Carso: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m Arranxos varios |
|||
Liña 1:
: ''Para o significado xeográfico da rexión italo-eslovena do mesmo nome véxase [[Carso (xeografía)]].''
Liña 8 ⟶ 7:
== Etimoloxía ==
A palabra carso provén do topónimo ''Carso'', nome italiano de ''Kras'', rexión de [[Eslovenia]] de mesetas calcarias de configuración característica. A palabra foi xermanizada en ''karst'' cando o país formaba parte do [[Imperio austrohúngaro]].
O concepto de carso (karst) foi introducido en [[1893]] polo [[xeografía|xeógrafo]] [[Serbia|serbio]], especializado en [[xeomorfoloxía]], [[Jovan Cvijić]] no seu libro ''Das Karstphänomen''. Por iso na bibliografía [[xeoloxía|xeolóxica]] internacional, o nome máis utilizado é ''karst''.
Liña 17 ⟶ 16:
* Disolución do [[dióxido de carbono]]:
:CO<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O ↔ H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>
* Disociación acuosa do [[carbonato|ácido carbónico]]:
Liña 23 ⟶ 22:
* Ataque ácido de [[carbonato]]s ("calcarios"):
:H<sub>3</sub>O<sup>+</sup> + CaCO<sub>3</sub> ↔ Ca<sup>2+</sup> + HCO<sub>3</sub
* Ecuación de balance:
:CO<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O + CaCO<sub>3</sub> ↔ Ca<sup>2+</sup> + 2 HCO<sub>3</sub><sup>—</sup>
Obsérvese que do contido de [[bicarbonato]], un átomo de carbono provén da matriz de calcaria e o outro procede do dióxido de carbono (principalmente de origen bioxénica, xa que a concentración deste último no solo é moito maior que na atmosfera). Estas dúas fontes tamén son diferenciábeis polos seus niveis de [[isótopo]]s de carbono (segregación de carbono 13 nos seres vivos).
A disolución e, por tanto, a formación do relevo cársico, está favorecida por:
* A abundancia de auga;
Liña 38 ⟶ 37:
* A natureza da rocha (fracturas, composición dos carbonatos etc.);
[[Ficheiro:Relieve karstico-Karst topography.jpg|miniatura|400px|Relevo cársico na [[cordilleira Cantábrica]]. [[España]].]]
* O tempo de contacto auga-rocha.
Unha rexión fría, húmida e calcaria, por tanto, é máis propensa a desenvolver un relevo cársico. Porén, encóntranse relevos deste tipo en todo o [[Terra|globo]], tanto en rexiones cálidas como frías (pero sempre húmidas).
Liña 46 ⟶ 45:
[[Ficheiro:Torcal1.jpg|miniatura|O Torcal de [[Antequera]] ([[Málaga]].]]
[[Ficheiro:EstalactitasValporquero.png|miniatura|[[Estalactita]]s na [[cova]] de [[Valporquero]] ([[Provincia de León|León]]).]]
Un carso prodúcese por disolución indirecta do carbonato cálcico das rochas [[calcaria]]s debido á acción de augas lixeramente ácidas. A auga acidifícase cando se enriquece en dióxido de carbono, por exemplo cando atravesa un solo, e reacciona co carbonato formando bicarbonato, que é moi solúbel. Hai outro tipo de rochas, as [[evaporita]]s, como por exemplo o [[xeso]], que se disolven sen necesidade de augas ácidas. As augas superficiais e subterráneas van disolvendo a rocha e creando galerías e [[cova]]s que, por afundimento parcial, forman [[dolina]]s e, por afundimiento total, forman [[Canón (xeoloxía)|canóns]].
Existen outras moitas formas cársicas segundo se produzan na superficie ou polo contrario son formacións [[Xeomorfoloxía|xeomorfolóxicas]] que aparecen en cavidades subterráneas. No primeiro caso denomínanse ''exocársicas'':
Liña 75 ⟶ 74:
* Ford, D. C. e Williams, P. (2007): ''Karst Hydrogeology and Geomorphology''. John Wiley and Sons Ltd. ISBN 978-0-470-84996-5.
* Jennings, J. N. (1985): ''Karst Geomorphology''. 2nd ed. Blackwell. ISBN 0-631-14032-8.
* Meléndez, B. e Fuster, J. Mª (1980): "El agua subterránea. El proceso cárstico." Capítulo VI de ''Geología''. 4ª ed. Madrid: Paraninfo S.A., pp.
* Palmer, A. N. (2009): ''Cave Geology''. 2nd Printing. Cave Books. ISBN 978-0-939748-66-2.
| |||