Titania (lúa): Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m →‎Notas: Arranxos varios, replaced: {{listaref|2}} → {{Listaref|30em}} using AWB
m Arranxos varios, replaced: |coautores= → |autor2= (14) using AWB
Liña 40:
|-
! align="left" | [[Raio (xeometría)|Radio]] medio
| 788,4 ± 0,6}} km (0,1235 radios terrestres)<ref name=Widemann2009>{{cita publicación periódica|autor=Widemann, T.|coautoresautor2=Sicardy, B.; Dusser, R. ''e o seu equipo.''|título=Titania’s radius and an upper limit on its atmosphere from the September 8, 2001 stellar occultation|revista=Icarus|ano=2008|volume=199|páxinas=458–476|url=http://www.lesia.obspm.fr/perso/thomas-widemann/eprint/Widemann_etal2009.pdf|format=PDF|doi=10.1016/j.icarus.2008.09.011}}</ref>
|-
! align="left" | [[Área]] superficial
Liña 49:
|-
! align="left" | [[Masa]]
| 3,527 ± 0,09 x 10<sup>21</sup> [[Kilogramo|kg]] (5,908 x 10<sup>−4</sup> masas da Terra)<ref name=Jacobson1992>{{cita publicación periódica|autor=Jacobson, R.A.|coautoresautor2=Campbell, J.K.; Taylor, A.H. e Synnott, S.P.|título=The masses of Uranus and its major satellites from Voyager tracking data and Earth based Uranian satellite data|revista=The Astronomical Journal|volume=103|número=6|páxinas=2068–78|ano=1992| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1992AJ....103.2068J|doi=10.1086/116211}}</ref>
|-
! align="left" | [[Densidade]] media
Liña 64:
|-
! align="left" | [[Oblicuidade da eclíptica]]
| 0<ref name=Smith1986>{{cita publicación periódica|autor= Smith, B.A.|coautoresautor2=Soderblom, L.A.; Beebe, A. ''e o seu equipo.'' |título=Voyager 2 in the Uranian System: Imaging Science Results|revista=Science|volume=233|páxinas=97–102|ano=1986| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1986Sci...233...43S |doi=10.1126/science.233.4759.43 |pmid=17812889}}</ref>
|-
! align="left" | [[Albedo]]
Liña 73:
|-
! align="left" | [[Magnitude aparente|Magnitude]]
| 13,9<ref name=Newton>{{cita libro|url=http://books.google.ru/books?id=l2TNnHkdDpkC|editor=Cambridge University Press|título=The guide to amateur astronomy|data=1995|autor=Newton, Bill|coautoresautor2=Teece, Philip|isbn=9780521444927|páxinas=109}}</ref>
|}
 
Liña 95:
Titania orbita Urano unha distancia duns 436.000&nbsp;km, sendo a segunda lúa máis afastada de Urano entre as cinco grandes lúas do planeta.{{#tag:ref|As cinco grandes lúas de Urano son [[Miranda (lúa)|Miranda]], [[Ariel (lúa)|Ariel]], [[Umbriel (lúa)|Umbriel]], Titania e [[Oberón (lúa)|Oberón]].|group=nota}} A órbita de Titania ten unha [[excentricidade orbital|excentricidade]] pequena e a súa [[inclinación orbital|inclinación]] respecto do ecuador de Urano é moi pequena.<ref name=orbit/> O seu [[período orbital]] ronda os 8,7&nbsp;días, o cal coincide co seu [[período rotacional]]; noutras palabras, Titania ten unha órbita [[órbita síncrona|sincrónica]], cunha das súas cara apuntando permanentemente cara ó planeta.<ref name=Smith1986/>
 
A órbita de Titania descansa complemente dentro da [[magnetosfera]] de Urano.<ref name=Grundy2006>{{cita publicación periódica|autor=Grundy, W.M.|coautoresautor2=Young, L.A.; Spencer, J.R. e o seu equipo. |título=Distributions of H2O and CO2 ices on Ariel, Umbriel, Titania, and Oberon from IRTF/SpeX observations|revista=Icarus|volume=184|páxinas=543–555|ano=2006|doi=10.1016/j.icarus.2006.04.016| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2006Icar..184..543G|id=[http://arxiv.org/abs/0704.1525 arxiv:/0704.1525]}}</ref> Isto é importante, xa que os satélites orbitando dentro dunha magnetosfera son golpeados polo plasma magnetosférico, o cal rota solidariamente co planeta.<ref name=Ness1986>{{cita publicación periódica|autor=Ness, Norman F.|coautoresautor2=Acuna, Mario H.; Behannon, Kenneth W.; e o seu equipo.|título=Magnetic Fields at Uranus|revista=Science|volume=233|páxinas=85–89|ano=1986|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1986Sci...233...85N|doi=10.1126/science.233.4759.85|pmid=17812894}}</ref> Este bombardeo posiblemente conduza a un escurecemento dos hemisferios alcanzados polo plasma nos satélites que se encontren nesta situación, este fenómeno de escurecemento foi observado en tódalas grandes lúas de Urano excepto Oberón.<ref name=Grundy2006/>
 
Coma Urano orbita ó redor do [[Sol]] ''de lado'', e a súas lúas orbitan ó redor do plano ecuatorial do planeta, estas pois están (incluíndo a Titania) suxeitas a un ciclo estacional extremo. Ámbolos dous hemisferios (tanto sur coma norte) están 42 anos na escuridade e outros 42 anos recibindo a luz do sol.<ref name=Grundy2006/> Cada 42 anos, cando Urano está no [[equinoccio]] e o seu plano ecuatorial cruza coa [[Terra (planeta)|Terra]], fai nese intre posible a ocultación mutua entre as lúas de Urano. No 2007–2008 ocorreron varios eventos desa índole, incluíndo dúas ocultacións de Titania por parte de Umbriel o 15 de agosto 15 e o 8 de decembro 2007, así coma de Ariel por parte de Umbriel o 19 de agosto do 2007.<ref name=occultations>{{cita publicación periódica|título=Resolving dynamic parameters of the August 2007 Titania and Ariel occultations by Umbriel|autor=Miller, C.|coautoresautor2=Chanover, N. J.|revista=Icarus|volume=200|número=1|páxinas=343–6|doi=10.1016/j.icarus.2008.12.010|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2009Icar..200..343M|ano=2009}}
* {{cita publicación periódica|autor=Arlot, J.-E.|coautoresautor2=Dumas, C.; Sicardy, B.|título=Observation of an eclipse of U-3 Titania by U-2 Umbriel on December 8, 2007 with ESO-VLT|revista=Astronomy and Astrophysics|ano=2008|volume=492|número=2|páxinas=599–602|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2008A%26A...492..599A|doi=10.1051/0004-6361:200810134}}</ref>
 
==Composición e estrutura interna==
[[Ficheiro:PIA00039 Titania.jpg|miniatura|esquerda|Imaxe tomada pola ''[[Voyager 2]]'', na cal se poden apreci-los profundos canons de Titania.]]
 
Titania e a lúa máis grande e masiva das lúas de Urano, e é a oitava [[satélite natural|lúa]] máis masiva do [[Sistema Solar]].{{#tag:ref|As outras sete lúas máis masivas cá Titania son [[Ganímedes (lúa)|Ganímedes]], [[Titán (lúa)|Titán]], [[Calisto (lúa)|Calisto]], [[Ío (lúa)|Ío]], a nosa [[Lúa]], [[Europa (lúa)|Europa]], e [[Tritón (lúa)|Tritón]].<ref name=JPLSSD>{{Cita web|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_phys_par|título=Planetary Satellite Physical Parameters|editor=Jet Propulsion Laboratory (Solar System Dynamics)|dataacceso=28-05-2009}}</ref>|group=nota}} a súa densidade é de 1,71&nbsp;g/cm<sup>3</sup>,<ref name=Jacobson1992/> a cal é moito máis alta ca densidade típica dos satélites de Saturno, indicando que debería ter proporcións equitativas de xeo de auga e compoñentes rochosos;<ref name=Hassmann2006>{{cita publicación periódica|autor=Hussmann, Hauke|coautoresautor2=Sohl, Frank; Spohn, Tilman|título=Subsurface oceans and deep interiors of medium-sized outer planet satellites and large trans-neptunian objects|revista=Icarus|volume=185|páxinas=258–273|ano=2006|doi=10.1016/j.icarus.2006.06.005| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2006Icar..185..258H}}</ref> este segundo grupo, as rochas, poderían incluír, a parte das propias rochas, compostos orgánicos.<ref name=Smith1986/> A presenza de auga esta referendada polas obsevacións do espectro [[infravermello]] feitas no 2001-2005, as cales revelan a existencia de xeo de auga cristalino na superficie da lúa.<ref name=Grundy2006/> A banda de absorción do xeo de auga é máis forte no hemisferio de ''vangarda'' que no hemisferio de "retagarda", en oposición o que foi observado en Oberón, o cal exhibe unhas liñas de absorción do xeo de auga máis fortes no hemisferio de ''retagarda''.<ref name=Grundy2006/> A causa desta asimetría é descoñecida, pero seguramente esta relacionada co bombardeo de partículas cargadas de enerxía procedentes da [[magnetosfera]] de Urano, o cal é moito máis intenso no hemisferio de ''retagarda'', debido á rotación solidaria do plasma da magnetosfera de Urano coa rotación do propio planeta.<ref name=Grundy2006/> As partículas cargadas de enerxía tende a [[pulverización catódica|pulveriza-lo]] xeo de auga e descompoñe-los materiais orgánicos, tinguindo de negro os materiais con carbono.<ref name=Grundy2006/>
 
A parte da auga, só se puido identificar outro composto na superficie de Titania usando a espectroscopia infravermella, este composto é o [[dióxido de carbono]], o cal está concentrado no hemisferio de ''retagarda''.<ref name=Grundy2006/> Outros posibles candidatos a constitui-los materiais escuros da superficie serían as rochas, varios tipos de [[Sal (química)|sal]]es e diversos compostos orgánicos.<ref name=Smith1986/> A orixe do dióxido de carbono non está completamente aclarada. Podería estar producido localmente polos [[carbonato]]s ou polos materiais orgánicos que están baixo o bombardeo das partículas cargadas de enerxía procedentes da magnetosfera de Urano ou da radiación [[ultravioleta]] procedente do [[Sol]]. O primeiro fenómeno explicaría a asimetría da distribución deste composto na superficie da lúa, xa que o hemisferio de ''retagarda'' recibe máis bombardeo de partículas co hemisferio de ''vangarda''. Outra posibilidade é a desgasificación do CO<sub>2</sub> primordial atrapado nos xeos de Titania. A fuga de CO<sub>2</sub> do interior da lúa podería estar relacionado coa actividade xeolóxica pasada da lúa.<ref name=Grundy2006/>
Liña 115:
:''Véxase tamén o artigo: [[Lista dos accidentes xeolóxicos da lúas de Urano]].''
 
Entre as grandes lúas de Urano, Titania posúe un brillo intermedio entre o baixo brillo de Oberón e Umbriel, e o alto [[albedo]] de Ariel e [[Miranda (lúa)|Miranda]].<ref name=Karkoschka2001a/> A superficie da lúa amosa un marcado [[efecto de oposición]]: a súa refractividade decrece dende o 36% nun ángulo de fase de 0° ([[albedo|albedo xeométrico]]) ó 25% nun ángulo do redor 1°. Titania ten un [[albedo de bond]] relativamente baixo, ó redor do 17%.<ref name=Karkoschka2001a/> A súa superficie tínguese suavemente cara ó vermello.<ref name=Bell1991>{{cita publicación periódica|autor=Bell III, J.F.|coautoresautor2=McCord, T.B.|título=Search for spectral units on Uranian satellites using color ration images|ano=1991|editor=Lunar and Planetary Sciences Institute, Houston|revista=Proceeding of the Lunar and Planetary Science |volume=21|páxinas=473–489|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1991LPSC...21..473B}}</ref> Por outra banda, os depósitos procedentes dos impactos máis novos son máis ''azuis'', mentres cás planicies situadas no hemisferio de ''vangarda'' preto do cráter [[Úrsula (cráter)|Úrsula]] e o longo dalgúns [[graben]]s ''tiran máis ó vermello''.<ref name=Plescia1987>{{cita publicación periódica|autor=Plescia, J.B.|título=Cratering history of the Uranian satellites: Umbriel, Titania and Oberon|revista=Journal of Geophysical Research|volume=92|número=A13|páxinas=14.918–32|ano=1987|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1987JGR....9214918P|doi=10.1029/JA092iA13p14918}}</ref> Isto podería estar debido a asimetría entre o hemisferio de ''retagarda'' e o hemisferio de ''vangarda''<ref name=Buratti1991>{{cita publicación periódica|autor=Buratti, Bonnie J.|coautoresautor2=Mosher, Joel A.|título=Comparative global albedo and color maps of the Uranian satellites|revista=Icarus|volume=90|páxinas=1–13|ano=1991| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1991Icar...90....1B|doi=10.1016/0019-1035(91)90064-Z}}</ref>, o primeiro sería máis vermello có segundo nun 8%.{{#tag:ref|A cor está determinada pola taxa dos albedos vistos a través dos filtros (da voyager) do verde (0,52–0,59&nbsp;μm) e do violeta (0,38–0,45&nbsp;μm).<ref name=Bell1991/><ref name=Buratti1991/>|group=nota}} Con todo, a diferenza de cor é relativa a estas planicies e podería ser accidental.<ref name=Bell1991/> O ''tinguido de vermello'' das superficies podería estar debido ó bombardeo por parte de partículas cargadas de enerxía e [[micrometeoritos]] ó longo de toda a existencia do [[Sistema Solar]].<ref name=Bell1991/>
 
Os científicos déronlle recoñecemento oficial a tres tipos de accidentes xeolóxicos en Titania: [[Cráter de impacto|cráteres]], [[chasma]]ta ([[Canón (xeoloxía)|canóns]]) e [[rupes]] ([[escarpa]]s).<ref name=usgs>{{Cita web|título=Umbriel Nomenclature Table Of Contents|editor=USGS Astrogeology|obra=Gazetteer of Planetary Nomenclature|url=http://planetarynames.wr.usgs.gov/jsp/FeatureTypes2.jsp?system=Uranus&body=Umbriel&systemID=7&bodyID=36&sort=AName&show=Fname&show=Lat&show=Long&show=Diam&show=Stat&show=Orig|dataacceso=26-09-2009}}</ref> A superficie de Titania está menos craterizada cás superficies de Oberón ou Umbriel, o cal significa que é moito máis nova.<ref name=Plescia1987/> O diámetro do cráteres van dun rango duns cantos kms a chegar a acada-los 326&nbsp;quilómetros que ten o cráter máis grande,<ref name=Plescia1987/> [[Xertrude (cráter)|Xertrude]].<ref name=usgsGertrude>{{Cita web|título=Titania: Gertrude|editor=USGS Astrogeology|obra=Gazetteer of Planetary Nomenclature|url=http://planetarynames.wr.usgs.gov/jsp/FeatureNameDetail.jsp?feature=62319|dataacceso=03-09-2009}}</ref> Algúns cráteres (por exemplo, [[Úrsula (cráter)|Úrsula]] e [[Jessica (cráter)|Jessica]]) están rodeados dun brillante [[sistema de raios]] consisten nun depósito de xeos relativamente fresco, procedentes estes depósitos do material expelido durante o impacto.<ref name=Smith1986/> Tódolos grandes cráteres de Titania teñen unha planicie no seu interior cun pico central. A excepción de Úrsula, o cal ten unha fosa no centro.<ref name=Plescia1987/> Ó oeste de Xertrude existe unha área de topografía irregular chamada a ''chaira sen nome'', a cal podería ser outro gran cráter moi degradado xa, duns 330&nbsp;km de diámetro.<ref name=Plescia1987/>
Liña 136:
</ref> A composición precisa da ''subnebulosa'' é descoñecida; pero a densidade relativamente alta das lúas de Urano en comparación coa densidade das lúas de [[Saturno (planeta)|Saturno]] indica que esa nebulosa primixenia poderían ser relativamente pobre en auga.{{#tag:ref|Coma indicación, [[Tetis (lúa)|Tetis]], unha lúa de Saturno, ten unha densidade de 0,97&nbsp;g/cm<sup>3</sup>, o cal significa que está composta por auga nunha porcentaxe superior ó 90%.<ref name=Grundy2006/>|group=nota}}<ref name=Smith1986/> Poderían estar tamén presentes cantidades significativas de [[nitróxeno]] e [[carbono]] en forma de [[monóxido de carbono]] e N<sub>2</sub> no canto de [[amoníaco]] e [[metano]].<ref name=Mousis2004/> As lúas formadas nesta ''subnebulosa'' poderían conter menos xeo de auga (con CO e N<sub>2</sub> atrapado coma [[clatrato]]) e máis rochas, explicando así a súa maior densidade.<ref name=Smith1986/>
 
O acrecentamento de Titania puido durar varios cento de anos.<ref name=Mousis2004/> Os impactos que acompañaron a acrección de material causaron o quecemento da superficie da lúa.<ref name=Squyres1988/> A temperatura máxima debeu acadar uns 250&nbsp;K e alcanzar unha profundidade de 60&nbsp;km.<ref name=Squyres1988>{{cita publicación periódica|autor=Squyres, Steven W.|coautoresautor2=Reynolds, Ray T.; Summers, Audrey L.; Shung, Felix|título=Accretional heating of satellites of Satutn and Uranus|revista=Journal of Geophysical Research|volume=93|número=B8|páxinas=8,779–94|ano=1988|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1988JGR....93.8779S|doi=10.1029/JB093iB08p08779}}</ref> Despois do remate da fase de formación, a capa interior da superficie arrefriouse, mentres co interior de Titania queceu debido á desintegración de [[radioactividade|elementos radioactivos]] presentes nas súas rochas.<ref name=Smith1986/> O arrefriamento das capas próximas á superficie provocou á súa contracción mentres co interior expandiuse. Isto causou unha forte [[tensión mecánica]] na superficie da lúa, a cal moi posiblemente fixo que esta rachase. Os canons presentes na lúa poderían se-lo resultado deste proceso, o cal puido durar ó redor de 200&nbsp;millóns de anos,<ref name=Hillier1991>{{cita publicación periódica|autor=Hillier, John|coautoresautor2=Squyres, Steven|título=Thermal stress tectonics on the satellites of Saturn and Uranus|revista=Journal of Geophysical Research|volume=96|número=E1|páxinas=15,665–74|ano=1991|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1991JGR....9615665H|doi=10.1029/91JE01401}}</ref> implicando cá actividade endóxena rematou hai miles de millóns de anos.<ref name=Smith1986/>
 
O quecemento inicial durante a acrección de material xunto coa desintegración de elementos radioactivos puido ocasiona-la fusión dos xeos, se estes estaban mesturados con compostos con propiedades anticonxelantes coma o amoníaco.<ref name=Squyres1988/> O quecemento dos xeos puido implica-las separación dos xeos e as rochas, facendo así un posible núcleo rodeado dun manto de xeos. Tamén cabe a posibilidade de que se formase unha capa de auga líquida rica en amoníaco entre o núcleo e o manto da lúa.<ref name=Hassmann2006/> A [[temperatura eutéctica]] desta mestura é de 176&nbsp;K.<ref name=Hassmann2006/> Se a temperatura caeu por debaixo desta temperatura, implicaría que actualmente estaría conxelado, o cal é o máis probable. A solidificación da auga tería coma consecuencia unha expansión do interior da lúa, fenómeno que sería a causa máis probable da formación da meirande parte dos canons que existen na superficie de Titania.<ref name=Plescia1987/> Débese con todo, subliñar que hoxe en día o coñecemento sobre a evolución desta lúa é pouco preciso e bastante limitado.
Liña 156:
=== Ligazóns externas ===
* {{Cita web|url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Ura_Titania|título=Titania Profile|editor=NASA's Solar System Exploration|ano=1999|dataacceso=22-06-2009}}
* {{Cita web|autor=Sicardy, Bruno|coautoresautor2=Widemann, Thomas|url=http://www.obspm.fr/actual/nouvelle/mar02/titania.en.shtml|título=Is there an atmosphere around Titania, satellite of Uranus?|editor=[[Observatorio de Paris]]|ano=2001|dataacceso=22-06-2009}}
* {{Cita web|autor=Widemann, Thomas|url=http://www.obspm.fr/actual/nouvelle/feb09/titania.en.shtml|título=From Titania to large trans-Neptunian objects: ground-based stellar occultations in the quest for the billionth of atmospheric pressure|editor=[[Observatorio de Paris]]|ano=2009|dataacceso=22-06-2009}}