Olmo: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Marcio (conversa | contribucións)
Marcio (conversa | contribucións)
Renomeo umeiro>olmo/ulmeiro por ser formas referenciadas e non ambiguas conforme Conversa
Liña 1:
{{Taxobox
| name = UmeiroOlmo (xénero ''Ulmus'')
| image = Mature Ulmus rubra in graveyard.jpg
| image_width = 250px
Liña 14:
| subdivision = Ver texto
}}
Os '''umeirosolmos'''<ref>{{DRAG|olmo}}</ref>, tamén coñecidos como '''ulmeiros'''<ref>''Vocabulario forestal'', páx. 150, Servizo de Normalización Lingüística, Universidade de Santiago de Compostela, 2012</ref> ou '''olmosumeiros'''<ref>{{DRAG|umeiro}}</ref><ref>No dicionario da [[Real Academia Galega]] indícase, ademais da forma olmo, a forma '''umeiro''', mais no departamento de botánica da [[Universidade de Santiago de Compostela]] (''Termos esenciais de botánica''. Universidade de Santiago de Compostela, 2004) dise que en toda a documentación técnica manexada, esta denominación é unha forma dialectal (propia do galego de Asturias) de se referir ao [[amieiro]]: ''Alnus glutinosa''.</ref>, son especies arbóreas pertencentes ao [[xénero (bioloxía)|xénero]]: '''''Ulmus''''', que conta con 204 [[especies]] de [[planta]]s de [[flor]]es pertencente á familia [[Ulmaceae]]. En [[Galiza]] non abundan hoxe en día, mais aínda podemos atopar dúas especies bravas: o [[umeiroUlmus glabra|olmo de montaña]] (''Ulmus glabra'') e o [[umeiroUlmus minor|olmo mediterráneo]] (''Ulmus minor''). Tamén existe o híbrido natural destes dous últimos: o [[umeiro de Holanda]] (''[[Ulmus x hollandica]]'').
 
== Etimoloxía ==
En galego recoméndase usar os termos '''umeiro''' ou '''olmo'''.
 
Os nomes galegos ''umeiroolmo'' e ''olmoulmeiro'' derivan do seu nome latino ''ǔlmu'', no segundo máiscaso ocoa adición do sufixo ''–aria–ario'', que daría ''ulmario''. O nome ''umeiro'' (tanto para o [[amieiro]] como para esta especie) tería raíz prerromana relacionada coa auga, probablemente a raíz ''um-'' (que tamén xeraría a raíz latina), como a que presenta o [[río Umia]] ou o [[río Uma]] (afluente do [[Río Tea]]).
No dicionario da [[Real Academia Galega]] indícase, ademais da forma olmo, a forma '''umeiro'''<ref>{{DRAG|olmo|||329118}}<br>{{DRAG|umeiro}}</ref>, mais no departamento de botánica da [[Universidade de Santiago de Compostela]] (''Termos esenciais de botánica''. Universidade de Santiago de Compostela, 2004) dise que en toda a documentación técnica manexada, esta denominación é unha forma dialectal (propia do galego de Asturias) de se referir ao [[amieiro]]: ''Alnus glutinosa''<ref>https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/buscas/busca.htm?#9033922</ref>
 
Os nomes galegos ''umeiro'' e ''olmo'' derivan do seu nome latino ''ǔlmu'' máis o sufixo ''–aria'', que daría ''ulmario''. O nome ''umeiro'' (tanto para o [[amieiro]] como para esta especie) tería raíz prerromana relacionada coa auga, probablemente a raíz ''um-'' (que tamén xeraría a raíz latina), como a que presenta o [[río Umia]] ou o [[río Uma]] (afluente do [[Río Tea]]).
 
== Distribución ==
Os umeirosolmos ou ulmeiros forman parte de moitos tipos de fragas e bosques naturais. As especies atópanse en climas temperados e incluso rexións tropicais de [[América do Norte]] e [[Eurasia]], chegando até [[Indonesia]].
 
Durante os séculos XIX e XX plantáronse moitísimos cultivares nas rúas e [[xardín]]s como ornamentais en Europa, América do Norte e algunhas partes do hemisferio sur, especialmente en Australia, acadando algúns deles un talle importante.
 
En Galicia non son comúns agás en [[xardinaxe]], atopando algúns exemplares bravos das especies ''[[Ulmus glabra]]'' (umeiroolmo de montaña) e ''[[Ulmus minor]]'' (umeiroolmo mediterráneo) nas [[Fragas do Eume]] ou nas montañas orientais. Posibelmente as súas poboacións diminuíron hai séculos pola industria naval, pois a comezos da Idade Moderna a Coroa de Castela tallou as máis das grandes e vellas árbores do [[Reino de Galiza]] ([[Carballo común|carballos]], umeirosolmos, [[freixo]]s, [[nogueira]]s, [[castiñeiro]]s etc), perdéndose un gran potencial forestal para o país. Máis recentemente moitos umeirosolmos foron afectados pola grafiose, unha doenza específica do umeiroolmo.
 
== Hábitat ==
Liña 36 ⟶ 33:
Son [[árbore]]s [[caducifolio|caducifolias]] ou semicaducas que se estenden ao longo do [[hemisferio norte]], dende [[Siberia]] a [[México]] a [[Xapón]]. Moitas especies son de cultivo e se espallaron polo [[hemisferio sur]], especialmente en [[Australia]] e [[Indonesia]] .
 
As follas deste xénero teñen [[folla]]s alternas, sinxelas e serradas, asimétricas na base. Teñen [[flor]]es [[hermafrodita]]s sen [[pétalo]]s que son [[polinizada]]s polo vento. Os seus [[froito]]s son as [[sámara]]s.
 
== Especie en perigo ==
Por mor dunha epidemia chamada "[[grafiose]]", que consiste nun fungo (''Ceratocystis ulmi'') que ataca o umeiroolmo, as distintas especies desta emblemática árbore están en perigo de desaparecer; tamén existe unha epidemia producida por un [[escaravello]] transportador do fungo que lles produce a enfermidade, principalmente no leste europeo e con más preponderancia na [[Península Ibérica]]. Crese que a poboación de umeiroulmeiro común descendeu entre un 80 e un 90%.<ref>http://www.parquedelagua.com/pdf/guia_oficial_parque_del_agua.pdf</ref>
 
== Etnografía ==
Liña 52 ⟶ 49:
* ''[[Ulmus americana]]''
* ''[[Ulmus bonsai]]''
* ''[[Ulmus campestris]]'', Umeiroumeiro campestre {{cómpre referencia}}.
* ''[[Ulmus crassifolia]]''
* ''[[Ulmus davidiana]]''
* ''[[Ulmus glabra]]'', [[Umeiroolmo de montaña]], lamigueiroulmeiro de montaña, aparecelamigueiro. Aparece en Galiza.
* ''[[Ulmus laevis]]''
* ''[[Ulmus minor]]'', [[Umeiroolmo mediterráneo]], umeiro bravo, aparece{{cómpre referencia}}. Aparece en Galiza.
* ''[[Ulmus parviflora]]''
* ''[[Ulmus procera]]'', Umeiro procera
* ''[[Ulmus pumila]]'', [[Umeiroolmo siberiano<ref>''Termos esenciais de botánica'', páx 60, Universidade de Santiago de Compostela, 2004</ref>, ulmeiro siberiano]].
* ''[[Ulmus resista]]''
* ''[[Ulmus rubra]]''