Factor de transcrición: Diferenzas entre revisións

En [[bioloxía molecular]] e en [[xenética]], un '''factor de transcrición''' (ás veces chamado factor de unión ao ADN específico de secuencia) é unha [[proteína]] que se une a [[secuencia de ADN|secuencias de ADN]] específicas, controlando deste modo o fluxo (ou a [[transcrición xenética|transcrición]]) de información xenética que vai do [[ADN]] ao [[ARN mensaxeiro]]. <ref name="pmid9570129">{{Cita publicación periódica | author = Latchman DS | title = Transcription factors: an overview | journal = Int. J. Biochem. Cell Biol. | volume = 29 | issue = 12 | pages = 1305–12 | year = 1997 | pmid = 9570129 | doi = 10.1016/S1357-2725(97)00085-X}}</ref><ref name="pmid2128034">{{Cita publicación periódica | author = Karin M | title = Too many transcription factors: positive and negative interactions | journal = New Biol. | volume = 2 | issue = 2 | pages = 126–31 | year = 1990 | pmid = 2128034 | doi =}}</ref> Os factores de transcrición realizan esta función sós ou xunto con outras proteínas formando un complexo, promovendo (funcionando como un [[activador (xenética)|activador]]), ou bloqueando (como [[represor]]es) o recrutamento da [[ARN polimerase]] (o encima que realiza a [[transcrición xenética|transcrición]] da información xenética do [[ADN]] ao [[ARN]]) en [[xene]]s específicos. <ref name="pmid8870495">{{Cita publicación periódica | author = Roeder RG | title = The role of general initiation factors in transcription by RNA polymerase II | journal = Trends Biochem. Sci. | volume = 21 | issue = 9 | pages = 327–35 | year = 1996 | pmid = 8870495 | doi = 10.1016/0968-0004(96)10050-5}}</ref><ref name="pmid8990153">{{Cita publicación periódica | author = Nikolov DB, Burley SK | title = RNA polymerase II transcription initiation: A structural view | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 94 | issue = 1 | pages = 15–22 | year = 1997 | pmid = 8990153 | doi = 10.1073/pnas.94.1.15 | pmc = 33652}}</ref><ref name="pmid11092823">{{Cita publicación periódica | author = Lee TI, Young RA | title = Transcription of eukaryotic protein-coding genes | journal = Annu. Rev. Genet. | volume = 34 | issue = | pages = 77–137 | year = 2000 | pmid = 11092823 | doi = 10.1146/annurev.genet.34.1.77}}</ref>

Unha característica definitoria dos factores de transcrición é que conteñen un ou máis [[dominio de unión ao ADN|dominios de unión ao ADN]], que se unen a secuencias específicas do ADN adxacentes aos xenes que regulan. <ref name="pmid2667136">{{Cita publicación periódica | author = Mitchell PJ, Tjian R | title = Transcriptional regulation in mammalian cells by sequence-specific DNA binding proteins | journal = Science | volume = 245 | issue = 4916 | pages = 371–8 | year = 1989 | pmid = 2667136 | doi = 10.1126/science.2667136}}</ref><ref name="pmid9121580">{{Cita publicación periódica | author = Ptashne M, Gann A | title = Transcriptional activation by recruitment | journal = Nature | volume = 386 | issue = 6625 | pages = 569–77 | year = 1997 | pmid = 9121580 | doi = 10.1038/386569a0}}</ref> Outras proteínas como os [[coactivador (xenética)|coactivadores]], [[complexo remodelador da estrutura da cromatina|complexos remodeladores da cromatina]], [[histona acetilase]]s, [[histona desacetilase]]s, [[quinase]]s, e [[metilase]]s, tamén desempeñan papeis cruciais na [[regulación da expresión xénica]], pero carecen de dominios de unión ao ADN e, por esa razón, non se clasifican como factores de transcrición. <ref name="pmid11823631">{{Cita publicación periódica | author = Brivanlou AH, Darnell JE | title = Signal transduction and the control of gene expression | journal = Science | volume = 295 | issue = 5556 | pages = 813–8 | year = 2002 | pmid = 11823631 | doi = 10.1126/science.1066355}}</ref>

Os factores de transcrición son esenciais para a regulación da expresión xénica e, como consecuencia, encóntranse en todos os seres vivos. O número de factores de transcrición que ten un organismo aumenta co tamaño do [[xenoma]], e os xenomas máis grandes tenden a ter máis factores de transcrición por xene. <ref name="pmid12957540">{{Cita publicación periódica | author = van Nimwegen E | title = Scaling laws in the functional content of genomes | journal = Trends Genet. | volume = 19 | issue = 9 | pages = 479–84 | year = 2003 | pmid = 12957540 | doi = 10.1016/S0168-9525(03)00203-8}}</ref>

Hai aproximadamente 2600 proteínas no [[xenoma humano]] que conteñen dominios de unión ao ADN, e pénsase que a maioría delas funcionan como factores de transcrición. <ref name="pmid15193307">{{Cita publicación periódica | author = Babu MM, Luscombe NM, Aravind L, Gerstein M, Teichmann SA | title = Structure and evolution of transcriptional regulatory networks | journal = Curr. Opin. Struct. Biol. | volume = 14 | issue = 3 | pages = 283–91 | year = 2004 | pmid = 15193307 | doi = 10.1016/j.sbi.2004.05.004}}</ref> Por tanto, aproximadamente o 10% dos xenes do xenoma codifican factores de transcrición, o que fai desta [[familia de proteínas]] a máis extensa entre as [[proteína]]s humanas. Ademais, os xenes están a miúdo flanqueados por varios sitios de unión para diferentes factores de transcrición, e a expresión eficiente de cada un destes xenes require a acción cooperativa de varios factores de transcrición diferentes (por exemplo no caso dos factores nucleares do hepatocito). Por tanto, o uso combinado dun conxunto de aproximadamente 2000 factores de transcrición humanos explica facilmente a regulación particular de cada xene do [[xenoma humano]] durante o desenvolvemento do organismo. <ref name="pmid11823631" />

Os factores de transcrición únense a [[amplificador (xenética)|rexións amplificadoras]] (''enhancers'') ou a [[promotor (bioloxía)|promotores]] do ADN adxacentes aos xenes que regulan. Dependendo dos factores de transcrición, a transcrición dos xenes adxacentes é potrenciada ou reducida. Os factores de transcrición utilizan diversos mecanismos para a regulación da expresión xénica. <ref name="pmid11758455">{{Cita publicación periódica | author = Gill G | title = Regulation of the initiation of eukaryotic transcription | journal = Essays Biochem. | volume = 37 | issue = | pages = 33–43 | year = 2001 | pmid = 11758455 | doi = | url =}}</ref> Estes mecanismos son:

* Catalizan a [[acetilación]] ou [[histona desacetilase|desacetilación]] das proteínas [[histona]]s. O factor de transcrición pode facer isto directamente ou recrutar outras proteínas grazas a esta actividade catalítica. Moitos factores de transcrición utilizan algún destes dous mecanismos opostos para regular a transcrición: <ref name="pmid11909519">{{Cita publicación periódica | author = Narlikar GJ, Fan HY, Kingston RE | title = Cooperation between complexes that regulate chromatin structure and transcription | journal = Cell | volume = 108 | issue = 4 | pages = 475–87 | year = 2002 | pmid = 11909519 | doi = 10.1016/S0092-8674(02)00654-2 | url =}}</ref>

* Recruta proteínas [[coactivador (xenética)|coactivadoras]] ou [[correpresor (xenética)|correpresoras]] no complexo do ADN do factor de transcrición. <ref name="pmid10322133">{{Cita publicación periódica | author = Xu L, Glass CK, Rosenfeld MG | title = Coactivator and corepressor complexes in nuclear receptor function | journal = Curr. Opin. Genet. Dev. | volume = 9 | issue = 2 | pages = 140–7 | year = 1999 | pmid = 10322133 | doi = 10.1016/S0959-437X(99)80021-5 | url =}}</ref>

Nos [[eukarya|eucariotas]], son necesarios unha importante clase de factores de transcrición chamados [[factor de transcrición xeral|factores de transcrición xeral]] (GTFs) para que teña lugar a transcrición. <ref name="isbn1-86094-126-5">{{Cita libro | author = Robert O. J. Weinzierl | authorlink = | editor = | others = | title = Mechanisms of Gene Expression: Structure, Function and Evolution of the Basal Transcriptional Machinery | edition = | publisher = World Scientific Publishing Company | location = | year = 1999 | pages = | isbn = 1-86094-126-5 | oclc = | doi = | url =}}</ref><ref name="pmid12672487">{{Cita publicación periódica | author = Reese JC | title = Basal transcription factors | journal = Current opinion in genetics & development | volume = 13 | issue = 2 | pages = 114–8 | year = 2003 | pmid = 12672487 | doi = 10.1016/S0959-437X(03)00013-3 | url =}}</ref><ref name="pmid12676794">{{Cita publicación periódica | author = Shilatifard A, Conaway RC, Conaway JW | title = The RNA polymerase II elongation complex | journal = Annual review of biochemistry | volume = 72 | issue = | pages = 693–715 | year = 2003 | pmid = 12676794 | doi = 10.1146/annurev.biochem.72.121801.161551 | url =}}</ref> Moitos destes factores de transcrición xeral non se unen realmente ao ADN senón que son parte dun [[complexo de preiniciación da transcrición]] grande que interacciona directamente coa [[ARN polimerase]]. Os factores de transcrición xeral máis comúns son: [[TFIIA]], [[TFIIB]], [[TFIID]] (ver tamén [[proteína de unión á TATA]]), [[TFIIE]], [[TFIIF]], e [[TFIIH]]. <ref name="pmid16858867">{{Cita publicación periódica | author = Thomas MC, Chiang CM | title = The general transcription machinery and general cofactors | journal = Critical reviews in biochemistry and molecular biology | volume = 41 | issue = 3 | pages = 105–78 | year = 2006 | pmid = 16858867 | doi = 10.1080/10409230600648736| url =}}</ref> O complexo de preiniciación únese a rexións [[promotor (xenética)|promotoras]] do ADN ''[[corrente arriba]]'' (en dirección 5', ''[[upstream]]'') do xene que regulan.

Moitos factores de transcrición nos organismos multicelulares están implicados no desenvolvemento. <ref name="pmid1424766">{{Cita publicación periódica | author = Lobe CG | title = Transcription factors and mammalian development | journal = Current topics in developmental biology | volume = 27 | issue = | pages = 351–83 | year = 1992 | pmid = 1424766 | doi = 10.1016/S0070-2153(08)60539-6| url = | series = Current Topics in Developmental Biology | isbn = 978-0-12-153127-0}}</ref> Respondendo a sinais (estímulos), estes factores de transcrición activan ou desactivan a transcrición dos xenes apropiados, o cal, á súa vez, permite que se produzan cambios na morfoloxía celular ou actividades necesarias para a determinación do destino da célula e a [[diferenciación celular]]. A familia de factores de transcrición [[Hox]], por exemplo, é importante para unha adecuada [[especificación rexional|formación do patrón corporal]] en organismos tan diversos como as moscas da froita e os humanos. <ref name="pmid17008523">{{Cita publicación periódica | author = Lemons D, McGinnis W | title = Genomic evolution of Hox gene clusters | journal = Science | volume = 313 | issue = 5795 | pages = 1918–22 | year = 2006 | pmid = 17008523 | doi = 10.1126/science.1132040 | url =}}</ref><ref name="pmid16515781">{{Cita publicación periódica | author = Moens CB, Selleri L | title = Hox cofactors in vertebrate development | journal = Developmental biology | volume = 291 | issue = 2 | pages = 193–206 | year = 2006 | pmid = 16515781 | doi = 10.1016/j.ydbio.2005.10.032 | url =}}</ref> Outro exemplo é o factor de transcrición codificado pola rexión determinante do sexo do cromosoma Y (xene [[SRY]]), que xoga un papel principal na determinación do sexo nos humanos. <ref name="pmid17187356">{{Cita publicación periódica | author = Ottolenghi C, Uda M, Crisponi L, Omari S, Cao A, Forabosco A, Schlessinger D | title = Determination and stability of sex | journal = BioEssays : news and reviews in molecular, cellular and developmental biology | volume = 29 | issue = 1 | pages = 15–25 | year = 2007 | pmid = 17187356 | doi = 10.1002/bies.20515 | url =}}</ref>

As células poden comunicarse unhas con outras liberando moléculas que producen [[transdución de sinais|cascadas de sinalización]] noutra célula receptiva. Se o sinal require o aumento ou diminución da expresión de xenes na célula receptora, con frecuencia os factores de transcrición estarán nas partes finais da cascada de sinalización. <ref name="pmid8293575">{{Cita publicación periódica | author = Pawson T | title = Signal transduction--a conserved pathway from the membrane to the nucleus | journal = Developmental genetics | volume = 14 | issue = 5 | pages = 333–8 | year = 1993 | pmid = 8293575 | doi = 10.1002/dvg.1020140502 | url =}}</ref> A sinalización por medio de [[estróxeno]]s é un exemplo de cascada de sinalización bastante curta que implica ao factor de transcrición [[receptor de estróxenos]]: Os estróxenos segréganos os tecidos como os [[ovario]]s e a [[placenta]], cruzan a [[membrana plasmática]] da célula receptora, e únense ao receptor de estróxenos no [[citoplasma]] celular. O receptor de estróxenos despois vai ao [[núcleo celular]] e alí únese aos seus [[sitio de unión ao ADN|sitios de unión ao ADN]], cambiando a regulación transcricional dos xenes asociados. <ref name="pmid11916222">{{Cita publicación periódica | author = Osborne CK, Schiff R, Fuqua SA, Shou J | title = Estrogen receptor: current understanding of its activation and modulation | journal = Clin. Cancer Res. | volume = 7 | issue = 12 Suppl | pages = 4338s–4342s; discussion 4411s–4412s | year = 2001 | pmid = 11916222 | doi = | url =}}</ref>

Non só os factores de transcrición actúan na parte final das cascadas de sinalización relacionadas cos estímulos biolóxicos senón que poden tamén actuar na parte final das cascadas implicadas nos estímulos do ambiente externo. Son exemplos o [[factor de choque térmico]] (HSF), o cal aumenta a expresión de xenes necesarios para a supervivencia a temperaturas altas, <ref name="pmid18239856">{{Cita publicación periódica | author = Shamovsky I, Nudler E | title = New insights into the mechanism of heat shock response activation | journal = Cell. Mol. Life Sci. | volume = 65 | issue = 6 | pages = 855–61 | year = 2008 | pmid = 18239856 | doi = 10.1007/s00018-008-7458-y | url =}}</ref> o [[factor inducible da hipoxia]] (HIF), que aumenta a expresión dos xenes necesarios para a supervivencia celular en ambientes baixos en osíxeno, <ref name="pmid18202826">{{Cita publicación periódica | author = Benizri E, Ginouvès A, Berra E | title = The magic of the hypoxia-signaling cascade | journal = Cell. Mol. Life Sci. | volume = 65 | issue = 7–8 | pages = 1133–49 | year = 2008 | pmid = 18202826 | doi = 10.1007/s00018-008-7472-0 | url =}}</ref> e a [[SREBP|proteína de unión ao elemento regulador de esterois]] (SREBP), que axuda a manter os niveis axeitados de [[lípido]]s na célula. <ref name="pmid15457548">{{Cita publicación periódica | author = Weber LW, Boll M, Stampfl A | title = Maintaining cholesterol homeostasis: sterol regulatory element-binding proteins | journal = World J. Gastroenterol. | volume = 10 | issue = 21 | pages = 3081–7 | year = 2004 | pmid = 15457548 | doi = | url = http://www.wjgnet.com/1007-9327/10/3081.asp}}</ref>

Moitos factores de transcrición, especialmente algúns que son [[protooncoxene]]s ou [[xene supresor de tumores|supresores de tumores]], axudan a regular o [[ciclo celular]] e determinan o tamaño que acadará a célula e cando pode dividirse para orixinar células fillas. <ref name="pmid8960358">{{Cita publicación periódica | author = Wheaton K, Atadja P, Riabowol K | title = Regulation of transcription factor activity during cellular aging | journal = Biochem. Cell Biol. | volume = 74 | issue = 4 | pages = 523–34 | year = 1996 | pmid = 8960358 | doi = 10.1139/o96-056| url =}}</ref><ref name="pmid8864058">{{Cita publicación periódica | author = Meyyappan M, Atadja PW, Riabowol KT | title = Regulation of gene expression and transcription factor binding activity during cellular aging | journal = Biol. Signals | volume = 5 | issue = 3 | pages = 130–8 | year = 1996 | pmid = 8864058 | doi = 10.1159/000109183| url =}}</ref> Un exemplo é o oncoxene [[Myc]], o cal ten importantes papeis no [[crecemento celular]] e a [[apoptose]]. <ref name="pmid7846125">{{Cita publicación periódica | author = Evan G, Harrington E, Fanidi A, Land H, Amati B, Bennett M | title = Integrated control of cell proliferation and cell death by the c-myc oncogene | journal = Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. | volume = 345 | issue = 1313 | pages = 269–75 | year = 1994 | pmid = 7846125 | doi = 10.1098/rstb.1994.0105 | url =}}</ref>

|url=}}</ref> Os efectores TAL conteñen unha rexión repetida central na cal hai unha relación simple entre a identidade de dous residuos críticos nas secuencias repetidas e bases da secuencia do ADN no sitio de unión do efector TAL. <ref name="Moscou2010">{{Cita publicación periódica |author=Moscou MJ, Bogdanove AJ |title=A simple cipher governs DNA recognition by TAL effectors |journal=Science |volume=326 |issue=5959 |pages=1501 |year=2009 |pmid=19933106 |doi=10.1126/science.1178817 |url= |bibcode=2009Sci...326.1501M}}</ref><ref name="Boch J, Scholze H, Schornack S, ''et al.'' 2010">{{Cita publicación periódica |author=Boch J |title=Breaking the code of DNA binding specificity of TAL-type III effectors |journal=Science |volume=326 |issue=5959 |pages=1509–12 |year=2009 |pmid=19933107 |doi=10.1126/science.1178811 |url= |author2=Scholze H |author3=Schornack S |display-authors=3 |last4=Landgraf |first4=A. |last5=Hahn |first5=S. |last6=Kay |first6=S. |last7=Lahaye |first7=T. |last8=Nickstadt |first8=A. |last9=Bonas |first9=U.}}</ref> Esta propiedade probablemente fai máis fácil que estas proteínas evolucionen para competir mellor cos mecanismos de defensa da célula hóspede. <ref name="Voytas DF, Joung JK. 2010.">{{Cita publicación periódica |author=Voytas DF, Joung JK |title=Plant science. DNA binding made easy |journal=Science |volume=326 |issue=5959 |pages=1491–2 |year=2009 |pmid=20007890 |doi=10.1126/science.1183604 |url=}}</ref>

Nos eucariotas, os factores de transcrición, igual que a maioría das proteínas (unhas poucas transcríbense nas mitocondrias e cloroplastos), transcríbense no [[núcleo celular]], pero son despois traducidas no [[citoplasma]]. Moitas proteínas que son activas no núcleo conteñen un [[sinal de localización nuclear]] que serve para dirixilas ao núcleo. Para moitos factores de transcrición este é un punto chave na súa regulación. <ref name="pmid8314906">{{Cita publicación periódica | author = Whiteside ST, Goodbourn S | title = Signal transduction and nuclear targeting: regulation of transcription factor activity by subcellular localisation | journal = Journal of Cell Science | volume = 104 | issue =4 | pages = 949–55 | year = 1993 | pmid = 8314906 | doi =}}</ref> Importantes clases de factores de transcrición, como os [[receptor nuclear|receptores nucleares]] deben unirse primeiro a un [[ligando]] mentres están no citoplasma, para despois poder ser desprazados ao núcleo. <ref name="pmid8314906"/>

* [[Fosforilación]]. <ref name="pmid2149275">{{Cita publicación periódica | author = Bohmann D | title = Transcription factor phosphorylation: a link between signal transduction and the regulation of gene expression | journal = Cancer cells (Cold Spring Harbor, N.Y. : 1989) | volume = 2 | issue = 11 | pages = 337–44 | year = 1990 | pmid = 2149275 | doi = | url =}}</ref><ref name="pmid17536004">{{Cita publicación periódica | author = Weigel NL, Moore NL | title = Steroid Receptor Phosphorylation: A Key Modulator of Multiple Receptor Functions | journal = Molecular Endocrinology| volume = 21|issue = 10| pages = 2311–9| year = 2007 | pmid = 17536004 | doi = 10.1210/me.2007-0101}}</ref> Moitos factores de transcrición, como as [[proteína STAT|proteínas STAT]], deben ser fosforilados para que se poidan unir ao ADN.

Nos eucariotas, o ADN está organizado xunto con proteínas [[histona]]s formando partículas compactas, chamadas [[nucleosoma]]s, nas que arredor de 147 [[par de bases|pares de bases]] do ADN dan dúas voltas arredor dun octámero central de histonas. O ADN dos nucleosomas é inaccesible para moitos factores de transcrición. Algúns factores de transcrición, denominados [[factor pioneiro|factores pioneiros]] poden malia todo unirse aos seus sitios de unión ao ADN no ADN nucleosómico. Para a maioría dos outros factores de transcrición, o nucleosoma debe ser activamente retirado por motores moleculares como os [[remodelación da cromatina|remodeladores da cromatina]]. <ref>{{Cita publicación periódica |author=Teif V.B., Rippe K. |title=Predicting nucleosome positions on the DNA: combining intrinsic sequence preferences and remodeler activities |journal=Nucleic Acids Research|volume=37|issue=17|pages=5641–55|year=2009 |pmid=19625488 |pmc=2761276|doi=10.1093/nar/gkp610}}</ref> Alternativamente, o nucleosoma pode ser parcialmente desenrolado por flutuacións térmicas que permiten un acceso temporal ao sitio de unión do factor de transcrición. En moitos casos os factores de transcrición deben [[inhibición encimática|competir para unirse]] ao seu sitio de unión ao ADN con outros factores de transcrición e proteínas cromatínicas histonas e non histonas. <ref>{{Cita publicación periódica |author=Teif V.B., Rippe K. |title=Statistical-mechanical lattice models for protein-DNA binding in chromatin |journal=Journal of Physics: Condensed Matter|year=2010|arxiv=1004.5514 |bibcode=2010JPCM...22O4105T |last2=Rippe |volume=22 |pages=4105 |doi=10.1088/0953-8984/22/41/414105 |issue=41}}</ref> Pares de factores de transcrición e outras proteínas poden ter papeis antagonistas (activador contra represor) na regulación dun mesmo [[xene]].

Os dominios de transactivación (TADs) denomínanse así pola súa composición en aminoácidos. Estes aminoácidos son esenciais para a súa actividade ou simplemente os máis abundantes no TAD. A transactivación polo sistema do factor de transcrición [[sistema GAL4/UAS|Gal4]] está mediada por aminoácidos de carácter ácido, e no sistema Gcn4 son os residuos de carácter hidrofóbico os que xogan un papel similar. Xa que logo, os dominios de transactivación en Gal4 e Gcn4 denomínanse dominios de activación ácidos ou [[hidrofóbico]]s, respectivamente. <ref name="TAD">{{Cita publicación periódica | author = Ma J, Ptashne M | title = A new class of yeast transcriptional activators | journal = Cell | volume = 51 | issue = 1 | pages = 113–9 | year = 1987 | pmid = 3115591 | doi = 10.1016/0092-8674(87)90015-8| url =}} {{Cita publicación periódica | author = Sadowski I, Ma J, Triezenberg S, Ptashne M | title = GAL4-VP16 is an unusually potent transcriptional activator | journal = Nature | volume = 335 | issue = 6190 | pages = 563–4 | year = 1988 | pmid = 3047590 | doi = 10.1038/335563a0 | url =}} {{Cita publicación periódica | author = Sullivan SM, Horn PJ, Olson VA, Koop AH, Niu W, [[Richard H. Ebright|Ebright RH]], Triezenberg SJ | title = Mutational analysis of a transcriptional activation region of the VP16 protein of herpes simplex virus | journal = Nucleic Acids Res. | volume = 26 | issue = 19 | pages = 4487–96 | year = 1998 | pmid = 9742254 | pmc = 147869 | doi = 10.1093/nar/26.19.4487| url =}}{{Cita publicación periódica | author = Gill G, Ptashne M | title = Mutants of GAL4 protein altered in an activation function | journal = Cell | volume = 51 | issue = 1 | pages = 121–6 | year = 1987 | pmid = 3115592 | doi = 10.1016/0092-8674(87)90016-X| url =}} {{Cita publicación periódica | author = Hope IA, Mahadevan S, Struhl K | title = Structural and functional characterization of the short acidic transcriptional activation region of yeast GCN4 protein | journal = Nature | volume = 333 | issue = 6174 | pages = 635–40 | year = 1988 | pmid = 3287180 | doi = 10.1038/333635a0 | url =}} {{Cita publicación periódica | author = Hope IA, Struhl K | title = Functional dissection of a eukaryotic transcriptional activator protein, GCN4 of yeast | journal = Cell | volume = 46 | issue = 6 | pages = 885–94 | year = 1986 | pmid = 3530496 | doi = 10.1016/0092-8674(86)90070-X| url =}} {{Cita publicación periódica | author = Drysdale CM, Dueñas E, Jackson BM, Reusser U, Braus GH, Hinnebusch AG | title = The transcriptional activator GCN4 contains multiple activation domains that are critically dependent on hydrophobic amino acids | journal = Mol. Cell. Biol. | volume = 15 | issue = 3 | pages = 1220–33 | year = 1995 | pmid = 7862116 | pmc = 230345 | doi =}} {{Cita publicación periódica | author = Regier JL, Shen F, Triezenberg SJ | title = Pattern of aromatic and hydrophobic amino acids critical for one of two subdomains of the VP16 transcriptional activator | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 90 | issue = 3 | pages = 883–7 | year = 1993 | pmid = 8381535 | pmc = 45774 | doi = 10.1073/pnas.90.3.883| url =}}</ref>

Un dominio de transactivación de nove aminoácidos (9aaTAD) define un novo dominio común a unha gran superfamilia de factores de transcrición eucarióticos representados por Gal4, Oaf1, Leu3, Rtg3, [[Pho4]], Gln3, Gcn4 nos [[lévedo]]s, e por [[p53]], [[NFAT]], [[NF-κB]] e [[proteína vmw65 do virus herpes simplex|VP16]] en [[mamífero]]s. <ref name="pmid17467953">{{Cita publicación periódica | author = Piskacek S, Gregor M, Nemethova M, Grabner M, Kovarik P, Piskacek M | title = Nine-amino-acid transactivation domain: establishment and prediction utilities | journal = Genomics | volume = 89 | issue = 6 | pages = 756–68 | year = 2007 | pmid = 17467953 | doi = 10.1016/j.ygeno.2007.02.003}};<br /> Martin Piskacek, Nature Precedings http://precedings.nature.com/documents/3488/version/2 (2009);<br /> Martin Piskacek, Nature Precedings http://precedings.nature.com/documents/3939/version/1 (2009);<br /> Martin Piskacek, Nature Precedings http://precedings.nature.com/documents/3984/version/1 (2009)</ref> A predición de 9aa TADs (ácidos ou hidrofóbicos) está dispoñible en rede en ExPASy <ref>http://us.expasy.org/tools/</ref> e en EMBnet Spain <ref>http://www.es.embnet.org/Services/EMBnetAT/htdoc/9aatad/</ref>

Os factores de transcrición de tipo 9aaTAD [[p53]], [[proteína vmw65 do virus herpes simplex|VP16]], [[MLL (xene)|MLL]], [[TCF3|E2A]], [[HSF1]], [[CEBPB|NF-IL6]], [[NFAT1]] e [[NF-κB]] interaccionan directamente cos coactivadores xerais [[TAF9]] e [[familia de coactivadores p300-CBP|CBP/p300]]. <ref>{{Cita publicación periódica | author = Uesugi M, Verdine GL | title = The alpha-helical FXXΦΦ motif in p53: TAF interaction and discrimination by MDM2 | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 96 | issue = 26 | pages = 14801–6 | year = 1999 | pmid = 10611293 | pmc = 24728 | doi = 10.1073/pnas.96.26.14801}}; {{Cita publicación periódica |author=Uesugi M, Nyanguile O, Lu H, Levine AJ, Verdine GL |title=Induced alpha helix in the VP16 activation domain upon binding to a human TAF |journal=Science |volume=277 |issue=5330 |pages=1310–3 |year=1997 |pmid=9271577 |doi=10.1126/science.277.5330.1310 |url=}}; {{Cita publicación periódica |author=Choi Y, Asada S, Uesugi M |title=Divergent hTAFII31-binding motifs hidden in activation domains |journal=J. Biol. Chem. |volume=275 |issue=21 |pages=15912–6 |year=2000 |pmid=10821850 |doi= 10.1074/jbc.275.21.15912|url=}}; {{Cita publicación periódica | author = Lee CW, Arai M, Martinez-Yamout MA, Dyson HJ, Wright PE | title = Mapping the interactions of the p53 transactivation domain with the KIX domain of CBP | journal = Biochemistry | volume = 48 | issue = 10 | pages = 2115–24 | year = 2009 | pmid = 19220000 | pmc = 2765525 | doi = 10.1021/bi802055v}}; {{Cita publicación periódica |author=Goto NK, Zor T, Martinez-Yamout M, Dyson HJ, Wright PE |title=Cooperativity in transcription factor binding to the coactivator CREB-binding protein (CBP). The mixed lineage leukemia protein (MLL) activation domain binds to an allosteric site on the KIX domain |journal=J. Biol. Chem. |volume=277 |issue=45 |pages=43168–74 |year=2002 |pmid=12205094 |doi=10.1074/jbc.M207660200 |url=}}; {{Cita publicación periódica | author = Radhakrishnan I, Pérez-Alvarado GC, Parker D, Dyson HJ, Montminy MR, Wright PE | title = Solution structure of the KIX domain of CBP bound to the transactivation domain of CREB: a model for activator:coactivator interactions | journal = Cell | volume = 91 | issue = 6 | pages = 741–52 | year = 1997 | pmid = 9413984 | doi = 10.1016/S0092-8674(00)80463-8}}; {{Cita publicación periódica | author = Zor T, Mayr BM, Dyson HJ, Montminy MR, Wright PE | title = Roles of phosphorylation and helix propensity in the binding of the KIX domain of CREB-binding protein by constitutive (c-Myb) and inducible (CREB) activators | journal = J. Biol. Chem. | volume = 277 | issue = 44 | pages = 42241–8 | year = 2002 | pmid = 12196545 | doi = 10.1074/jbc.M207361200}}; {{Cita publicación periódica | author = Brüschweiler S, Schanda P, Kloiber K, Brutscher B, Kontaxis G, Konrat R, Tollinger M | title = Direct observation of the dynamic process underlying allosteric signal transmission | journal = J. Am. Chem. Soc. | volume = 131 | issue = 8 | pages = 3063–8 | year = 2009 | pmid = 19203263 | doi = 10.1021/ja809947w}}; {{Cita publicación periódica | author = Liu GH, Qu J, Shen X | title = NF-kappaB/p65 antagonizes Nrf2-ARE pathway by depriving CBP from Nrf2 and facilitating recruitment of HDAC3 to MafK | journal = Biochim. Biophys. Acta | volume = 1783 | issue = 5 | pages = 713–27 | year = 2008 | pmid = 18241676 | doi = 10.1016/j.bbamcr.2008.01.002}}; {{Cita publicación periódica | author = Bayly R, Murase T, Hyndman BD, Savage R, Nurmohamed S, Munro K, Casselman R, Smith SP, LeBrun DP | title = Critical role for a single leucine residue in leukemia induction by E2A-PBX1 | journal = Mol. Cell. Biol. | volume = 26 | issue = 17 | pages = 6442–52 | year = 2006 | pmid = 16914730 | pmc = 1592826 | doi = 10.1128/MCB.02025-05}}; {{Cita publicación periódica | author = García-Rodríguez C, Rao A | title = Nuclear factor of activated T cells (NFAT)-dependent transactivation regulated by the coactivators p300/CREB-binding protein (CBP) | journal = J. Exp. Med. | volume = 187 | issue = 12 | pages = 2031–6 | year = 1998 | pmid = 9625762 | pmc = 2212364 | doi = 10.1084/jem.187.12.2031}}; {{Cita publicación periódica | author = Mink S, Haenig B, Klempnauer KH | title = Interaction and functional collaboration of p300 and C/EBPbeta | journal = Mol. Cell. Biol. | volume = 17 | issue = 11 | pages = 6609–17 | year = 1997 | pmid = 9343424 | pmc = 232514 | doi = | url =}}; {{Cita publicación periódica | author = Piskacek S, Gregor M, Nemethova M, Grabner M, Kovarik P, Piskacek M | title = Nine-amino-acid transactivation domain: establishment and prediction utilities | journal = Genomics | volume = 89 | issue = 6 | pages = 756–68 | year = 2007 | pmid = 17467953 | doi = 10.1016/j.ygeno.2007.02.003}}</ref> p53 9aaTADs interact with TAF9, GCN5 and with multiple domains of CBP/p300 (KIX, TAZ1,TAZ2 and IBiD).<ref>{{Cita publicación periódica | author = Teufel DP, Freund SM, Bycroft M, Fersht AR | title = Four domains of p300 each bind tightly to a sequence spanning both transactivation subdomains of p53 | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 104 | issue = 17 | pages = 7009–14 | year = 2007 | pmid = 17438265 | pmc = 1855428 | doi = 10.1073/pnas.0702010104 | url =}}{{Cita publicación periódica | author = Teufel DP, Bycroft M, Fersht AR | title = Regulation by phosphorylation of the relative affinities of the N-terminal transactivation domains of p53 for p300 domains and Mdm2 | journal = Oncogene | volume = 28 | issue = 20 | pages = 2112–8 | year = 2009 | pmid = 19363523 | pmc = 2685776 | doi = 10.1038/onc.2009.71 | url =}}{{Cita publicación periódica | author = Feng H, Jenkins LM, Durell SR, Hayashi R, Mazur SJ, Cherry S, Tropea JE, Miller M, Wlodawer A, Appella E, Bai Y | title = Structural Basis for p300 Taz2/p53 TAD1 Binding and Modulation by Phosphorylation | journal = Structure | volume = 17 | issue = 2 | pages = 202–10 | year = 2009 | pmid = 19217391 | pmc = 2705179 | doi = 10.1016/j.str.2008.12.009 | url =}}{{Cita publicación periódica | author = Ferreon JC, Lee CW, Arai M, Martinez-Yamout MA, Dyson HJ, Wright PE | title = Cooperative regulation of p53 by modulation of ternary complex formation with CBP/p300 and HDM2 | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 106 | issue = 16 | pages = 6591–6 | year = 2009 | pmid = 19357310 | pmc = 2672497 | doi = 10.1073/pnas.0811023106 | url =}}{{Cita publicación periódica | author = Gamper AM, Roeder RG | title = Multivalent Binding of p53 to the STAGA Complex Mediates Coactivator Recruitment after UV Damage | journal = Mol. Cell. Biol. | volume = 28 | issue = 8 | pages = 2517–27 | year = 2008 | pmid = 18250150 | pmc = 2293101 | doi = 10.1128/MCB.01461-07 | url =}}</ref>

O dominio KIX dos coactivadores xerais Med15(Gal11) interacciona cos factores de transcrición do tipo 9aaTAD Gal4, Pdr1, Oaf1, Gcn4, VP16, Pho4, Msn2, Ino2 e P201. <ref>

J. K. Thakur, H. Arthanari, F. Yang, K. H. Chau, G. Wagner, and A. M. Naar, J Biol Chem 284 (7), 4422 (2009).</ref> Atopáronse interaccións de Gal4, Pdr1 e Gcn4 con Taf9. <ref>J. Klein, M. Nolden, S. L. Sanders, J. Kirchner, P. A. Weil, and K. Melcher, J Biol Chem 278 (9), 6779 (2003).C. M. Drysdale, E. Duenas, B. M. Jackson, U. Reusser, G. H. Braus, and A. G. Hinnebusch, Mol Cell Biol 15 (3), 1220 (1995);

A secuencia do ADN á que se une un factor de transcrición chámase [[sitio de unión do factor de transcrición]] ou [[elemento de resposta]]. <ref name="pmid15711128">{{Cita publicación periódica | author = Wang JC | title = Finding primary targets of transcriptional regulators | journal = Cell Cycle | volume = 4 | issue = 3 | pages = 356–8 | year = 2005 | pmid = 15711128 | doi = 10.4161/cc.4.3.1521| url = http://www.landesbioscience.com/journals/cc/abstract.php?id=1521}}</ref>

Algunhas doenzas humanas están asociadas a mutacións nos factores de transcrición, debido aos seus importantes papeis no [[desenvolvemento]], [[sinalización celular|sinalización intercelular]], e [[ciclo celular]]. <ref name="isbn0-19-511239-3">{{Cita libro | author = Semenza, Gregg L. | authorlink = | editor = | others = | title = Transcription factors and human disease | edition = | publisher = Oxford University Press | location = Oxford [Oxfordshire] | year = 1999 | pages = | isbn = 0-19-511239-3 | oclc = | doi = | url =}}</ref>

Moitos factores de transcrición son [[supresor de tumores|supresores de tumores]] ou [[oncoxene]]s, e, as mutacións ou a regulación anormal neles está asociada co [[cancro]]. Coñécense tres grupos de factores de transcrición que son importantes no cancro humano: (1) as familias [[NF-kappaB]] e [[factor de transcrición AP-1|AP-1]], (2) a familia [[proteína STAT|STAT]] e (3) os [[receptor de hormonas esteroides|receptores de hormonas esteroides]]. <ref name="pmid16475943">{{Cita publicación periódica | author = Libermann TA, Zerbini LF | title = Targeting transcription factors for cancer gene therapy | journal = Curr Gene Ther | volume = 6 | issue = 1 | pages = 17–33 | year = 2006 | pmid = 16475943 | doi = 10.2174/156652306775515501| url =}}</ref>

| As mutacións no factor de transcrición [[MECP2]] están asociadas coa [[síndrome de Rett]], un transtorno do desenvolvemento neural. <ref name="pmid16647848">{{Cita publicación periódica | author = Moretti P, Zoghbi HY | title = MeCP2 dysfunction in Rett syndrome and related disorders | journal = Curr. Opin. Genet. Dev. | volume = 16 | issue = 3 | pages = 276–81 | year = 2006 | pmid = 16647848 | doi = 10.1016/j.gde.2006.04.009 | url =}}</ref><ref name="pmid17317146">{{Cita publicación periódica | author = Chadwick LH, Wade PA | title = MeCP2 in Rett syndrome: transcriptional repressor or chromatin architectural protein? | journal = Curr. Opin. Genet. Dev. | volume = 17 | issue = 2 | pages = 121–5 | year = 2007 | pmid = 17317146 | doi = 10.1016/j.gde.2007.02.003 | url =}}</ref>

| As mutacións no factor de transcrición [[FOXP2]] están asociadas coa dispraxia verbal do desenvolvemento, unha doenza na cal os afectados non poden coordinar con precisión os movementos requiridos para falar. <ref name="pmid17330859">{{Cita publicación periódica | author = Lennon PA, Cooper ML, Peiffer DA, Gunderson KL, Patel A, Peters S, Cheung SW, Bacino CA | title = Deletion of 7q31.1 supports involvement of FOXP2 in language impairment: clinical report and review | journal = Am. J. Med. Genet. A | volume = 143A | issue = 8 | pages = 791–8 | year = 2007 | pmid = 17330859 | doi = 10.1002/ajmg.a.31632 | url =}}</ref>

| Causado por mutacións no supresor de tumores [[p53 (proteína)|p53]]. <ref name="pmid15917654">{{Cita publicación periódica | author = Iwakuma T, Lozano G, Flores ER | title = Li-Fraumeni syndrome: a p53 family affair | journal = Cell Cycle | volume = 4 | issue = 7 | pages = 865–7 | year = 2005 | pmid = 15917654 | doi = 10.4161/cc.4.7.1800| url = http://www.landesbioscience.com/journals/cc/abstract.php?id=1800}}</ref>

| A familia de proteínas [[proteína STAT|STAT]] é relevante no [[cancro de mama]]. <ref>http://ajp.amjpathol.org/cgi/content/full/165/5/1449 "Roles and Regulation of Stat Family Transcription Factors in Human Breast Cancer" 2004</ref>

| A familia [[xene HOX|HOX]] está implicada en varios tipos de cancro. <ref>http://www.ias.surrey.ac.uk/reports/hox-report.html "Transcription factors as targets and markers in cancer" Workshop 2007</ref>

Aproximadamente o 10% dos fármacos prescritos actualmente teñen como dianas directas os factores de transcrición da clase dos [[receptor nuclear|receptores nucleares]]. <ref name="pmid17139284">{{Cita publicación periódica | author = Overington JP, Al-Lazikani B, Hopkins AL | title = How many drug targets are there? | journal = Nature reviews. Drug discovery | volume = 5 | issue = 12 | pages = 993–6 | year = 2006 | pmid = 17139284 | doi = 10.1038/nrd2199}}</ref> Exemplos son o ''[[tamoxifen]]'' e ''[[bicalutamide]]'' para o tratamento do [[cancro de mama]] e o de [[cancro de próstata|próstata]], respectivamente, e varios tipos de antiinflamatorios e [[esteroide]]s [[esteroide anabólico|anabólicos]]. <ref>{{Cita publicación periódica |author=Gronemeyer H, Gustafsson JA, Laudet V |title=Principles for modulation of the nuclear receptor superfamily |journal=Nat Rev Drug Discov |volume=3 |issue=11 |pages=950–64 |year=2004 |pmid=15520817 |doi=10.1038/nrd1551}}</ref> Ademais, os factores de transcrición están a miúdo modulados indirectamente por fármacos por medio de cascadas de sinalización. Nos tratamentos sería posible tomar como obxectivo outros factores de transcrición menos explorados como [[NF-κB]] con novos fármacos. <ref name="pmid8049612">{{Cita publicación periódica | author = Bustin SA, McKay IA | title = Transcription factors: targets for new designer drugs | journal = Br. J. Biomed. Sci. | volume = 51 | issue = 2 | pages = 147–57 | year = 1994 | pmid = 8049612 | doi = | url =}}</ref><ref name="pmid7549464">{{Cita publicación periódica | author = Butt TR, Karathanasis SK | title = Transcription factors as drug targets: opportunities for therapeutic selectivity | journal = Gene Expr. | volume = 4 | issue = 6 | pages = 319–36 | year = 1995 | pmid = 7549464 | doi = | url =}}</ref><ref name="pmid9755455">{{Cita publicación periódica | author = Papavassiliou AG | title = Transcription-factor-modulating agents: precision and selectivity in drug design | journal = Mol Med Today | volume = 4 | issue = 8 | pages = 358–66 | year = 1998 | pmid = 9755455 | doi = 10.1016/S1357-4310(98)01303-3| url =}}</ref><ref name="pmid15790306">{{Cita publicación periódica | author = Ghosh D, Papavassiliou AG | title = Transcription factor therapeutics: long-shot or lodestone | journal = Curr. Med. Chem. | volume = 12 | issue = 6 | pages = 691–701 | year = 2005 | pmid = 15790306 | doi = 10.2174/0929867053202197}}</ref> Os factores de transcrición que non pertencen á familia dos receptores nucleares crese que son máis difíciles de alcanzar con pequenas moléculas terapéuticas, pero estanse a facer progresos na [[vía de sinalización notch]]. <ref name="pmid19907488">{{Cita publicación periódica | author = Moellering RE, Cornejo M, Davis TN, Del Bianco C, Aster JC, Blacklow SC, Kung AL, Gilliland DG, Verdine GL, Bradner JE | title = Direct inhibition of the NOTCH transcription factor complex | journal = Nature | volume = 462 | issue = 7270 | pages = 182–8 | year = 2009 | pmid = 19907488 | pmc = 2951323 | doi = 10.1038/nature08543 | url = | laysummary = http://www.the-scientist.com/blog/display/56143/ | laysource = The Scientist}}</ref>

Hai diferentes tecnoloxías aplicables para a análise de factores de transcrición. No nivel xenómico, utilízanse comunmente a [[secuenciación do ADN]] <ref>[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez EntrezGene database]</ref> e a investigación de bases de datos. A versión proteica concreta do factor de transcrición pode detectarse utilizando [[anticorpo]]s específicos. A mostra detéctase coa técnica da [[western blot]]. Utilizando o [[ensaio de retardo na mobilidade electroforética]] (EMSA),<ref name="pmid:18591661">{{Cita publicación periódica | doi = 10.1073/pnas.0802130105 | author = Wenta N, Strauss H, Meyer S, Vinkemeier U | title = Tyrosine phosphorylation regulates the partitioning of STAT1 between different dimer conformations | journal = Proc Natl Acad Sci U S A | volume = 105 | issue = 27 |pages = 9238–43 | year = 2008 | pmid = 18591661 | pmc = 2453697}}</ref> pode detectarse o perfil de activación do factor de transcrición. Unha aproximación [[ensaio múltiplex|múltiplex]] para o estudo do perfil de activación é o sistema de chip TF no que poden detectarse varios factores de transcrición en paralelo. Esta tecnoloxía está baseada nas [[micromatriz de ADN|micromatrices de ADN]] (''microarrays''), que proporcionan a secuencia específica de unión ao ADN para o factor de transcrición na superficie da matriz. <ref name="pmid:18366759">{{Cita publicación periódica | doi = 10.1186/1476-4598-7-27 | author = Sermeus A, Cosse JP, Crespin M, Mainfroid V, de Longueville F, Ninane N, Raes M, Remacle J, Michiels C | title = Hypoxia induces protection against etoposide-induced apoptosis: molecular profiling of changes in gene expression and transcription factor activity | journal = Mol Cancer | volume = 7 | pages = 27 | year = 2008 | pmid = 18366759 | pmc = 2330149}}</ref>

* '''[[Factor de transcrición xeral|Factores de transcrición xeral]]'''. Están implicados na formación dun [[complexo de preiniciación da transcrición|complexo de preiniciación]]. Os máis comúns son: [[TFIIA]], [[TFIIB]], [[TFIID]], [[TFIIE]], [[TFIIF]], e [[TFIIH]]. Son ubicuos e interaccionan coa rexión núcleo (''core'') do [[promotor (xenética)|promotor]] que rodea o sitio de inicio da transcrición de todos os [[xene de clase II|xenes de clase II]]. <ref name="pmidc">{{Cita publicación periódica | author = Orphanides G, Lagrange T, Reinberg D | title = The general transcription factors of RNA polymerase II | journal = Genes Dev. | volume = 10 | issue = 21 |pages = 2657–83 | year = 1996 | pmid = 8946909 | doi = 10.1101/gad.10.21.2657}}</ref>

* '''Factores de transcrición que actúan ''augas arriba'' (''upstream'')'''. Son proteínas que se unen ''[[augas arriba]]'' (en dirección 5') do sitio de iniciación e estimulan ou reprimen a transcrición. Son máis ou menos o mesmo ca os '''factores de transcrición específicos''', porque varían considerablemente segundo en que [[secuencia de recoñecemento]] están presentes na proximidade do xene. <ref name=boron125-126>{{Cita libro |author=Walter F., PhD. Boron |title=Medical Physiology: A Cellular And Molecular Approaoch |publisher=Elsevier/Saunders |location= |year=2003 |pages=125–126 |isbn=1-4160-2328-3 |oclc= |doi=}}</ref>

Os factores de transcrición clasifícanse de acordo coa súa función regulatoria en: <ref name="pmid11823631" />

{{listarefListaref|230em}}