Trigo: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Elisardojm (conversa | contribucións)
xeneralidades
Lameiro (conversa | contribucións)
vou corrixindo
Liña 52:
[[Ficheiro:Lalin. Corpino. Galiza 35.jpg|miniatura|dereita|Venda de melindres no Corpiño, [[Lalín]]]]
 
O '''trigo''' é o termo xeral que designa as distintas especies bravas e cultivadas do xénero '''''Triticum spp''''', [[Cereal|cereaiscereal]] anuaisanual que se cultivancultiva en todo o mundo.<ref name="uno">Cendrero, Orestes (1938) ''Nociones de historia natural''. SéptimaSétima Edición, París. pp. 243.</ref> Globalmente, é o segundo gran comestíbel máis cultivado, xunto ao [[millo]]; sendo o terceiro o [[arroz]]; e o máis consumido polo home na [[civilización occidental]] dende a [[Idade Antiga|antigüidade]]. En [[Galicia]] cultívase dende hai séculos, aínda que outros cereais, coma o [[millo]] ou o [[centeo]], tiveronteñe máis importancia no país.
 
O [[glute]] do trigo dálle ao pan unha consistencia elástica á masa de [[fariña]] e [[auga]]. Por mor da intolerancia ao glute ([[doenza celíaca]]) moitas persoas non poden consumir trigo enin outros cereais ([[orxo]], [[centeo]])...)
 
O gran de trigo utilízase para facer [[fariña]] triga, [[sémola]], [[cervexa]] e unha gran variedade de produtos alimentarios.<ref name="cinco">Kent, Norman Leslie (1983) ''Technology of Cereals: An introduction for students of food science and agriculture''. Pergamon Press Ltd, Oxford.</ref>
Liña 64:
 
== Etimoloxía ==
En galego a palabra '''trigo''' designa tanto á [[planta]] coma ás súas [[semente]]s comestíbeis, coma ocorre cos nomes doutros cereais. Tamén ''trigo,'' e ''triga'' é unson adxectivoadxectivos que designadesignan a algo que éestá feito de fariña de trigo: ex. ''fariña triga'', ''pantrigo''<ref>http://www.realacademiagalega.org/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=46417</ref>.
 
A palabra «trigo» provén do vocábulo [[latín|latino]] ''triticum'', que significa ‘crebado’, ‘triturado’ ou ‘triscado’, facendo referencia á actividade que cómpre realizar para separar o gran de trigo da casca que o recobre. ''Triticum'' significa, polo tanto, "[o gran] que cómpre trinzartriturar [para poder ser consumido]"; asemade que a verba galega [[millo]] (derivada en realidade do [[paínzo|millo miúdo]]) deriva do latín ''milium'', que significa "moído", ou sexa, "[o gran] que cómpre moer [para poder ser consumido]". O trigo (''triticum'') é, polo tanto, unha das palabras máis antigas para denominar os cereais.
 
== Descrición do xénero ==
O trigo medra en en ambientes coas seguintes características a seguir:
* [[Clima]]: [[temperatura]] mínima de 3&nbsp;°C e máxima de 30 a 33&nbsp;°C, sendo unha temperatura óptima entre 10 e 25&nbsp;°C.<ref name="cuatro">Ruiz Camacho, Rubén (1981): ''Cultivo del Trigo y la Cebada''. Temas de Orientación Agropecuaria, Bogotá. pp. 19-20.</ref>
* [[Humidade]]: require unha humidade relativa entre 40 e 70%; dende o espigado até a colleita é a tempada que ten maiores requirimentos neste aspecto, xa que esixe unha humidade relativa entre o 50 e 60% e un clima seco para a súa maduración.<ref name="cuatro" />
* [[Auga]]: ten uns baixos requirimentos de auga, xa que se pode cultivar en zonas onde [[Chuvia|chove]] entre 25 e 2.800&nbsp;mm anuais de auga, aínda que un 75% do trigo medra entre os 375 e 800&nbsp;mm. A cantidade óptima é de 400–500&nbsp;mm/ciclo (menor á precipitación de Galicia).<ref name="cuatro" />
* [[Solo]]: os mellores solos para o seu crecemento deben ser soltos, fondos, vizosos e libres de asolagamentos, e deben ter un pH entre 6,0 e 7,5; en terreos moi acedos, coma os galegos, é difícil acadar un crecemento axeitado.<ref name="cuatro" />
 
A sementeira en [[rotación de cultivos|cultivos rotativos]] de trigo é moi benéfica para os solos xa que, comacomo a meirande parte das [[gramíneas]], ten raíces en cabeleira, axudando a mellorar a estrutura dos mesmos, e fornecendo maior aeración, permeabilidade e teor de humidade.
 
=== Morfoloxía ===
Liña 86:
 
==== Talo ====
O [[talo]] do trigo é unha cana oca con 6 [[Nó (botánica)|nós]] que se alongan cara a parte superior, acadando entre 0,5 a 2 metros de [[Altura (magnitude)|altura]], e é pouco ramificado.
 
==== Follas ====
Liña 95:
 
==== Grans ====
Os grans son [[cariópside]]s que presentan forma oval cos seus extremos arredondados. O [[embrión|xerme]] sobresae nun deles e no outro hai unha mecha de pelaxe fina. O resto do gran, denominado [[endosperma]], é un depósito de alimentos para o embrión, que representa o 82% do peso do gran. Ao longo da cara [[ventral]] do gran hai unha depresión (suco): unha invaxinación da [[aleurona]] e todas as cubertas. No fondo do suco hai unha zona vascular fortemente [[pigmento|pigmentada]]. O [[pericarpo]] e maila [[testa (botánica)|testa]], xunto coa camadacampa de aleurona, conforman o [[farelo]] de trigo.

O gran de trigo contén unha parte da [[proteína]] que se chama [[glute]]. O glute facilita a elaboración de [[lévedo]]s de alta calidade, que son necesarios na panificación.
 
=== Xenética ===
Liña 104 ⟶ 106:
* Os trigos ''Hexaploides'' evoluíron xa en leiras cultivadas. Tanto o trigo ''dicoccoides'' coma o ''durum'' hibridaron con outra herba diploide brava (''Aegilops tauschii'') para crear os trigos hexaploides (cromosomas 6x), ''[[Triticum spelta]]'' e ''[[Triticum aestivum]]''.
 
A heterose ou vigor híbrido ocorre nos trigos hexaploides, mais a semente é difícil de producir en variedades híbridas cultivadas nunha escala comercial comacomo se fai coas flores de millo, porque as flores do trigo son completas e adóitanse autopolinizar. A semente híbrida comercial do trigo produciuse utilizando axentes químicos hibridantes, reguladores do crecemento da planta que interveñen selectivamente co desenvolvemento do pole, ou ocorrendo naturalmente en sistemas masculinos [[citoplasma|citoplasmáticos]] de esterilidade. O trigo híbrido tivo un éxito comercial limitado en [[Europa]] (especialmente en [[Francia]]), nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e en [[Suráfrica]].
 
== Historia ==