Timgad: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Bot: Engado {{Control de autoridades}}; cambios estética
m Arranxos varios using AWB
Liña 16:
[[Ficheiro:Timgad rue.jpg|miniatura|Ruiñas nuha rùa da antiga cidade]]
'''Timgad''' (tamén chamada '''Thamugas''' ou '''Thamugadi''' en [[Lingua bérber]]) foi unha cidade romana. Atópase no norte de [[África]], na actual [[Alxeria]], e é unha das que mellor se conservaron. Foi fundada polos romanos a
principios do [[século II|século II d.C.]], no reinado de [[Traxano]], emperador de orixe hispana. O nome completo da cidade era ''Colonia Marciana Ulpia Traiana Thamugadi'' na honra da súa nai [[Marcia (nai de Traxano)|Marcia]], do seu pai [[Marco Ulpio Traxano (padre)|Marco Ulpio Traxano]] e a súa irmá maior [[Ulpia Marciana]].
 
Situado na actual [[Alxeria]], aproximadamente o 35  km ao leste da cidade de [[Batna]], as ruínas son notables porque representan un dos mellores exemplos existentes de [[Planta ortogonal]] utilizado na planificación das cidades romanas.
 
Esta cidade foi fundada como unha colonia militar, cun claro trazado ordenado en cuadrícula.
 
== Historia ==
A cidade foi fundada ''[[ex nihilo]]'' (da nada) como unha colonia militar polo emperador Traxano ao redor do ano 100 dC. Foi pensada para servir principalmente como un bastión contra os [[Bérber|bérberesbérber]]es nas veciñas montañas [[Aurés]]. Orixinalmente foi poboada en gran parte por [[Partos]] veteranos do [[exército romano]] aos que se lles concederon terras polos seus anos de servizo.
 
A cidade gozou dunha existencia pacífica durante os primeiros cen anos e converteuse nun centro de actividade [[cristiá]] a partir do século terceiro, e un centro de [[Donatismo|donatista]] no século cuarto.
 
No século quinto, a cidade foi saqueada polos [[vándalos]] antes de caer en declive. No ano 535 o xeneral bizantino [[Salomón (xeneral)|Salomón]] atopou a cidade baleira cando chegou a ocupala. No século seguinte, a cidade foi repoboada brevemente como unha cidade principalmente cristiá antes de ser saqueada polos bérberes no século quinto. Durante o período cristián, Timgad foi un bispado que se fixo famoso a finais do século cuarto cando o bispo Optat converteuse no portavoz da [[Donatismo|herexía donatista]]. A cidade viu un renacemento da actividade logo da reconquista bizantina no século sexto, pero a invasión árabe provocou a destrución de Thamugadi, onde a ocupación cesou definitivamente a partir do século oitavo. <ref>[http://whc.unesco.org/ é / lista / 194 UNESCO: Thamugadi]</ref>
 
Como non houbo novos asentamentos no lugar a partir do século sétimo, a cidade conservouse parcialmente baixo a area a unha profundidade de aproximadamente un metro. A invasión do [[Sahara]] sobre as ruínas foi a razón principal pola cal a cidade está tan ben conservada.
 
Despois do saqueo árabe no século oitavo a cidade desapareceu da historia ata a súa escavación en 1881.
 
== Descrición ==
[[Ficheiro:Timgad archaeological sites map-en.svg|thumb| thumb | 300px | dereita | Mapa do arqueolóxico do lugar]]
Situado na intersección de seis camiños, a cidade estaba amurallada pero non fortificada.
Orixinalmente deseñado para unha poboación de ao redor de 15.000 habitantes, a cidade creceu máis rapidamente que as súas especificacións orixinais e expandiuse máis aló da rede ortogonal dun xeito máis organizado libremente.
 
No momento da seu fundación, a área que rodea á cidade era unha zona agrícola fértil, a uns 1.000 metros sobre o nivel do mar.
 
O plan da rede romana orixinal esta magnificamente visible no deseño ortogonal, destacando o ''[[Decumano|decumanus maximus]]'' (á rúa orientada de leste a oeste) e o '' [[cardus maximus|cardo]]'' (rúa orientada de norte a sur) bordeada por unha columnata [[Orde corintia|Corintia]] restaurada parcialmente. O ''cardo'' non avanza por completo a través da cidade, pero termina no ''foro'' na intersección co ''decumanus''.
 
No extremo oeste do ''decumanus'' levántase un [[arco de triunfo]] de 12 m. de altura, chamado o '' [[Arco de Traxano, Timgad|Arco de Traxano]]'', que foi parcialmente restaurado en 1900 o arco é principalmente de pedra arenisca, e é de orde corintio, con tres arcos, tendo o central 11 m. de ancho. O arco tamén se coñece como o Arco de Timgad.
 
Un teatro de 3.500 asentos atópase en boas condicións e utilízase para as producións contemporáneas. Os outros edificios crave inclúen catro [[Augas termais|termas]], unha biblioteca, e unha [[basílica]].
 
O ''Templo Capitolino'' está dedicado a [[Xúpiter (deus)|Xúpiter]] e ten aproximadamente as mesmas dimensións que o [[Panteón de Roma|Panteón]] en Roma. Preto da capital está a praza da igrexa cun ábsida circular desde o século sétimo dC. Ao sueste da cidade atópase unha gran cidadela [[Imperio Bizantino|bizantina]] construída nos últimos días da cidade.
 
== Patrimonio da Humanidade ==