Historia da India: Diferenzas entre revisións

A civilización [[Vedas|védica]] estendeuse ata o primeiro milenio [[a.C]] sobre todo ao norte da India, desde o [[Punxab]] e a chaira do [[Ganxes]] ata [[Bangladesh]].

A historia [[colonialismo|colonial]] da India comeza no [[século XVII]] e esténdese ata o control da revolta por parte dos [[Reino Unido|británicos]] en [[1857]]. A independencia resultou na división do Raj británico en tres Estados, é dicir India, Paquistán e Bangladesh.

A cultura [[neolítico|neolítica]] do sur de [[Asia]] comezou aproximadamente cara a 7.000 anos a.C no que hoxe é [[Baluchistán]], [[Paquistán]] e é coñecida como a cultura [[Mehgarh]]. Esta comunidade era principalmente [[pastor]]a e vivía en casas de barro, tecían cestas e atendían aos seus rabaños de cabras e aos seus cultivos. Ao redor de 1550 a.C, apareceu a elaboración de vasillas e outros obxectos. Esta cultura desapareceu fai uns 2.000 anos.

A transición entre comunidades agrícolas a comunidades [[Cidade|urbanas]] máis complexas comezou entre o período de Mehgarh e 3.000 anos a.C. Este período marcou o principio dunha sociedade urbana na India, coñecida como a civilización do [[val do Indo]], tamén chamada civilización [[Harappa]], a cal chegou ao seu máximo desenvolvemento entre o 2800 e o 1800 a.C. Estaba centrada entre os [[río]]s [[Saraswati]] e o [[Indo]] e estendíase ata as zonas de [[Ganges]]-[[Yamuna]] Doab, [[Gujarat]] e o norte de [[Afganistán]].

Esta civilización fíxose notar polas cidades que construíu de ladrillos, con sistema de drenaxes e casas con múltiples cuartos. As referencias históricas máis antigas son as de Meluhla nos rexistros dos [[Sumeria|sumerios]]. Comparado coas civilizacións de [[Exipto]] e Sumeria (anteriores), a Civilización do Indo contaba cunha planificación urbana avanzada tecnicamente e con sistemas de medición sorprendentemente uniformes.

A día de hoxe, atopáronse máis de 2.500 cidades e poboados, principalmente na beira leste do río [[Indo]] en [[Paquistán]], ao longo do que foi o río [[Saraswati]]. Pénsase que problemas xeolóxicos e o cambio do [[clima]] son os responsables de desecaren o río Saraswati, o que creou a aridez da rexión actual e a desaparición da civilización nesa rexión.

Estudos [[Arqueoloxía|arqueolóxicos]] suxiren que as civilizacións do val do Indo dependían dos solos de aluvión dos ríos, o cal producía alto rendementos nas colleitas de cereais, grans e outros. Para o ano 2700 a.C a presenza dun Estado organizado é evidente, con regras xerárquicas e obras públicas de maior envergadura. A mediados do segundo milenio a.C, a rexión do val dos ríos, onde estaban sitos as dúas terceiras partes dos poboados atopados, desecáronse e os poboados foron abandonados.

No ano 600 a.C existían dezaseis monarquías hereditarias na chaira do Indo-Ganges estendéndose desde Afganistán ata Bangladesh. As nacións máis grandes eran [[Magadha]], [[Kosala]], [[Kuru]] e [[Gandhara]]. O dereito ao trono, non importa como se logrou, era lexitimado polos sacerdotes, os cales compuñan xenealoxías ficticias dándolle ao rei orixes divinas.

Os ritos hindús eran complicados e realizábanos os sacerdotes. Disque os ''[[Upanishad]]s'', ou textos secundarios do hinduísmo antigo que se refiren principalmente a temas filosóficos, foron compostos ao principio deste período. A linguaxe da corte naquelas época era o sánscrito, existindo diferentes dialectos no norte da India coñecidos como [[prácrito]]s (logo devidos en linguas vulgares, en oposición ao sánscrito dos textos sacros).

En 537 a.C, Gautama Buddha ([[Buda]]) crea o [[budismo]], o cal inicialmente iría a suplir ao ''[[dharma]]'' hindú védico. Nese mesmo período, [[Mahavira]] fundou o [[xainismo]]. Ambas as dúas doutrinas eran simples e predicábanse en prácrito, o cal axudou á súa aceptación entre as masas. Aínda que o xainismo tivo un impacto limitado, o budismo estendeuse ao [[Tíbet]], [[Sri Lanka]] e ao sueste de Asia.

O reino de Alexandre o Magno ocupou a porción norte da península india e converteuse nunha nación marítima importante que comerciaba con Exipto e o Sueste de Asia.

Entre os 16 reinos Mahajanapadas, tivo prominencia o de Magadha baixo un número de dinastías que chegaron ao seu apoxeo baixo o reinado de [[Asoka]] Maurya, un dos emperadores máis lendarios e famosos da India. Este Imperio formouse tras a conquista de dous reinos adxacentes e posuía un forte poderío bélico.

A dinastía Shishunaga fundou o Imperio Magadha no ano 684 a.C, sendo a capital Pataliputra, próxima á actual [[Patna]]. Esta dinastía durou ata o ano 424 a.C cando foi desaloxada pola dinastía Nanda. Foi neste período onde naceron dous das maiores relixións da India, o budismo e mailo xainismo, mencionados con anterioridade.

A dinastía Nanda foi establecida por un fillo ilexítimo do rei Mahanandin da dinastía Shishunaga. Mahapadma Nanda morreu á idade de 88 anos, reinando a maior parte dos cen anos que durou esta dinastía.

No ano 321 a.C, o xeneral exiliado Chandragupta Maurya derrocou ao rei de Dhana Nanda, establecendo o imperio Maurya. Chandragupta foi sucedido polo seu fillo Bindusara, quen expandiu o imperio ata chegar a dominar a meirande parte do subcontinente, excepto polos extremos sur e leste da India. Durante este período, por primeira vez, o subcontinente foi gobernado centralizadamente por un só goberno.

Os Reinos Medios, particularmente os asociados coa dinastía [[Imperio Gupta|Gupta]], son tamén coñecidos como a Era Dourada da India, dado que foi unha época de desenvolvemento cultural incomparable. Os [[Kushana]]s invadiron o noroeste da India na metade do [[século I]] desde o [[Asia Central]] e fundaron un imperio que se estendía desde Peshawar á metade do Ganxes e posiblemente ata a [[Baía de Bengala]]. Tamén incluía Bactria (no norte de Afganistán e sur de [[Tayiskistán]]). O seu poderío chegou a estenderse polo [[Turquestán]] e axudaron a propagaren o budismo na [[China]]. Na India varios reinos xurdiron. O máis antigo é o reino de Pandy ao sur de [[Tamil Nadu]], sendo a capital Madurai. Os reinos Indo-Gregos que xurdiron após a conquista de Alexandre o Magno, gobernaron Gandhara desde o ano 180 a.C ao [[10]] d.C. Por aquel entón, o reino de Dravinian Pandyan, ao sur da India, comezou a tomar forma.

Os Satavahanas, tamén coñecidos como os Andharas, foron unha dinastía que gobernou o sur e centro de India ao comezo do ano 230 a.C. Aínda que non se sabe con exactitude canto durou esta dinastía as estimacións máis liberais indican que puido ser uns 450 anos. Antes da súa desaparición, con todo, o reinado desintegrárase en diferentes Estados, o cal unido ás ambicións dos rexentes feudais, ocasionou o seu declive.

{{Artigo principal|Imperio Kushan}}

O imperio Kushan, que reinou durante o período do primeiro ao terceiro século d.C., estendeuse desde o [[Tadxiquistán]] ata o mar [[Caspio]] e do Afganistán ata o val do río Ganges. O imperio foi creado por [[tocarios]] no que é hoxe Turquestán Leste na China, pero era culturalmente dominado pola India do norte. Tiña contactos diplomáticos con Roma, a Persia e maila China e por varios séculos estivo no centro do comercio entre o Leste e o Oeste, expandindo o budismo a través da China.

O [[século IV]] e [[Século V|V]] a dinastía Gupta unificou a India.

Durante este período, denominado a ''Era de Ouro da India'', a cultura, ciencia e administración política hindú atinxiron o seu apoxeo. Logo da súa caída no [[século VI]], a India dividiuse novamente en numerosos reinos rexionais.

[[Ficheiro:StandingBuddha.jpg|miniatura|dereita|Buddha, século V Utar Pradesh, Mathura, período Gupta (Século IV - V)]]

Na época final dos Reinos Medios xurdiu o reino de Chola na zona norte de Tamil Nadu e o reino de Chera en Kerala. Os portos do sur da India comerciaban activamente co [[Imperio Romano]] e co sueste de Asia, principalmente en especias. No norte, o primeiro dos Rajputs, unha serie de reinados consolidáronse e chegaron a sobrevivir preto dun milenio ata a independencia da India da dominación británica.

O rei Harsha de Kannauj logrou reunificar o norte da India durante o seu reinado no século VII. O seu reino colapsouse após a súa morte. Desde o século XVII ao [[Século IX|IX]], tres dinastías loitaron polo control do norte da India; os Prataharas de Malwa e despois Kannauj; os Pas de [[Bengala]] e os Rashtrakutas de [[Deccan]].

O imperio Chalukya rexentou parte do sur da India desde [[550]] a [[750]] e novamente de [[970]] a [[1190]]. Os Pallavas rexentaban outras partes dese territorio durante períodos similares. Durante un período de aproximadamente un século ambos os dous reinos tiveron diversas guerras menores, conquistando un a capital do outro en diversas ocasións. Os reis de Sri Lanka e de Kerelan Cheras déronlle soporte aos Pallavaras, namentres os Pandyas apoiaron aos Chalukyas. Aínda que a idea dun imperio Indio orixinada no norte da India fora descartada ao final do imperio Harsha, ese concepto trasladouse ao sur. Estas dúas dinastías son moi coñecidas polos [[templo]]s feitos sobre rochas.

Os Pratiharas, tamén chamados Gurjara-Pratiharas foron unha dinastía India que gobernaron varios reinos no norte da India desde o século VI ao [[Século XI|XI]]. O Imperio Pa controlou Bengala e Bihar desde o [[século VIII]] ata o [[século XII]]. Os Rashtrukas foron unha dinastía que reinaron o Deccan desde o século VIII ao século X logo da caída do imperio Chalukya. Estes tres reinos disputáronse o dominio do norte da India no tempo en que os Cholas prosperaban no sur.

As primeiras incursións do Islam no Sur de Asia aparecen no primeiro século após a morte do Profeta Mahoma. O califa Umayyad de Damasco enviou unha expedición a Baluchistán e [[Sindh]] no ano [[711]] liderizada por Muhammad bin Qasim (cuxo nome foi dado ao segundo porto de [[Karachi]]). A expedición chegou ata o norte en Multan, mais non conseguiu reter o control da devandita rexión, nin establecer o réxime islámico noutras partes de India. Porén, a presenza dunha colonia musulmá en Sindh permitiu o desenvolvemento do comercio e o intercambio cultural, do mesmo xeito cá propagación da relixión islámica a través de conversións nalgunhas partes da India.

Tres séculos despois, os turcos, persas e afgáns intentaron conquistar a India a través das rutas do noroeste. Mahmud de Ghazni (979-1030) encabezou unha serie de expedicións contra os reinos de Rajput e estableceu unha base en Punxab para futuras incursións.

Durante os últimos 25 anos do século XII, Muhammad de Ghor invadiu a chaira do Indo-Ganges conquistando Ghazni, Multan, Sindh, Lahore e Delhi. Un dos seus xenerais, Qutab-ud-din Aybak proclamouse Sultan de Delhi. No século XIII, Shams ud din Iltumish (1211-1236), anteriormente un traficante de escravos, estableceu o reino turco de Delhi, o cal permitiu a outros sultáns nos 100 anos seguintes estendérense, chegando ao leste da Bengala e ao sur ata o Deccan. Este sultanato estivo suxeito a continuas conmocións, no momento en que cinco dinastías xurdiron e sucumbiron; a dinastía Slave ([[1206]]-[[1290|90]]), a dinastía Khalji (1290-1320), a dinastía Tughlaq ([[1320]]-[[1413]]), a dinastía Sayyid (1414-51) e a dinastía Lodi ([[1451]]-[[1526]]). A dinastía Khalji baixo 'Á ud-Din ([[1296]]-[[1315]]) logrou rexentar o sur da India por un tempo, pero as loitas internas desmembraron as áreas conquistadas rapidamente. O poder en Delhi frecuentemente acadábase a través da violencia (16 dos 35 sultáns rexentes nesa época foron asasinados) e lexitimados grazas a lealdades tribais. As loitas internas e as intrigas na corte era tan frecuentes como traizoeiras; Os territorios que controlaba o sultán expandíanse e reducíanse dependendo da súa personalidade e fortuna.

Tanto o Corán como o [[xaria]] (lei islámica) trataron de substituír a relixión hindú, pero sen moito éxito. O sultán Á ud-Din tratou de instalar un sistema centralizado de goberno, o cal non logrou. Aínda que os musulmáns introduciron melloras na agricultura, mediante a construción de canles e outros métodos de irrigación, a inestabilidade política e os métodos de cobro de impostos influíron negativamente sobre a clase campesiña. Non obstante, os elevados gastos das clases aristocráticas favoreceron ao comercio nesta área, onde se viron favorecidos os artesáns que traballaban o metal e a pedra e os teceláns. Durante este período a lingua [[lingua persa|persa]] e moitos aspectos culturais de Persia fixéronse presentes nos centros de poder da India.

O fracaso dos sultáns de asegurárense o dominio de Deccan e do Sur da India resultou na aparición dunha serie de dinastías tales como o Sultanato de Bahmani ([[1347]]-[[1527]]) e o imperio hindú de Vijayanagara ([[1336]]-[[1565]]).

Zafar Khan, un gobernador provincial baixo os Tughluqs, rebelouse contra os turcos e proclamouse Sultán tomando o título de Á-ud-Din Bahman Shah en [[1347]]. O sultanato Bahmani, localizado ao norte de Deccan, durou preto de dous séculos, ata que foi fragmentado en [[1527]] en cinco Estados menores coñecidos coma os sultanatos de Deccan (Bijapur, Golconda, Ahmednagar, Berar e Bidar). O sultanato de Bahmani adoptou os métodos de cobro de impostos e de administración establecido polos sultáns de Dehli e a súa caída foi orixinada pola competencia e odio dos inmigrantes musulmáns e hindús conversos máis estranxeiros e oficiais en servizos temporais. O sultanato de Bahmani iniciou un proceso cultural importante particularmente na arquitectura e a pintura.

O imperio Vijayanagara (coñecido así polo nome da súa capital a cal actualmente se denomina [[Karnataka]]) expandiuse axiña cara a Madurai ao sur e [[Goa]] ao oeste. Os seus gobernantes seguiron as prácticas dos Cholas, especialmente na agricultura e comercio, promovendo as asociacións comerciais e honrando os templos con importantes dádivas. Existía, por outra banda, unha forte rivalidade co sultanato de Bahmani polo control sobre o val do río Krishna-Tungabhadra, o cal cambiaba de dominio en función ao poderío militar do momento. As asociacións de mercadores lograron baixo este imperio un grande auxe como tamén acadaron maior poder cós terratenentes e os brahmanes na corte. O comercio pasou eventualmente a mans de estranxeiros, onde árabes e [[Portugal|portugueses]] competían para controlaren os portos occidentais. No [[1510]] Goa pasou a ser colonia portuguesa.

[[Ficheiro:India1760_1905.jpg|miniatura|Extensión da Confederación Maratha no [[1760]] ]]

Os xefes tribais de [[Maratha]] estaban ao servizo dos sultáns de Bijapur ao oeste de Deccan na época en que estaban asediados polos mogoles. Shivaji Bhonsle ([[1627]]-[[1680|80]]), un feroz combatente recoñecido coma o "pai da nación [[Maratha]]" aproveitou este conflito e estableceu o seu principado preto de Pune, que posteriormente se convertería na capital de Maratha. Adoptando tácticas [[Guerrilla|guerrilleiras]], atacaba as caravanas para incrementar o seu poder en diñeiro, armas e cabalos. Shivaji atacou con éxito a enclaves mogoles, incluíndo o porto de Surat. En [[1674]] asumiu o título de ''Señor do Universo'' nunha pomposa coroación, a cal sinalou a súa determinación de retar ao poderío mogol, do mesmo maneira que restablecer o reino hindú en Maharashtra, de onde era orixinario. Aurangzeb pelexou tenazmente aos sucesores de Shivaji entre [[1681]] e [[1705]], mais temporalmente retrocedeu ao norte da India cando as súas finanzas comezaron a verse afectadas por esta loita e os miles de mortos ocasionados pola guerra e outras calamidades. No [[1717]] un emisario mogol asinou un tratado cos Marathas outorgándolles o dominio sobre Deccan a cambio do recoñecemento do reino Mogol e a remisión de certos impostos anuais. Con todo, deseguido os [[Marathas]] capturaron Malwa, Orissa e Bangala do dominio Mogol. O sur da India tamén caeu so poder dos [[Marathas]]. O recoñecemento do seu poder político finalmente ocorreu cando o emperador mogol lles invitou a que actuasen coma auxiliares dos asuntos internos do imperio, así como solicitou a súa axuda para sacar aos afgáns do Punxab.

Os Maratha a pesar do seu poderío militar non estaban equipados para administraren unha nación, nin para introduciren cambios socioeconómicos. As características deste reino era o pillaxe, o cal espavoreceu aos campesiños. Paulatinamente comezou a debilitarse o seu poderío e foron derrotados polos afgáns na sanguenta batalla de Panipat no [[1761]]. Isto deu orixe a unha división do reino en cinco Estados independentes. Finalmente os Marathas sucumbiron ás forzas británicas na guerra Anglo-Maratha.

A derrota dos Maratha a mans dos afgáns acelerou a separación de Punxab de Delhi e axudou a crear o reinado Sikh no noroeste da India. O movemento Sikh orixinouse no século segundo a.C, mais non tivo maior relevancia senón nos séculos [[Século XV|XV]] e XVI, cando os ensinos dos gurús sikhs atraíron aos campesiños das rexións do norte. Sendo perseguidos polos mogois, os sikhs, baixo o mando do Gurú Gobin Singh formaron o que se dominou o Khalsa ou Exército dos Puros. O Khalsa rebelouse contra a represión económica e política dos Mogois no Punxab ao final do reinado de Aurangzeb. Con tácticas das guerrillas, aproveitaron a inestabilidade política creada polas guerras dos mogois cos afgáns e persas, enriquecéndose e expandindo o seu control territorial. En [[1770]], a hexemonía Sikh estendíase desde o Indo no Oeste ata Yamuna no leste e desde Multan no sur ata Jammu no norte. Pero os sikhs, do mesmo xeito que os Maharathas, eran un conglomerado desunido de doce reinos que confrontaban continuas loitas internas. Foi Ranjit Singh ([[1780]]-[[1839]]) quen promoveu a unidade dos Sikhs e a convivencia cos hindús e musulmáns. Ranjit Singh empregou oficiais europeos e introduciu unha estrita disciplina militar que lle permitiu expandir o seu territorio a partes de Afhganistan, Kashemira e Ladakh.

A procura da riqueza e o poder atraeu aos europeos ás costas da India. En [[1498]], [[Vasco de Gama]], o navegante portugués chegou a [[Calicut]] (actualmente Kozhikode, [[Kerala]]) na costa occidental. Na procura de especias e conversos ao cristianismo, os portugueses retaron a supremacía árabe no Mar de Arabia e no [[golfo Pérsico]]. No 1510 os portugueses apoderáronse de Goa, cidade que se converteu no centro do seu poder comercial e político na India e que controlaron durante de catro séculos e medio.

A competencia entre as nacións europeas ocasionou a fundación de compañías de comercio en [[Inglaterra]] (A East India Company, fundada no [[1600]]) e nos [[Países Baixos]] (Verenigde Oos-Indische Compagnie - Compañía Unida do Leste de India - fundada no [[1602]]). Estas compañías tiñan como misión capturaren para si o comercio das especias, rompendo o monopolio portugués na Asia. Malia que os holandeses, con maior capital e soporte do seu goberno, se adiantaron e nun primeiro momento excluíron aos ingleses do comercio das especias nas Indias Orientais, principalmente no que é hoxe Indonesia, ambas as dúas compañías estableceron a súa presenza ao longo da costa de India. Xa no [[1609]] os holandeses usaron varios portos na Costa Coromandel ao sur da India, especialmente Pulicat, a 20;[[quilómetro|km]] ao norte de Madras, onde comerciaron con escravos para as súas plantacións en Indonesia e con algodón para as súas fábricas de teas.

Os ingleses chegaron máis tarde e foi no [[1639]] que se estableceron en Madras. Os gobernadores indios da época viron con beneplácito a chegada dos holandeses e ingleses coa esperanza de enfrontalos aos portugueses. No [[1619]], Jahangir deulles permiso para comerciaren no seu territorio de Surat (en Gujarat) na costa occidental e Hunghli (en Bengala) na costa oriental. Estes e outros lugares na península, convertéronse en centros de comercio de especias, algodón, azucre, pementa e índigo.

Os axentes das compañías inglesas familiarizáronse cos costumes e linguas indias, incluíndo o persa que era o idioma oficial baixo o reino dos mogoles. En diversas formas os axentes ingleses daquela vivían como os indios, mesturándose en matrimonio e moitos deles nunca regresaron ao seu país de orixe. O coñecemento que adquiriron os ingleses sobre a India e os acordos que chegaron cos comerciantes indios deulles aos ingleses unha vantaxe competitiva sobre outros europeos. Os [[Francia|franceses]], pola súa banda, viaxaron á India no [[1664]] fundando a ''Compañía das Indis Orientais, fundando un enclave no Pondicherry na Costa Coromandel.

No [[1717]] o emperador Mogol, Farrukh-siyar deulle aos británicos permiso para establecérense en trinta e oito pobos preto de Calcuta, recoñecendo a importancia de manter continuidade no comercio da rexión de Bengala. Do mesmo xeito cós holandeses e franceses. Os ingleses pagaban con prata e cobre, favorecendo as arcas dos Mogois e incrementando o emprego dos artesáns e comerciantes locais. Os poboados fortificados dos ingleses deulles poderes extraterritoriais, o cal lles permitía administraren as súas leis criminais e civís e ofrecern numerosas oportunidades de emprego, así como asilo, a estranxeiros e indios. As fábricas británicas competían favorablemente cos seus rivais en tamaño e a poboación so a influencia inglesa comezou a aumentar. As poboacións orixinalmente pesqueiras de Madras e Calcuta, así como Bombai caeron baixo a administración británica. As súas factorías e os lugares adxacentes coñecidos como Pobos Brancos, representaban a preeminencia dos británicos en termos de poder político, social e cultural. Os indios que traballaban para os ingleses moraban nos denominados Pobos Negros, a varios quilómetros das factorías.

{{Artigo principal|O movemento de Independencia indio}}

Ao final do [[século XIX]] a India, naquel entón unha colonia británica, deu os primeiros pasos cara á independencia coa designación de conselleiros nativos ao Vicerrei da India e a creación dos concellos provinciais cuxos membros eran indios. No [[1920]], o líder indio Mohandas K. [[Gandhi]] (tamén coñecido como ''Mahatma'' [ou quizabes alma grande]) transformou o partido do [[Congreso Nacional Indio]] nun movemento de masas en protesta contra a dominación británica. O movemento atinxiu o seu obxectivo a través de accións parlamentarias, resistencia non violenta e desobediencia civil.

Após a independencia e a partición da India na República da [[India]] e [[Paquistán]], por seis semanas, en agosto e Setembro de [[1947]], os [[hindús]], [[sikhs]] e musulmáns loitaron entre eles nunha cruenta pelexa que deixou máis de 200.000 mortos. Durante este tempo tamén ocorreu a emigración máis grande da historia cando doce millóns de indios e paquistanís se desprazaron á India ou ao Paquistán.

Desde a súa independencia a India interveu en catro guerras contra o Paquistán e unha contra a China. Tamén detonou unha bomba nuclear no [[1974]] e foi declarada como nación nuclear no [[1998]].

A primeira guerra contra Paquistán comezou no [[1947]] polo control de [[Caxemira]], do mesmo xeito cá de [[1965]]. No [[1971]], a India acolleu a refuxiados de Paquistán do Leste e axudou ás forzas rebeldes desa rexión na súa loita pola independencia da nación que se coñece hogano coma Bangladesh. No [[1971]], durante a fase final desa guerra a India interveu directamente na contenda, o que orixinou a derrota de Paquistán e a independencia de Bangladesh. No [[1962]] a India tamén enfrontouse militarmente á China por problemas fronteirizos.