Antisemitismo: Diferenzas entre revisións

O termo ''[[semita]]'' fai referencia a [[Sem]], quen segundo os escritos bíblicos foi o primoxénito de [[Noé]] do que descenderían os hebreos, os asirios, babilonios, os elamitas, así como os árabes e outras comunidades de Oriente Próximo e Medio. Por extensión, ''semita'' empezouse a utilizar para designar os pobos falantes das [[linguas semíticas]] e as súas realizacións culturais. A pesar de carecer de toda base étnica, e do mesmo xeito que sucedeu co termo ''ario'', a voz ''semita'' transferiuse do seu significado lingüístico orixinal a un novo significado racial.

A [[xenreira]] ao xudeu está documentado desde as orixes do [[cristianismo]] e hai hipótese que o sitúan xa na [[época helenística]]. Con todo, o nacemento do antisemitismo como corrente de pensamento moderna está ligado á eclosión dos [[nacionalismo]]s no século XIX europeo, que tiveron como bandeira común a idea "un pobo, un Estado" e que está na orixe do concepto de Estado-nación. Á calor desa idea formáronse diversos estados europeos, xurdidos do despezamento dos imperios ou ben a través da unificación de Estados con similar cultura e lingua (como [[Italia]] e [[Alemaña]]).

O termo ''antisemitismo'' cuñouno en 1879 o xornalista [[Wilhelm Marr]] no seu libro ''Zwanglose Antisemitische Hefte'' (e [[Wilhelm Scherer]] empregou nese ano o termo ''antisemiten'' en ''Neue Freie Presse''), utilizándoo por primeira vez nun [[panfleto]] antisemita que exhortaba á hostilidade contra os xudeus desprovisto de toda connotación relixiosa. O panfleto de Marr, publicado en [[Berna]], tivo moito éxito (doce edicións no mesmo ano) e fundaría uns meses despois a liga dos antisemitas (''Antisemiten-Liga'').

Paralelamente a ese desenvolvemento nacionalista, e atravesándoo en moitas ocasións, desenvolveuse o moderno antisemitismo, que en esencia consideraba aos xudeus como pobo apátrida, alleos ao corpo da nación e [[inimigo]]s potenciais desta. O antisemitismo moderno non ten xa, xa que logo, connotacións relixiosas, ao contrario que a tradicional xudeofobia, aínda que pode aparecer ligado a esta.

O filósofo israelí [[Gustavo Perednik]] insistiu na súa obra en que o termo "antisemitismo" é equívoco e debería ser substituído polo máis apropiado de "xudeofobia", acuñado por León Pinsker en 1882.

As obras antisemitas máis difundidas son ''[[Os Protocolos dos Sabios de Sión]]'' ([[Rusia]], 1905) e ''[[Mein Kampf|A miña loita]]'' (de [[Adolf Hitler]]), que implicaba unha [[solución final ao problema xudeu]] ou, noutras palabras, o intento de eliminación total dos xudeus de Europa durante a época [[nazi]].

[[Prexuízo]]s ou [[odio]]s contra grupos sempre existiron, pero o antisemitismo é singular en moitos sentidos: os xudeus odiáronnos en sociedades pagás, relixiosas e seculares, por ideoloxías de esquerdas ou de dereitas, por supremacistas brancos e por nacionalistas negros, en tempos antigos e modernos. O antisemitismo adoptou, xa que logo, formas diversas ao longo do tempo (non sempre recoñecidas como tal), moitas veces incongruentes entre si:

{{Cita|Os nacionalistas acusaron os xudeus de ser o xermolo do comunismo; os comunistas de rexer o capitalismo. Se viven en países non xudeus, son acusados de dobres lealdades; se viven no país xudeu, de ser racistas. Cando gastan o seu diñeiro, repróchaselles ser ostentosos; cando non o gastan, ser avaros. Son acusados de cosmopolitas sen raíces ou de chauvinistas empedernidos. De se asimilar ao medio, acúsaselles de quintacolumnistas, se non, de recluírense en si mesmos.|Gustavo Perednik, ''España descarrilada'', 2005}}

O escritor [[Ernesto Sabato]] expresou o mesmo noutras palabras: «o xudeu é banqueiro e bolxevique, avaro e dispendioso, limitado ao seu gueto e metido en todas partes. [...] A xudeofobia é de tal natureza que se alimenta de calquera xeito. O xudeu está nunha situación tal que calquera cousa que faga ou diga servirá para avivar o resentimento.»Ernesto Sábato, «Xudeus e antisemitas», revista ''Comentario'' nº 39, IJACI, Buenos Aires, páxina 8.

* ''Antisemitismo relixioso'': o [[cristianismo]], que comezou como movemento dentro do [[xudaísmo]], demonizou ao xudeu a través de toda clase de libelos e fomentou durante séculos o odio antixudeu por toda a Cristiandade (é dicir, Europa). Ademais da hostilidade relixiosa, producíronse as conversións á forza, que deron lugar ao fenómeno do [[marrán|marranismo]]. As [[persecución|persecucións]]s normalmente tiveron carácter local. Moitos xudeus expulsados instaláronse en terras do [[Islam]], onde correron distinta sorte segundo lugares e épocas, desde a [[tolerancia]] legal como grupo social inferior (véxase [[dhimmi]]) ata eventuais persecucións e [[matanza (homónimos)|matanza]]s, pero en xeral non sufriron o acoso ao que se viron sometidos os seus correlixionarios europeos, nin se lles obrigou de forma directa a converterse á fe musulmá (aínda que hai documentadas conversións forzosas), aínda que a situación de inferioridade e de indefensión era unha ''invitación'' a converterse ao Islam.

* ''Antisemitismo ideolóxico'' (tamén coñecido como «[[neoantisemitismo|novo antisemitismo]]»): Tras coñecerse o [[Holocausto]] e despois do [[Concilio Vaticano II]], o antisemitismo tradicional, baseado na raza ou na relixión, practicamente desaparecera. Segundo algúns autores, xorde entón un novo antisemitismo [http://www.gees.org/articulo/2236/38][http://ebiblioteca.googlegroups.com/web/El%20Nuevo%20Antisemitismo.pdf?gda=swbC2UoAAAAkUcC-8OQbF24z8bHUURt0Mdo3fekyOSz70QRtcT-p3ZBwmXXnNsFOempl8HAl8JlJeWlpyHYjwwlVt1o4MvAE17GW-XQ6O53Y5qVClcMifA], que esta vez estaría asociado á nova esquerda [[Maio do 68|pos 68]] e ao mundo islámico, e céntrase na lexitimidade do [[Estado de Israel]] e do [[conflito árabe-israelí|conflito territorial en Oriente Medio]]. A xuízo dos autores que propugnan o concepto, este novo antisemitismo «demoniza» o sionismo (ao convertelo en sinónimo de «colonialismo», «imperialismo» e «racismo») e a «Israel» (como abstracción que encarna novamente o mal absoluto, o «xudaísmo mundial» e o «eterno xudeu»). Aínda que non todo o antisionismo é antisemita, este concepto serviu como refuxio dun novo antisemitismo. '''Véxase [[neoantisemitismo]]''' e '''[[Negacionismo]]'''.

Algunhas das formas máis persistentes do antisemitismo tradicional baséanse en [[estereotipo]]s, [[calumnia]]s e mitos que perduraron durante séculos, e que aínda deixan rastro na linguaxe, na cultura e en frases feitas. Outras, como o mito do dominio mundial, son formulacións máis modernas e plenamente vixentes. A continuación cítanse algunhas das formas de antisemitismo máis coñecidas:

O [[deicidio]] asasinato de [[Deus]] é o mito antisemita máis antigo e o máis importante, ata a irrupción do actual mito sobre a dominación mundial. A súa base é que nos Evanxeos os israelitas exíxenlle a Pilatos que condene a Xesús Cristo, e o gobernador romano condénao pola presión dos israelitas. De aquí extraese que os xudeus son os responsables da morte de Deus. Na actualidade as igrexas cristiáns rexeitan esta interpretación: a actitude dos israelitas non representa os xudeus senón á humanidade no seu conxunto. O mito do deicidio invocouno pola primeira vez [[Melitón de Sardes|Melitón]], bispo de [[Sardes]], cara ao ano 150: «Dívos foi asasinado, o Rei de Israel foi morto por unha man israelita.» Durante séculos, este [[meme]] foi repetido, xeración tras xeración e, aínda que nunca foi doutrina oficial da Igrexa Católica, estaba tan arraigado nos sermóns cristiáns que o [[Concilio Vaticano II]], en 1965, tivo que ocuparse diso. Na súa declaración ''[[Nostra Aetate]]'' dispuxo que «non pode ser imputado indistintamente nin a todos os xudeus que entón vivían, nin aos xudeus de hoxe. Non se ha de sinalar aos xudeus como réprobos de Deus e malditos». Grazas ao concilio e ás tallantes intervencións papais (tanto [[Xoán XXIII]] como [[Xoán Paulo II]] opuxéronse activamente ao tradicional antisemitismo), pero tamén á perda de centralidade das disputas relixiosas nas sociedades occidentais, o mito do deicidio está en franca retirada. A película de [[Mel Gibson]] ''A paixón de Cristo'' (2004) provocou unha seria polémica posto que algúns críticos consideraron que esta película remitía ao mito de deicidio.

[[Lenda]]s con carácter antisemita, difundidas en tradicións occidentais. Entre as máis coñecidas están a lenda do [[xudeu errante]] e as lendas sobre Xudas.

Basicamente, consiste na acusación de que os xudeus asasinan a non xudeus (en especial cristiáns, ou ben nenos, tanto propios como alleos) co fin de utilizar o seu sangue na [[Pésaj|Pascua]] ou noutros rituais. Houbo centos de libelos baseados nesta crenza, con novas variantes que se ían incorporando ao longo dos séculos. Unha primeira versión está documentada en 1182 en Zaragoza (España) e acabou incluíndose en ''[[Sete Partidas|O Código das sete partidas]]'' (1263): ''«Oímos dicir que en certos lugares durante o Venres Santo os xudeus secuestran nenos e colócanos burlonamente na cruz.»'' Non eran simples lendas para entreter á audiencia: eses mitos exerceron de desencadeamentos de numerosas [[persecución|persecucións]]s, asañamentos e crimes. As expulsións de xudeus ían precedidas dun clima hostil creado mediante esta clase de libelos.

#O resultado era a expulsión de toda a comunidade xudía desa comarca, ou directamente o seu exterminio.

Este mito estivo tan arraigado na cultura relixiosa española, que é moi fácil seguir o seu rastro a través de numerosas igrexas que homenaxean a nenos supostamente vítimas dos xudeus. A literatura ofrece tamén numerosas mostras: desde o ''El niño inocente de La Guardia'', de Lope de Veiga ata ''A rosa de paixón'' de [[Bécquer]], ambos sobre o [[Santo Neno de La Guardia|santo neno mártir de La Guardia]], o libelo de sangue que precedeu á [[edicto de Selecta|expulsión dos xudeus de 1492]].

Outro mito relacionado co libelo de sangue é o da «profanación da hostia», que consistía en acusar aos xudeus de roubar as [[hostia]]s da sancristía co fin de «atormentalas» e reeditar o sufrimento da paixón e o [[deicidio]]. Normalmente tiña igualmente consecuencias nefastas para os xudeus en forma de persecucións e matanzas. Un exemplo é a celebración en Segovia dunha suposta profanación en 1415 que, seica, provocou un terremoto e que se saldou coa confiscación da sinagoga e a execución dos rabinos.