S-adenosil metionina: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Bot: Retiro parámetro obsoleto: mes=
m Arranxos varios, replaced: {{listaref|2}} → {{Listaref|30em}} using AWB
Liña 46:
}}
}}
A '''S-adenosil metionina''' <ref>PubChem compound [http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=9865604 PubChem compound]</ref> <ref>ChemSpider [http://www.chemspider.com/8041295 ChemSpider]</ref>, abreviada como '''SAM''', SAMe ou SAM-e, que tamén pode aparecer escrita na literatura como '''S-adenosilmetionina''', '''S-adenosil-L-metionina''' ou '''S-adenosil-metionina''', é un co-[[Substrato (bioquímica)|substrato]] ou [[coencima]] común que intervén na transferencia de grupos [[metilo]]. A SAM foi descuberta en Italia por G. L. Cantoni en 1952.<ref name=cantoni1952>{{Cita publicación periódica | título=The Nature of the Active Methyl Donor Formed Enzymatically from L-Methionine and Adenosinetriphosphate | autor=Cantoni, GL | revista=J Am Chem Soc | volume=74 | número=11 | páxinas=2942–3 | ano=1952 | doi=10.1021/ja01131a519}}</ref> Orixínase a partir de [[adenosina trifosfato]] (ATP) e [[metionina]], que se unen pola acción do encima metionina adenosiltransferase ({{EC number|2.5.1.6}}), de modo que se perden os fosfatos e a adenosina queda unida á metionina. As [[vía metabólica|rutas metabólicas]] que utilizan a SAM son as que requiren transmetilación, trans-sulfuración ou aminopropilación. Aínda que estas reaccións anabólicas ocorran en todo o corpo, a maioría da SAM é producida e consumida no fígado. <ref name=cantoni1952 />
 
O grupo metilo (CH<sub>3</sub>) unido ao átomo de xofre da metionina na SAM é quimicamente reactivo. Isto permite a doazón deste grupo a un aceptor de substrato nas reaccións de transmetilación. Máis de 40 reaccións metabólicas implican a transferencia dun grupo metilo desde a SAM a varios substratos tales como [[ácido nucleico|ácidos nucleicos]], [[proteínas]] e [[lípidos]].
 
Nas bacterias, a SAM lígase ao ''[[riboswitch]]'' [[riboswitch SAM|SAM]] (un ribointerruptor), que regula os xenes involucrados na biosíntese de [[metionina]] ou [[cisteína]].
 
== Bioquímica da S-adenosil metionina ==
Liña 61:
 
=== O ciclo da SAM ===
As reaccións que producen, consomen e rexeneran SAM denomínanse ciclo da SAM. Na primeira parte deste ciclo, as metilases dependentes de SAM (EC 2.1.1), utilizan a SAM como [[substrato encimático|substrato]] e producen S-adenosil homocisteína como produto.<ref>{{Cita publicación periódica |autor=Finkelstein J, Martin J |título=Homocysteine |revista=Int J Biochem Cell Biol |volume=32 |número=4 |páxinas=385–9 |ano=2000 |pmid=10762063 |doi=10.1016/S1357-2725(99)00138-7}} PMID 10762063</ref> O produto desta reacción é [[hidrólise|hidrolizado]] a [[homocisteína]] e [[adenosina]] por medio da S-adenosilhomocisteína hidrolase [http://www.expasy.org/enzyme/3.3.1.1 EC 3.3.1.1], e a homocisteína é reciclada de novo a metionina pola transferencia dun grupo metilo desde o 5-metiltetrahidrofolato, por unha das dúas clases de metionina sintases ([http://www.expasy.org/enzyme/2.1.1.13 EC 2.1.1.13] o [http://www.expasy.org/enzyme/2.1.1.14 EC 2.1.1.14]). Esta metionina pode entón ser convertida de novo a SAM, pechándose así o ciclo. <ref>{{Cita publicación periódica |autor=Födinger M, Hörl W, Sunder-Plassmann G |título=Molecular biology of 5,10-methylenetetrahydrofolate reductase |revista=J Nephrol |volume=13 |número=1 |páxinas=20–33 |data=Jan-February 2000 |pmid=10720211}} PMID 10720211</ref>
 
=== Biosíntese de poliaminas e outros compostos ===
Outra importante función da SAM é a biosíntese de [[poliamina]]s. Nesta ruta descarboxílase pola acción da adenosilmetionina descarboxilase ([http://www.expasy.org/enzyme/4.1.1.50 EC 4.1.1.50]) para formar S-adenosil-5'-3-metilpropilamina. Este composto doa o seu grupo n-propilamina na biosíntese de poliaminas como a [[espermidina]] e a [[espermina]] a partir da [[putrescina]]. <ref>{{Cita publicación periódica |autor=Roje S |título=S-Adenosyl-L-methionine: beyond the universal methyl group donor |revista = [[Phytochemistry (journal)|Phytochemistry]] |volume=67 |número=15 |páxinas=1686–98 |ano=2006 |pmid=16766004 |doi=10.1016/j.phytochem.2006.04.019}} pmid 16766004</ref>
 
A SAM é necesaria para o crecemento e reparación das células. Tamén colabora na biosíntese de diversas [[hormona]]s e [[neurotransmisor]]es que afectan ao estado de ánimo, como a [[dopamina]] e a [[serotonina]]. As metiltransferases son tamén responsables da adición de grupos metilo aos hidroxilos 2' do primeiro e segundo [[nucleótido]]s próximos ao [[extremo 5']] do [[ARN mensaxeiro]]. <ref>{{Cita publicación periódica |autor=Loenen W |título=S-adenosylmethionine: jack of all trades and master of everything? |revista=Biochem Soc Trans |volume=34 |número=Pt 2 |páxinas=330–3 |ano=2006 |pmid=16545107 |doi=10.1042/BST20060330}} PMID 16545107</ref><ref>{{Cita publicación periódica |autor=Chiang P, Gordon R, Tal J, Zeng G, Doctor B, Pardhasaradhi K, McCann P |título=S-Adenosylmethionine and methylation |publicación=FASEB J |volume=10 |número=4 |páxinas=471–80 |ano=1996 |pmid=8647346}} PMID 8647346</ref>
 
A SAM intervén na síntese do [[aminoácido]] [[cisteína]] e na conversión da [[fosfatidiletanolamina]] en [[fosfatidilcolina]].<ref name=Lehninger>A. Lehninger. Principios de Bioquímica. Omega. (1988). Páxinas 602, 618-619. ISBN 84-282-0738-0</ref>
Liña 100:
| doi = 10.1111/j.1600-0447.1990.tb05476.x}} PMID 2113347</ref> as enfermidades do fígado e a dor da [[artrose]].<ref>[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?rid=hstat1a.chapter.2159 S-Adenosyl-L-Methionine for Treatment of Depression, Osteoarthritis, and Liver Disease], Agency for Healthcare Research and Quality (Dept Health and Human Services)</ref> Todas as demais indicacións aínda non están demostradas.
 
Aínda que algunhas evidencias iniciais indicaban que os niveis anormalmente baixos de SAM [[endóxena]] podían desempeñar un papel importante no desenvolvemento da [[enfermidade de Alzheimer]], investigacións posteriores indicaron indican que os efectos observados se debían probablemente ás deficiencias de [[vitamina B12]]. Nos pacientes de Alzheimer encóntranse niveis moi baixos de SAM no [[líquido cefalorraquídeo]] <ref name="Bottiglieri">{{Cita publicación periódica | autor = Bottiglieri T, Godfrey P, Flynn T, Carney MW, Toone BK, Reynolds EH. | título = Cerebrospinal fluid S-adenosylmethionine in depression and dementia: effects of treatment with parenteral and oral S-adenosylmethionine | revista = J Neurol Neurosurg Psychiatry| volume = 53 | número = 12 | páxinas = 1096–8 | ano = 1990| pmid = 2292704 | doi = 10.1136/jnnp.53.12.1096}} PMID 2292704</ref> e en todas as rexións do cerebro. <ref name="Morrison">{{Cita publicación periódica | autor = Morrison LD, Smith DD, Kish SJ. | título = Brain S-adenosylmethionine levels are severely decreased in Alzheimer's disease | publicación = J Neurochem. | volume = 67 | número = 3| páxinas = 1328–31| ano = 1996| pmid = 8752143}}</ref> As investigacións preliminares suxiren que a SAM pode ter un potencial terapéutico no tratamento con pacientes de <ref name="Bottiglieri_1997">{{Cita publicación periódica | autor = Bottiglieri T. | título = Ademetionine (S-adenosylmethionine) neuropharmacology: implications for drug therapies in psychiatric and neurological disorders| revista = Expert Opin Investig Drugs. | volume = 6 | número =4 | páxinas = 417–26.| ano = 1997 | pmid = 15989609 | doi = 10.1517/13543784.6.4.417}} PMID 15989609 </ref> Alzheimer, e un estudo recente con ratos con Alzheimer mostra que os suplementos de SAM impiden o dano oxidativo e a deterioración cognitiva. <ref name=Tchantchou>
{{Cita publicación periódica | autor = Tchantchou F, Graves M, Ortiz D, Chan A, Rogers E, Shea TB.
| título = S-adenosyl methionine: A connection between nutritional and genetic risk factors for neurodegeneration in Alzheimer's disease| revista = J Nutr Health Aging. | volume = 10| número = 6| páxinas = 541–4| ano = 2006| pmid = 17183426 | url = http://greengene.uml.edu/publish/publications/SAMLink.pdf|formato=PDF}}PMID = 17183426</ref>
Liña 108:
=== Forma oral ===
 
A forma oral de SAM-e atingue concentracións plasmáticas máximas entre 3 e 5 horas despois da inxestión dunha tableta con cuberta entérica (400-1000 400–1000&nbsp;mg). A vida media é duns 100 minutos.<ref name=BMC>
{{Cita publicación periódica |autor=Najm WI, Reinsch S, Hoehler F, Tobis JS, Harvey PW |título=S-adenosyl methionine (SAMe) versus celecoxib for the treatment of osteoarthritis symptoms: a double-blind cross-over trial. [ISRCTN36233495] |revista=BMC Musculoskelet Disord |volume=5 |número= |páxinas=6 |ano=2004 |pmid=15102339 |pmc=387830 |doi=10.1186/1471-2474-5-6 |url=http://www.biomedcentral.com/1471-2474/5/6}}PMID 15102339 </ref> Pode tardar ata un mes en acadar o efecto máximo no tratamento da artrose. <ref name=BMC /> Debido á súa inestabilidade estrutural, a SAM utilízase en forma de sales estables para o uso como medicamento oral. Os sales máis usados son: tosilato, butanodisulfonato, disulfato tosilato, disulfato ditosilato e disulfato monotosilato. <ref name="Maryland">{{cita web
| título = S-Adenosylmethionine (SAMe)
| editor = University of Maryland Medical Center
Liña 118:
=== Uso ===
 
A SAM-e absórbese mellor co estómago baleiro. <ref name="About">
{{cita web
| título = SAMe (S-adenosylmethionine)
Liña 127:
 
=== Efectos adversos ===
O consumo de SAM pode orixinar enfermidades gástricas, [[diarrea]], [[dispepsia]], [[ansiedade]], [[dor de cabeza]], trastornos psíquicos, [[insomnio]], [[alerxia]]s<ref name="BMC" /> e erupcións cutáneas. Os efectos a longo prazo son descoñecidos. O SAM-e é un axente de [[alquilación]] do ADN feble que pode actuar como un [[carcinóxeno]] feble. <ref>{{Cita publicación periódica |autor=Rydberg B, Lindahl T |título=Nonenzymatic methylation of DNA by the intracellular methyl group donor S-adenosyl-L-methionine is a potentially mutagenic reaction |revista=EMBO J. |volume=1 |número=2 |páxinas=211–6 |ano=1982 |pmid=7188181 |pmc=553022}} PMID 7188181</ref>
 
=== Posibles efectos secundarios ===
 
Unha vez que a SAM-e cede o seu grupo metilo á colina, na formación de [[creatina]], [[carnitina]], [[ácido desoxirribonucleico|ADN]], [[ARNt]], [[noradrenalina]], e outros compostos, transfórmase en S-adenosil homocisteína. En circunstancias normais, a [[homocisteína]], en presenza de [[vitamina B6]], [[vitamina B12]] e [[ácido fólico]] (os principais cofactores da SAM-e), ao final convértese de novo en [[metionina]], SAM-e, ou [[cisteína]], [[glutatión]] e outras substancias útiles. Porén, se non hai unha cantidade suficiente destas vitaminas, a SAM-e non se metaboliza de xeito correcto. Como consecuencia, non se obteñen todos os beneficios da SAM-e, e a [[homocisteína]] pode aumentar a niveis inseguros. <ref>{{cita web|url=http://www.drweil.com/drw/u/QAA400465/Can-SAMe-Hurt-My-Heart.html|título=Dr. Weil: Can SAM-e hurt my heart?|autor=drweil.com}}</ref><ref>PMID 19422296</ref>
 
Os niveis elevados de [[homocisteína]] asociáronse con [[arterioesclerose]] (endurecemento e estreitamento das arterias), e un maior risco de ataques cardíacos, accidentes cerebrovasculares, danos no fígado, e posiblemente enfermidade de Alzheimer. Debido a isto, adoitan tomarse xunto coa SAM-e suplementos de vitamina B. Estas vitaminas axudan a metabolizar a [[homocisteína]]. <ref name="nutraseal">
{{cita web
| título = SAM-e & homocysteine
Liña 140:
| data-acceso= 04-06-2007}}</ref>
 
Outro efecto secundario da SAM-e é o [[insomnio]], polo que o suplemento adoita tomarse pola mañá. <ref name="About" /> Outros informes de efectos secundarios inclúen a falta de apetito, estrinximento, náusea, sequidade de boca, [[suoración]], e ansiedade/nerviosismo, pero en estudos controlados por placebo, estes efectos secundarios ocorren aproximadamente coa mesma incidencia que nos grupos placebo. Algúns usuarios informaron un aumento de ansiedade con só 50 &nbsp;mg/día. <ref name="sahelian">{{cita web | url=http://www.raysahelian.com/sam-e.html | título="SAM-e supplement benefits for depression and side effects by Ray Sahelian, M.D., mood, liver, and arthritis, dosage 100mg, 200mg" | data-acceso=05-05-2009 | autor=Ray Sahelian, M.D. |data=05-05-2009}}</ref>
 
O rango das doses terapéuticas xeralmente utilizadas sitúase desde 400[[miligramo|mg]]/día ata 1600 &nbsp;mg/día, aínda que poden usarse doses máis altas nalgúns casos. <ref name=BMC /><ref name=ajcn>
{{Cita publicación periódica
| título = Role of S-adenosyl-L-methionine in the treatment of depression: a review of the evidence
Liña 152:
| url = http://www.ajcn.org/cgi/reprint/76/5/1158S.pdf
| pmid=12420702
| data-acceso= 2006-12-07 |formato=PDF}} PMID 12420702</ref> Algúns médicos recomendan doses aínda máis baixas situadas no rango de 50 a 200mg200&nbsp;mg/día para tratar depresións pouco graves sen desencadear efectos secundarios negativos.<ref name="sahelian" />
 
==== Síndrome serotoninérxico ====
Liña 164:
 
==== Indución de manía ====
Hai algúns informes sobre unha posible indución de manía asociada co SAM. <ref>{{Cita publicación periódica |autor=Janicak PG, Lipinski J, Davis JM, Altman E, Sharma RP |título=Parenteral S-adenosyl-methionine (SAMe) in depression: literature review and preliminary data |revista=Psychopharmacology bulletin |volume=25 |número=2 |páxinas=238–42 |ano=1989 |pmid=2690166}} PMID 2690166</ref> <ref>{{cita web
| autor = Jamison, Kay
| título = Brain Damage in Depression and Bipolar Disorder - McMan's Depression and Bipolar Web
| data = Updated January 21, 2004
| url = http://www.mcmanweb.com/article-161.htm}}</ref> <ref name="controversies">{{cita web
| título = Antidepressants in Bipolar Disorder: The Controversies
| editorial = PsychEducation.org
Liña 179:
 
== Notas ==
{{listarefListaref|230em}}
 
== Véxase tamén ==