Sistema de escrita: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Arranxos varios using AWB
Liña 155:
Un '''alfabeto''' é un pequeno conxunto de '''letras''' — símbolos básicos da escrita — cada unha das cales representa aproximadamente ou representaba historicamente un [[fonema]] dunha lingua falada. A palabra ''alfabeto'' deriva de [[Alfa (letra)|alfa]] e [[beta]], as dúas primeiras letras do [[alfabeto grego]].
 
Nun alfabeto [[Fonoloxía|fonolóxico]] perfecto, os fonemas e letras serian correspondentes en dúas direccións: un escritor podería predicir a pronuncia da palabra de acordo coa escrita, e un falante podería predicir a escrita da palabra de acordo coa pronuncia. Cada lingua posúe regras xerais que gobernan a asociación entre letras e fonemas, mais, dependendo da lingua, tales regras poden ou non seren consistentemente seguidas.
 
Alfabetos perfectamente fonolóxicos son de fácil aprendizaxe e uso, e as linguas que o teñen (por exemplo, o [[Lingua finesa|finés]]) posúen moitas menos barreiras á alfabetización que linguas como o inglés, que ten un sistema moi complexo e irregular. Como as linguas xeralmente se desenvolven independentemente dos seus sistemas de escrita, e na maioría das veces os sistemas de escrita foran importados de linguas con estruturas bastante diferentes, o grao en que as letras dun alfabeto corresponden aos fonemas varían grandemente dunha lingua a outra, ou incluso dentro dunha mesma lingua. Actualmente, os [[lingüista]]s teñen inventado sistemas de escrita para linguas orais, a meta xeralmente ten sido producir alfabetos perfectamente fonolóxicos.
Liña 162:
[[Ficheiro:Abjad.svg|miniatura|A palabra ''abjad'' escrita en [[Lingua árabe|árabe]]]]
{{Artigo principal|Abjad}}
O primeiro tipo de alfabeto en ser desenvolvido foi o '''abjad'''. Un abjad é un sistema de escrita alfabético onde hai un símbolo por [[consoante]]. Os abjads difiren dos alfabetos regulares no feito de que estes posúen caracteres apenas para sons consonánticos. As vogais xeralmente non son marcadas nun ''abjad''.
 
Todos os abjads coñecidos (excepto talvez o [[Alfabeto tifinagh|tifinagh]]) pertencen á familia de escritas semíticas, e derivan do abjad linear setentrional. A razón para iso é que as [[linguas semíticas]] e as relacionadas [[Lingua bérber|linguas bérberes]] posúen unha [[morfoloxia]] que torna a denotación das [[vogal|vogais]] redundante na maioría dos casos.
 
Algúns abjads (como o árabe e o hebraico) possúen marcacións para vogais, mais apenas as usan en contextos especiais, como no ensino. Muitas escritas derivadas dos abjads estenderan seus inventarios engadindo vogais, tornándose así alfabetos completos; o caso máis famoso é o do [[alfabeto grego]], derivado do abjad fenício. Iso ocorreu na maioría das veces en que un abjad foi adoptado por unha lingua non semítica.
 
O termo ''abjad'' provén da antiga orde das consoantes do [[alfabeto árabe]]; ''alif, bá, jim, dál''; porén esa palabra pode ter as súas raíces no [[Alfabeto fenicio|fenicio]] ou no [[Alfabeto ugarítico|ugarítico]].
Liña 175:
{{Artigo principal|Abugida}}
[[Ficheiro:Balinese writing on palm leaf.jpg|miniatura|250px|Manuscrito abugida balinés en folla de palmeira (cara 1800)]]
Un '''abugida''' é un sistema de escrita alfabético cuxos símbolos básicos denotan consoantes cunha vogal inherente, onde modificacións consistentes dun símbolo básico indican outras vogais alén da inherente.
 
Así, nun ''abugida'' non hai ningún símbolo para "k", mais si un para "ka" (se "a" for a vogal inherente), e "ke" é escrito modificando o símbolo de "ka" de tal maneira como alguén modificase "la" para se tornar "le". En moitos abugidas a modificación é a adición dun símbolo vocálico, mais outras posibilidades son imaxinábeis (e usadas), tales como a rotación dun símbolo básico, adición de [[Diacrítico|diacríticosdiacrítico]]s e outras.
 
O contraste obvio é cos [[silabario]]s, que posúen un símbolo distinto para cada sílaba posíbel, e os símbolos para cada sílaba non posúen ningunha similitude gráfica sistemática. A similitude gráfica cos silabarios ven do feito de que a maioría dos abugidas derivan dos abjads, as consoantes formaran símbolos coa vogal inherente, sendo os símbolos vocálicos marcacións engadidas dentro do símbolo básico.
Liña 274:
* [[Escrita]].
* [[:Categoría:Sistemas de escrita|Sistemas de escrita]].
 
[[Categoría:Sistemas de escrita]]
[[Categoría:Tipografía]]