Esquimó: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
algunhas correccións |
m Arranxos varios |
||
Liña 24:
== Etimoloxía ==
''Esquimó'' é un termo [[Linguas algonquianas|algonquino]] que podería significar "devoradores de carne crua".<ref name="bartleby">[http://www.bartleby.com/61/24/E0212400.html The American Heritage Dictionary of the English Language: Fourth Edition]</ref>
== Orixes e migración ==
Liña 30:
Os esquimós teñen a súas orixes en [[Siberia]], ao noreste de [[Asia]]. Os seus antepasados [[Linguas esquimo-aleutianas|esquimo-aleutas]] cruzaron o [[estreito de Bering]] e asentáronse tamén en [[Norteamérica]] (incluída Groenlandia). Encontráronse restos humanos en [[Saqqaq]] (Groenlandia), de hai 4 000 anos, cuxa análise xenética deu como resultado o seu parentesco cos poblos esquimo-aleutas, aínda que non necesariamente cos actuais pobos de Groenlandia.<ref>Gilbert, Thomas ''et al.'' (2008): [http://www.sciencemag.org/content/320/5884/1787 Paleo-Eskimo mtDNA Genome Reveals Matrilineal Discontinuity in Greenland]</ref>
Á parte da orixe siberiana, demostrouse, a través de análises xenéticas, que estes pobos teñen tamén antepasados [[amerindio]]s.<ref name="Reich">Reich, David ''et al.'' (2012) [http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature11258.html "Reconstructing Native American population history"] ''Nature'' 2012 DOI: doi:10.1038/nature11258
== Pobos inuit ==
Liña 47:
* Os '''kalaallit''' de [[Groenlandia]] é a etnia máis numerosa, con máis de 50 000 persoas. Falan o [[lingua groenlandesa|groenlandés]], idioma oficial de Groenlandia.
* Os '''inuit''' do Leste do [[Canadá]] habitan principalmente no territorio de [[Nunavut]], en [[Nunavik]] (norte de [[Quebec]]), [[Nunatsiavut]] (norte da [[península do Labrador]]). Falan o idioma [[inuktitut]] oriental.
* Os '''inuvialuit''' do oeste de [[Canadá]] habitan nas costas do [[golfo de Amundsen]] e nas illas occidentais do [[Illas Árticas do Canadá|arquipélago Ártico Canadense]]. Falan o [[idioma inuvialuktun]].
* Os '''inupiat''' de [[Alasca]] habitan nos condados do [[Borough de Northwest Arctic|Ártico Noroccidental]] e [[Borough de North Slope|Slope do Norte]], incluíndo a [[península de Seward]], e [[Barrow, Alasca|Barrow]], a cidade máis setentrional dos Estados Unidos. Falan o [[Lingua iñupiaq|iñupiaq]].
Liña 60 ⟶ 57:
Os pobos yupik de Alasca están conformados por dous grupos:
* '''Aluutiq''': chamados tamén yupik do Pacífico ou ''sugpiaq''. Falan a [[lingua alutiiq]] e habitan nas costas do sur de Alasca, especialmente na [[península de Alasca]] . No se lles debe confudir cos [[aleutas]] (nativos isleños).
* '''Yup'ik centroalasquianos''': nabitan nas baías de [[Norton Sound]] e [[Baía de Bristol|Bristol]], e na [[illa Nelson, Alaska]]. Falan o idioma yup'ik, tamén chamado cup'ig.
Liña 67 ⟶ 63:
* '''Chaplinos''': os chaplinos (ou ungazighmiistun) son o grupo yupik siberiano máis numeroso, habitan na costa siberiana do [[mar de Bering]], na [[illa de Wrangel]] e na [[illa San Lourenzo, Alaska|illa San Lourenzo]]. Falan o idioma yupik centrosiberiano (ou yuit).
* '''Naucanos''': o pobo naucano (ou nuvuqaghmiistun) habita en [[Chukotka]], en asentamentos como [[Uelen]] e [[Providéniia]]. Son uns 400 habitantes, 70 dos cales falan aínda o [[Lingua naucana|naucano]].
* '''Sireniki''': os sireniki (ou uqeghllistun), cuxo idioma orixinal [[lingua sirenik|sirenik]] está extinto, habitan especialmente na localidade de Sireniki (Chukotka). Lingüisticamente a súa clasificación non se resolviu aínda,<ref>Vakhtin, Nikolai (2000): [http://linguistlist.org/pubs/books/get-book.cfm?BookID=938 The Old Sirinek Language: Texts, Lexicon, Grammatical Notes]</ref> pois uns os agrupan cos demais esquimo-siberianos e outros como unha rama esquimal á parte dos yupik e dos inuit. Considérase que teñen unha influencia cultural dos pobos [[chukchi]] dada a convivencia rexional; pero xeneticamente son cercanos aos chaplinos.<ref name="Volodko"/>
| |||