema de Goberno (1808)}}
En [[1808]] entra en [[España]] co rango de comandante xeral do exército e gobernador de [[Madrid]]. Como tal, viviu como protagonista o [[levantamento do 2 de maio]] de 1808, unha verdadeira revolta popular antifrancesa que Murat reprimiría a sangue e fogo: ordeou disparar á multitudrmultitude que se congregaba ante o [[Palacio Real de Madrid|Palacio Real]] e despois enviou áas tropas que se encontraban acampadas fóra de Madrid para que ocuparan a capital e sufocaran o levantamento. Deu instrucións para levar a cabo un castigo exemplar durante os días 2 e 3 de maio, incluíndo numerosos fusilamentos sen ningún tipo de xuízo. Finalmente, elaborou un detallado informe que sería enviado a [[Napoleón]], que se encontraba en [[Baiona, Francia|Baiona]] (Francia) reunido co rei [[Carlos IV de España|Carlos IV]] e o seu fillo [[Fernando VII|Fernando]]; en dito informe analiza os feitos con tal crueza que Napoleón culpa a pai e fillo do derramamento de sangue e exixe a abdicación de ambos os dous.
Cando o infante [[Antonio Pascual de Borbón|AntoniuoAntonio Pascual]] —que o seu sobriño [[Fernando VII]] deixara en Madrid como presidente da [[Xunta Suprema de Goberno (1808)|Xunta Suprema de Goberno]] encargada da [[rexencia]] de España na súa ausencia— escapou da capital cara a [[Baiona, Francia|Baiona]] o 4 de maio, Murat presentouse na Xunta Suprema para pedir formar parte dela, recibindo daquela unha negativa inicial; pero volveu presentarse sorpresivamente outra vez, nunha reunión na noite, e os restantes membros, querendo evitar males maiores, aceptárono.<ref name="Murat preside">''Gazeta de Madrid'' de 10 de maio [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/045/A00442.tif p. 442].</ref>
[[Ficheiro:François Pascal Simon Gérard 005.jpg|miniatura|esquerda|300px|Xoaquín Murat co uniforme de gala de mariscal do Imperio.]]
O 6 de maio a Xunta recibiu un decreto datado o día 4 polo que [[Carlos IV de España|Carlos IV]] nomeaba a Murat como ''Lugartenente do Reino'' para que gobernara no seu propio nome (do rei Carlos),<ref name="Murat lugarteniente">''Gazeta de Madrid'' de 13 de maio [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/046/A00457.tif pp. 457] e [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/046/A00458.tif 458].</ref> en virtude da autoridade que otorgabaoutorgaba a protesta da renuncia ao trono do 19 de marzo; e o 10 de maio recibiu os decretos de 5 de maio de convocatoria de Cortes e de traslado da Xunta a lugares seguros, e o de 6 de maio de renuncia de Fernando VII, que revertía os seus dereitos no seu pai Carlos IV.<ref name="Fernando VII abdica">''Gazeta de Madrid'' de 13 de maio [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/046/A00458.tif pp. 458] e [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/046/A00459.tif 459].</ref>
A Xunta Suprema decidiu ignorar oso de 5 de maio e publicar o de renuncia do 6 de maio. Porén, dado que Carlos IV xa renunciara, de novo, á coroa, Murat quedou como Lugartenente dun Reino sen rei, cuxos dereitos ostentaba o emperador dos franceses até o nomeamento dun novo rei (como o apreciamos nun decreto do 25 de maio).<ref name=proclama>''Gazeta de Madrid'' de 3 de xuño [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/053/A00530.tif p. 530]</ref>
Murat, aproveitando a ocasión, chegou a propoñerse como candidato a rei e, de feito, comportouse como tal até que Napoleón designou ao seu irmán [[Xosé I de España|Xosé]], aínda que o ''consolaría'' dándolle, o [[15 de xullo]] de [[1808]], o [[Reino de Nápoles|trono de Nápoles]], que deixaba vacante Xosé,<ref>Artola, Miguel (1973): ''La burguesía revolucionaria (1808-1869)''. Historia de España Alfaguara V. Madrid: Alianza Editorial / Alfaguara, pp. 9-11.</ref> e que ocuparía co nome de Xoaquín I Napoleón.<ref name=M>Maceroni. Francis (1838): [http://books.google.es/books?id=H2kEAAAAQAAJ&lr=&as_brr=3&pg=PA303#v=onepage&q=&f=false Memoirs of the life and adventures of colonel Maceroni]. London: John Macrone, St. James' Square.</ref> España estaba, pois, nese momento, en interregno (termo que aparece no decreto de 6 de xuño proclamando a Xosé I rei de España).<ref name=josef>''Gazeta de Madrid'' de 14 de xuño [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/057/A00568.tif p. 568].</ref> Unha vez conseguidas as renuncias reais e a sumisión das autoridades, en maio, Napoleón, depositario dos dereitos do Trono, encomendou ao Lugartenente do Reino e á Xunta Suprema de Goberno a convocatoria dunha Deputación xeral ou Asemblea de notábeis, de 150 persoas, que se reuniría en Baiona para tratar do estado do reino de España.<ref>''Gazeta de Madrid'' de 24 de maio [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/049/A00491.tif pp. 491], [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/049/A00492.tif 492], [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/049/A00493.tif 493], [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/049/A00494.tif 494], e [http://www.boe.es/datos/imagenes/BOE/1808/049/A00495.tif 495].</ref>
E o 25 de maio o propio Napoleón lanzou unha proclama aos españois na que indicaba que non ía a reinar en España, confirmando a convocatoria da Asemblea de notábeis en Baiona e, de paso, confirmando no seu posto a Murat.<ref name=proclama />
O 6 de xuño, ditou un decreto no que nomeaba ao seu irmán [[Xosé I de España|Xosé]] como rei de España.<ref name=josef /> Ao día seguiente, Napoleón pediulle ao seu irmán, que acababa de chegar a Baiona, que aceptara a corona. Alí foi recoñecido como tal polas autoridades españolas presentes. Xosé aceptou a coroa o 10 de xuño, e confirmou a Murat como Lugartenente do reino. O rei Xosé chegou a Madrid o 20 de xullo, sendo proclamado rei el 25, acabando con iso a historia da Xunta Suprema de Goberno.
== Rei de Nápoles ==
Como vimos, Murat aproveitara a oportunidade para postularse a si mesmo como rei de España, pero Napoleón prefiriu entregar dito cargo ao seu irmán Xosé, nomeando a Murat o [[15 de xullo]] de [[1808]] como [[Reino de Nápoles|rei de Nápoles]], estado no que reinou co nome de Xoaquín I Napoleón .<ref name=M/>
Durante o seu reinado tratou de introducir na vida napolitana os costumes franceses, fomentou as artes e financiou numerosas obras públicas para tratar de gañar o afecto dos seus súbditos, que sempre mostraron añoranza polos antigos reis da [[Casa de Borbón]]. Mellor opinión mereceron as escavacións de [[Pompeia]], [[Herculano]] e [[Estabia]] que foron promovidas cun mecenado e unha pasiónpaixón descoñecida até entón, e que puxo en evidencia o desdén e a falta de interese do antigo rei Borbón polo tema unha vez conseguida a notoriedade que lle outorgou a publicación do texto ''Li Antichità di Ercolano Esposte'', 1767, (Real Academia, Nápoles, 1767).
En [[1812]] Napoleón reclámao para a [[Invasión napoleónica de Rusia|Campaña de Rusia]], onde dirixe a vangarda na marcha cara a [[Moscova]]. Como sempre, actúa valentemente en pequenas escaramuzas e, sobre todo, na sanguenta [[batalla de Borodino]], onde lanza unha espectacular carga que logra destruír a artillaría rusa. Porén, a campaña foi un desastre e, tras a retirada de Moscova, Napoleón vese obrigado a regresar a [[París]] para controlar o Imperio. Antes da súa marcha establece un cuartel de inverno en [[Vilna]] e nomea a Murat comandante en xefe das tropas na súa ausencia. Pero Murat móstrase de contado incapaz de remediar o descontento dos seus soldados, que saquean Vilna e os cofres do exército antes de desbandarse. Temendo un motín incontrolábel, Murat abandona o seu posto sen avisar a Napoleón e regresa a Nápoles.
Comeza de inmediato a negociar con Lord Henry Bentinck, embaixador inglés, para manter a súa Coroa temendo unha inevitábel derrota de Napoleón. Porén, cando lle llegaronchegaron noticias da inesperada vitoria do emperador na [[Batalla de Lützen (1813)|batalla de Lützen]], Murat, temendo enfrontarse a el, deixa as negociacións coos británicos en mans da súsasúa esposa Carolina e acode á fronte para reconciliarse co seu cuñado. As condiciónescondicións de Bonaparte son duras: exíxelleexíselle reincorporarse ao seu posto no exército e que o apoie na Campaña de Alemaña, onde Murat acodiráacudirá de mala gana, e que se saldará con unhacunha nova derrota francesa na [[batalla de Leipzig]].
Volve a fuxir a Nápoles e comeza a negociar, esta vez cos austriacosaustríacos, que o manteñen no trono a cambio de que declare a guerra a [[Francia]]. Continúa gobernando de forma segura até o retorno de Napoleón, que escapou do seu exilio en [[Illa de Elba|Elba]] e proclama o seu [[Segundo Imperio Francés|II Imperio]] ou Imperio dos [[Cen Días]]. Aterrorizado por crer a Napoleón invencíbel, traicionatraizoa aos austriacosaustríacos e intenta sublevar aos ''patriotas'' italiáns. Declara a guerra a [[Austria]], pero é derrotado na [[batalla de Tolentino]] polo barón Federico Bianchi.
== Abdicación e morte ==
Murat fuxefoxe a [[Nápoles ]], pero inmediatamente abdica e consegue escapar a [[Francia ]] xunto a súa esposa. Solicita unha audiencia especial e é recibido por [[Napoleón ]] nas [[Palacio de las Tullerías|Tullerías]]. Arrepentido, pide perdón ao emperador e solicita o seu vello ppstoposto á frente da [[cabalaría]]. Porén, un canso e amolado Napoleón repróchalle as súas traiciónstraizóns e o seu absurdo ataque aos austriacosaustríacos, que lle privara dun aliado no sur. Enfurecido ao ver que Napoleón no accede aos seus rogos, toma una postura máis orgullosa e advirte: "Sire, non pode permitirse o luxo de despedirme. Necesítame". Este comentario irrita sobremaneira a Napoleón, que dadá por finalizada a entrevista e borra o nome de Murat da lista de mariscais, aínda que lle garantiza o respecto aos seus bens e a súa vida como consideración cara á súa irmá e aos seus sobriños. Xamais volverían a verse. ▼
Despois da [[batalla de Waterloo]] e a ulterior caída de Napoleón, Murat e Carolina entenden que non cabe xa esperar clemencia por parte de [[Luís XVIII de Francia|Luís XVIII]] ou dos austriacosaustríacos. Murat fuxefoxe a [[Córsega]], esdedesde onde intenta organizar a reconquista de [[Nápoles ]] cun plan que imitaba ao que utilizasrautilizara Napoleón tras a súa fuga de Elba. Desembarcou en [[Calabria]] acompañado por trinta fieis, pero a poboación non só non o recibiu como un liberador, senón que non fixo nada para evitar o seu posterior arresto. Foi encerrado no castelo de Pizzo, onde un [[consello de guerra]] sumario xulgouno, condeándoocondenándoo a morte e executándoo nunha das salas da fortaleza, concedéndolle como única graza escribir á súa esposa. ▼▲Murat fuxe a [[Nápoles]], pero inmediatamente abdica e consegue escapar a [[Francia]] xunto a súa esposa. Solicita unha audiencia especial e é recibido por [[Napoleón]] nas [[Palacio de las Tullerías|Tullerías]]. Arrepentido, pide perdón ao emperador e solicita o seu vello ppsto á frente da [[cabalaría]]. Porén, un canso e amolado Napoleón repróchalle as súas traicións e o seu absurdo ataque aos austriacos, que lle privara dun aliado no sur. Enfurecido ao ver que Napoleón no accede aos seus rogos, toma una postura máis orgullosa e advirte: "Sire, non pode permitirse o luxo de despedirme. Necesítame". Este comentario irrita sobremaneira a Napoleón, que da por finalizada a entrevista e borra o nome de Murat da lista de mariscais, aínda que lle garantiza o respecto aos seus bens e a súa vida como consideración cara á súa irmá e aos seus sobriños. Xamais volverían a verse.
▲Despois da [[batalla de Waterloo]] e a ulterior caída de Napoleón, Murat e Carolina entenden que non cabe xa esperar clemencia por parte de [[Luís XVIII de Francia|Luís XVIII]] ou dos austriacos. Murat fuxe a [[Córsega]], esde onde intenta organizar a reconquista de [[Nápoles]] cun plan que imitaba ao que utilizasra Napoleón tras a súa fuga de Elba. Desembarcou en [[Calabria]] acompañado por trinta fieis, pero a poboación non só non o recibiu como un liberador, senón que non fixo nada para evitar o seu posterior arresto. Foi encerrado no castelo de Pizzo, onde un [[consello de guerra]] sumario xulgouno, condeándoo a morte e executándoo nunha das salas da fortaleza, concedéndolle como única graza escribir á súa esposa.
Durante o proceso, Murat pediu clemencia e suplicou pola súa vida, pero unha vez tomoitomou consciencia de que nada do que dixese podría salvalo, recuperou a compostura. O día do seu fusilamento marchou cara o lugar da execución vestindo o seu uniforme de mariscal de Francia. Non aceptou a cadeira que lle ofreceron e tampouco consintiu que lle vendaran os ollos, dicindo:
[[Ficheiro:Patria Esercito Re p283.jpg|miniatura|220px|A execución de Murat en [[Pizzo]] ([[Calabria]]).]]
{{cita|''J'ai bravé la mort trop souvent pour la craindre.'' (Desafiei á morte en demasiadas ocasións como para terlle medo)}}.
Mantívose firme, orgulloso e arrogante, aínda que cortés incluso cos soldados do pelotón. Cando estuivoestivo preparado, bicou un cristal de cuarzo alaranxado que tiña o rostro da súa esposa gravado e exclamou:
{{cita|''Sauvez ma face, visez à mon cœur... Feu!'' (Respectade o meu rostro, apuntade ao corazón... Fogo!).}}
| 