Diprotodontes: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
arranxiños |
ampliación |
||
Liña 1:
{{Taxobox
| name = Diprotodontes<br>''Diprotodontia''<br><small>Canguros, ualabís, coala,<br> falanxeros, petauros e similares</small>
| fossil_range = [[oligoceno]] - [[Holoceno|actualidade]]
| image = Macropus agilis - 02.jpg
Liña 15:
| ordo = '''''Diprotodontia'''''
| ordo_authority = [[Richard Owen|Owen]], 1866
| subdivision_ranks = [[
| subdivision =
* ''[[Macropodiformes]]''
* ''[[Phalangeriformes]]''
* ''[[Vombatiformes]]''
| synonyms =
:''Phalangeriformes'' <ref name=W>[http://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=11000001 ''Diprotodontia'']
}}
A dos '''diprotodontes''' (''Diprotodontia'') é unha [[orde (bioloxía)|orde]] de [[mamíferos]] [[marsupiais]] [[australidelfos]]<ref name=W/> que, sen ser un dos máis ricos en canto a número de [[especie (bioloxía)|especies]], si que é un dos máis rechamantes pola diversidade das que o integran. Desde os impoñentes canguros (''[[Macropus]]'' sp.) aos diminutos falanxeros pigmeos (''[[Cercartetus]]'' sp.) pasando polo
A orde está composta por marsupiais con só dous dentes incisivos no maxilar inferior (ao que alude o seu nome).
Liña 28 ⟶ 30:
Hoxe viven en [[Australasia]], como mínimo, 53 especies de diprotodontes, desde as que non superan o talle dunha rata a grandes animais do tamaño de un home. Unhas, poboan o árido deserto central de [[Australia]], e outras as [[Selva tropical|selvas tropicais húmidas]], pero todos son [[fitófago]]s, a excepción da rata almiscreira marsupial (''[[Hypsiprymnodon moschatus]]''), que tamén se alimenta de [[insectos]].<ref>Rodríguez de la Fuente (1970), p. 39.</ref>
Recluídos na afastada Ausralia e illas próximas, tardaron longo tempo en ser coñecidos polos europeos. En [[1629]] o capitán neerlandés [[Francisco Pelsaert]] encallou co seu barco, o ''Batavia'', nunha illa do litoral occidental de Australia. A el débese a primeira descriciópn dos canguros, dos que dixo: "atopamos nestas illas un gran número dunha especie de gatos que son moi estrañas criaturas; teñen aproximadamente o tamaño dunha lebre e a súa cabeza parece a dunha civeta; as súas patas anteriores son moi curtas..." Tratábase dun pequeno canguro chamado tammar (''Wallabia eugenii''), pero o relato do seu descubridor pasou practicamente inadvertido.<br>Durante todo o [[século XVII]], diversos [[exploración|exploradores]] fixeron mención de estraños gatos, cans, lebres ou cordeiros entrevistos nas terras do sur, pero houbo que esperar a outro accidente de navegación, máis de 150 anos despois do de Pelsaert, para que os canguros foran realmente descubertos polos [[naturalista]]s europeos.<br>O famoso ''[[
== Características físicas ==
Existen dúas características comúns que definen as especies da orde, aínda que unha delas é compartida ademais con ''[[Peramelemorphia]]''. Trátase da <u>''sindactilia''</u>, fenómeno consistente na fusión de [[dedo]]s, e que no caso dos diprotodontes afecta ao 2º e 3º das extremidades posteriores, dándolles a estas un estraño aspecto como dun dedo deforme con dúas uñas.▼
A segunda é a que dá nome ao clado. ''Diprotodontia'' vén a significar con "dous dentes primeiros", e precisamente estes marsupiais posúen só dous [[dente|incisivos]] no maxilar inferior.▼
== Evolución ==
Liña 35 ⟶ 42:
Das liñas [[filoxenia|filoxenéticas]] con especies vivas nos nosos tempos a máis antiga é a dos [[vombátidos]], que representan unha aproximación ao que deberon ser os primeiros diprotodontes, caracterizada nas especies vivas por unha curta cola e o [[marsupio]] aberto caudalmente.<ref name=GALE>Grzimek, B. et ''al''. (2003).</ref>
==
=== Descrición ===
A continuación móstranse dúas versións da clasificación taxonómica da orde, con pequenas diferenzas entre ambas. A primeira, baseada en McKenna e Bell (1997) é a publicada en ''The Taxonomicon'' e inclúe [[clado]]s fósiles.<ref name=SN2K>Brands, S. J. (comp.) (2005): [http://sn2000.taxonomy.nl/Taxonomicon/ Systema Naturae 2000. The Taxonomicon] Universal Taxonomic Services, Ámsterdam, Países Baixos.</ref> <ref name=MKB>McKenna, M. C. ''et al.''(1997)</ref>▼
A orde foi descrita en [[1866]] polo [[biólogo]], [[paleontólogo]] e [[anatomía|anatomista comparativo]] [[Inglaterra|inglés]] [[Richard Owen]], na súa obra ''Anatomy of Vertebrates'', publicada en Londres por Longmans, Green and Company.<ref>Dispoñíbel en Google Books: [http://books.google.com/books?id=BeMOAAAAYAAJ Volume I, Fishes and Reptiles], [http://books.google.com/books?id=ooDbkHz4FRwC Volume II, Birds and Mammals] e [http://books.google.com/books?id=swgAAAAAQAAJ Volume III, Mammals].</ref>
=== Etimoloxía ===
o termo do ''Diprotodontia'' está formado polos elementos do [[latín|latín científico]] ''di-'', derivado do [[grego antigo]] δύο ''dúo'', 'dous'; ''proto-'', tirado do grego antigo πρῶτος ''prôtos'', 'primeiro'; ''odon-'' do grego οδóντος ''odóntos'', xenitivo de ὀδούς ''odoús'', 'dente', e a desinencia ''-ia'', indicando plural. Literalmente: 'os de dous dentes primeiros', e alusión a que estes marsupiais posúen só dous dentes incisivos no maxilar inferior.
=== Clasificación ===
Segundo o [[Sistema Integrado de Información Taxonómica]] ([[SIIT]], ou [[ITIS]] nas súas siglas en inglés), a orde vomprende as subordes, superfamilias e familias seguintes:
'''Orde ''Diprotondontia''''' <small>[[Richard Owen|Owen]], 1866</small> <ref>[http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=552297 ''Diprotodontia'' Owen, 1866] no [[ITIS]].</ref>
* Suborde ''[[Macropodiformes]]'' <small>[[Florentino Ameghino|Ameghino]], 1889</small> <ref>[http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=709305 ''Macropodiformes'' Ameghino, 1889] no ITIS.</ref>
** Familia ''[[Hypsiprymnodontidae]]'' <small>Collett, 1877</small>
** Familia ''[[Macropodidae]]'' <small>[[John Edward Gray|Gray]], 1821</small>
** Familia ''[[Potoroidae]]'' <small>Gray, 1821</small>
* Suborde ''[[Phalangeriformes]]'' <small>Szalay in Archer (ed.), 1982</small> <ref>[http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=709306 ''Phalangeriformes'' Szalay in Archer (ed.), 1982] no ITIS.</ref>
** Superfamilia ''[[Petauroidea]]'' <small>Bonaparte, 1838</small> <ref>[http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=709308 ''Petauroidea'' Bonaparte, 1838] no ITIS.</ref>
*** Familia ''[[Acrobatidae]]'' <small>Aplin, 1987</small>
*** Familia ''[[Petauridae]]'' <small>[[Charles Lucien Bonaparte|Bonaparte]], 1838</small>
*** Familia ''[[Pseudocheiridae]]'' <small>Winge, 1893</small>
*** Familia ''[[Tarsipedidae]]'' <small>Gervais & Verreaux, 1842</small>
** Superfamilia ''[[Phalangeroidea]]'' <small>[[Oldfield Thomas|Thomas]], 1888</small> <ref>[http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=709309 ''Phalangeroidea'' Thomas, 1888] no ITID.</ref>
*** Familia ''[[Burramyidae]]'' <small>Broom, 1898</small>
*** Familia ''[[Phalangeridae]]'' <small>Thomas, 1888</small>
* Suborde ''[[Vombatiformes]]'' <small>[[Gilbert Thomas Burnett|Burnett]], 1830</small> <ref>[http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=709307 ''Vombatiformes'' Burnett, 1830] no ITIS.</ref>
** Familia ''[[Phascolarctidae]]'' <small>Owen, 1839</small>
** Familia ''[[Vombatidae]]'' <small>Thomas, 1829</small>
▲A continuación móstranse dúas versións da clasificación taxonómica da orde, con pequenas diferenzas entre ambas. A primeira, baseada en [[Malcolm McKenna|McKenna]] e [[Susan K. Bell|Bell]] (1997) é a publicada en ''The Taxonomicon'' e inclúe [[clado]]s fósiles.<ref name=SN2K>Brands, S. J. (comp.) (2005): [http://sn2000.taxonomy.nl/Taxonomicon/ Systema Naturae 2000. The Taxonomicon] Universal Taxonomic Services, Ámsterdam, Países Baixos.</ref> <ref name=MKB>McKenna, M. C. ''et al.''(1997)</ref>
---o Magnorde ''[[Syndactyli]]'' <small>(Gill, 1871)</small>
Liña 63 ⟶ 98:
`-o Familia ''[[Vombatidae]]'' <small>Burnett, 1829</small>
A segunda, máis recente, só inclúe clados con especies vivas e distribúe as familias en tres subordes en lugar de dúas superfamilias como a anterior.<ref>Wilson, D. E. & Reeder D. M.,
---o Orde ''[[Diprotodontia]]'' <small>Owen, 1866</small>
Liña 83 ⟶ 118:
`-o Familia ''[[Vombatidae]]'' <small>Burnett, 1829</small>
==
<center><gallery>
▲Existen dúas características comúns que definen as especies da orde, aínda que unha delas é compartida ademais con ''[[Peramelemorphia]]''. Trátase da <u>''sindactilia''</u>, fenómeno consistente na fusión de [[dedo]]s, e que no caso dos diprotodontes afecta ao 2º e 3º das extremidades posteriores, dándolles a estas un estraño aspecto como dun dedo deforme con dúas uñas.
Ficheiro:Kangaroo and joey03.jpg|Canguro xigante (''[[Macropus giganteus]]''). [[Macropodiformes]]
Ficheiro:Petrogale xanthopus - Monarto 1.JPG|Ualabí de patas amarelas<br> (''[[Petrogale xanthopus]]'') Macropodiformes
▲A segunda é a que dá nome ao clado. ''Diprotodontia'' vén a significar con "dous dentes primeiros", e precisamente estes marsupiais posúen só dous incisivos no maxilar inferior.
Ficheiro:Musky rat-kangaroo.JPG|Rata canguro almiscrada<br> (''[[Hypsiprymnodon moschatus]]'')<br> Macropodiformes
Ficheiro:Cuscus1.jpg|Cuscús manchado <br>(''[[Spilocuscus maculatus]]'')<br> [[Falanxeriformes]]
Ficheiro:Koala climbing tree.jpg|Coala<br> (''[[Phascolarctos cinereus]]'')<br> [[Vombatiformes]]
</gallery></center>
== Notas ==
Liña 93 ⟶ 132:
== Véxase tamén ==
{{commonscat}}
{{wikispecies}}
=== Bibliografía ===
* Grzimek, B., Schlager, N. & Olendorf, D (2003): ''Grzimek's Animal Life Encyclopedia''. Detroit: Thomson Gale.
* [[Malcolm McKenna|McKenna, M. C.]] & [[Susan K. Bell|Bell, S. K.]] (1997): ''Classification of Mammals Above the Species Level'' New York: Columbia University Press. ISBN 0-231-11013-8.
* [[Félix Rodríguez de la Fuente|Rodríguez de la Fuente, Félix]] (1970): "Los canguros", en ''Enciclopedia Salvat de la Fauna, Tomo 9, Australia e islas'', pp. 39-61. Pamplona: Salvat, S. A. de Ediciones.
* Rowland, P. & Strahan, R., eds. (1995): ''The Mammals of Australia''. Washington, DC: Smithsonian Institution Press.
* Vaughan, T. A. (1986): ''Mammalogy''. Third Edition. Fort Worth, Texas: Saunders College Publishing.
* Vaughan, T. A.; J. M. Ryan & N. J. Czaplewski (2000): ''Mammalogy''. Fourth Edition. Philadelphia, Pennsylvania: Saunders College Publishing.
* Wilson, D. E. & Reeder, D. M.,
=== Outros artigos ===
Liña 108 ⟶ 148:
=== Ligazóns externas ===
* [http://fossilworks.org/bridge.pl?action=taxonInfo&is_real_user=1&taxon_no=66275 ''Diprotodontia'' Owen 1866] en [[Fossilworks]].
* [http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=552297 ''Diprotodontia'' Owen, 1866] no [[ITIS]].
* [http://animaldiversity.org/site/accounts/information/Diprotodontia.html ''Diprotodontia''] na [[ADW]].
* [http://eol.org/pages/1694/overview ''Diprotodontia''] na [[EOL]].
* [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?lin=s&p=has_linkout&id=38609 ''Diprotodontia''] no [[NCBI]].
{{Control de autoridades}}
| |||