Prusia (rexión): Diferenzas entre revisións

O seu nome vén dunha deformación do dun dos seus pobos autóctonos, os [[borusios]] ou prusianos, de orixe [[pobos bálticos|báltica]].

O seu territorio divídese hoxe entre o nordés de Polonia ([[Varmia e Masuria]]), o enclave [[rusia|ruso]] da [[óblast de Kaliningrado]] e o oeste de [[Lituania]] ([[Territorio de Memel]]).

Prusia esténdese a carón do litoral [[mar Báltico|báltico]], e ten un relevo maioritariamente chan (de feito, o nome de "Polonia" vén da palabra [[eslavos|eslava]] ''polié'', que significa "chaira"). O punto máis baixo encóntrase en [[Raczki Elblaskie]], en [[Polonia]] (1,8 m baixo o nivel do mar). Abundan as zonas lacustres, especialmente en [[Masuria]], onde ocupan o 12 % da súa superficie total.

Os principais ríos que atravesan a rexión, e desembocan no Báltico, son o [[Vístula]] e o [[río Oder|Oder]] o Vístula (en polaco, ''Wisła''), de 1.047  km de lonxitude, que baña ao redor da metade do territorio, e que nace moi ao sur, nos [[montes Tatra]] ([[Cárpatos]]), cruza as rexións da [[Pequena Polonia (rexión)|Pequena Polonia]] e [[Mazovia]], pasando por [[Cracovia]] e [[Varsovia]], as dúas capitais que tivo Polonia. Na súa desembocadura forma un delta.

O Oder (en polaco, ''Odra'') ten unha lonxitude de 854  km, e o seu principal afluente e o [[río Warta|Warta]] (en alemán ''Warthe''), de 808  km de percorrido; Oder e Warta forman unha conca hidrográfica que drena a rexión histórica, afluíndo ás baías o norte de [[Szczecin]].

As pautas meteorolóxicas a curto e longo prazo da rexión son de transición e variábeis pola colisión de diversas masas de aire por riba da superficie do país. O aire mariño móvese cruzando [[Europa occidental]], o aire [[ártico]] barre desde o [[Atlántico|océano Atlántico Norte]] e o aire subtropical chega desde o [[Atlántico|océano Atlántico Sur]].

Aínda que o aire ártico domina durante gran parte do ano, a súa conxunción con correntes máis cálidas modera as temperaturas e xera considerábeis [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitacións]], nubes e néboa. O clima é frío, moi rigososo en inverno. A primavera chega lentamente en marzo ou abril, traendo principalmente días soleados despois dun período alternando condicións invernais e primaverais. Os veráns, que se estenden desde xuño até agosto, é xeralmente menos húmido que o inverno; son suaves, con temperaturas que varían entre os 15º e os 25 °C. Os chuvascos e as tormentas alternan con tempo seco e soleado, que se produce cando prevalecen os ventos do sur. A principios do outono o tempo é xeralmente soleado e temperado, antes dun período chuvioso e máis frío en novembro, ren que comenza a transición ao inverno. O inverno máis cru, que pode durar de un a tres meses, trae frecuentes tormentas de neve. O rango de temperaturas medias é de 6 °C. A costa báltica, influída por moderados ventos do oeste, ten veráns máis frescos e invernos máis temperados. Nas zonas ao longo do [[río Vístula|Vístula]] entre [[Varsovia]] e o [[mar Báltico]] e o extremo noroeste, a media de precipitacións é de menos de 500  mm.

Na [[Idade Media]] os [[pobos bálticos]] estaban entre os últimos pobos de [[Europa]] que aínda eran [[paganismo|pagáns]]. As múltiples campañas de evanxelización organizadas polos cabaleiros polacos da [[Orde de Dobrin]] (''Bracia Dobrzyńscy'') encontraron pouco eco e, ao principio do [[século XIII]], os borusios invadiron a [[Mazovia]]. O duque polaco [[Conrado de Mazovia]] chamou entón na súa axuda, en [[1225]], aos [[Orde Teutónica|cabaleiros teutónicos]] [[Alemamaña|alemáns]].

A Cruzada Báltica (ou campaña de Prusia) comezou en [[1231]] baixo o mando de [[Hermann Blake]]. A conquista fíxose sobre todo grazas á construción de castelos e fortes, e de ''razzias'' sobre as vilas bálticas. Os primeiros castelos contruíronse ás beiras do [[Vístula]], en [[Toruń|Thorn]] ([[1231]]), [[Elbing]] e [[Kulm]], e despois na beira do [[mar Báltico]], en [[Samland|Sambie]] (''Samland'' en alemán).

O pobo borusio que vivía en parte grazas á pesca viuse entón privado do seu acceso ao mar. [[Königsberg]] foi fundada en [[1255]]. A mediados do [[século XIII]], os borusios intententan unha última revolta que non fará máis que precipitar o seu declive. De 170 000 antes da conquista, non son máus que 90 000 contra [[1300]]. Prusia convértese entón nunha terra de ''Drang nach Osten'' (colonización alemá cara o leste).

As terras agrícolas foron xenerosamente entregadas a colonos vindos de [[Alemaña]] e de [[Países Baixos|Holanda]], que alí construíron novas vilas tales como [[Marienburgo]] (hoxe [[Malbork]]) en [[1280]], capital do Estado teutónico en [[1309]], e na que a impresionante fortaleza de Marienburgo foi a sede da Orde.

As cidades de Prusia experimentan entón unha expansión espectacular e a construción de portos permite o comercio co resto do mar Báltico. O país tamén se estende cara ao oeste pola anexión de [[Danzig]].

En [[1409]], estala unha sublevación na posesión teutónica de [[Samogitie]], no nordeste de [[Lituania]], cuxa poboación era aínda [[paganismo|pagá]].

A comezos do [[século XVI]], un novo ''terremoto'' sacude profundamente os fundamentos da Orde cabaleiresca alemá. En efecto, desde [[1520]] o vento da [[Reforma protestante|Reforma]] sopra sobre os Estados do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]].