Grau: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
m Arranxos varios using AWB |
||
Liña 1:
'''Grau''' (en [[lingua castelá|castelán]]: ''Grado'', ambas as denominacións son oficiais, tamén en [[Lingua asturiana|asturiano]]: ''Grao''<ref>[http://mas.lne.es/toponimia/index.php?leer=104&palabra=grau Toponimia asturiana]</ref>) é un [[concello]] da [[Comunidade Autónoma]] do [[Principado de Asturias]]. Limita ao norte con [[Candamo]] e [[Las Regueras]], ao leste con [[Proaza]], [[Santo Adriano]] e [[Oviedo]], ao sur con [[Teverga]] e [[Yernes y Tameza]] e ao oeste con [[Belmonte de Miranda]] e [[Salas, Asturias|Salas]].
== Historia ==
=== Prehistoria e romanización ===
Os restos máis antigos do concello datan da [[Idade de Bronce]]. Da [[Idade de Ferro]] quedan algúns poucos restos, como algúns [[Castro (poboado)|poboados castrexos]] que en realidade non son máis que simples peñascos fortificados.
Da súa [[Imperio Romano|época romana]], a pesar da abundancia de restos en concellos próximos, apenas hai testemuño. Isto é, en parte ,debido a que a distribución actual da poboación é moi distinta da de entón.
Liña 10:
Si temos, en cambio, restos do seu poder [[feudal]] como son as torres fortificadas de Villanueva, [[Báscones]] e a torre de [[Coalla]]. É na [[Alta Idade Media]] cando nos chega unha gran cantidade de documentación. O que é evidente é que naquela época o que entendemos por Grau non constituía unha unidade, xa que o que hoxe se coñece como Grau se repartía entre tres territorios moi diferenciados: Pramaro, [[Salcedo (Grau)|Salcedo]] e Bayo ou Grau.
[[Ficheiro:Ayuntamientograo.PNG|miniatura|Concello de Grau]]
Non sería ata o [[século XIII]], cando se constitúa pobóaa que engloba as tres unidades de poboación e ademais esténdese ata [[Candamo]]. A nova vila recibirá o nome dun dos territorios que a conforma. O [[concello]] e o diocese ovetense chegasen a un acordo na repartición de rendas. A vila instálase nun lugar rico e frecuentado na ruta do [[Camiño Primitivo]] a Santiago. É, xa que logo unha vila típica do camiño, cunha estrutura de rúa central e casas aos laterais. A vila tiña muralla e foso e conseguiu un gran desenvolvemento, chegando a ser unha das máis importantes de Asturias. Foi unha vila de viva actividade que selou irmandade con diferentes concellos e rexións próximas.
▲Non sería ata o [[século XIII]], cando se constitúa pobóaa que engloba as tres unidades de poboación e ademais esténdese ata [[Candamo]]. A nova vila recibirá o nome dun dos territorios que a conforma. O [[concello]] e o diocese ovetense chegasen a un acordo na repartición de rendas. A vila instálase nun lugar rico e frecuentado na ruta do [[Camiño Primitivo]] a Santiago. É, xa que logo unha vila típica do camiño, cunha estrutura de rúa central e casas aos laterais. A vila tiña muralla e foso e conseguiu un gran desenvolvemento, chegando a ser unha das máis importantes de Asturias. Foi unha vila de viva actividade que selou irmandade con diferentes concellos e rexións próximas.
No [[século XIV]], Grau non puido quedar fóra da influencia dos grandes señoríos debido a que entrou a formar parte das terras do conde Afonso, bastardo de [[Enrique II de Castela]]. Un século despois pasou á familia Quiñones. Non conseguirá a súa autonomía ata finais do [[século XV]], aínda que o concello seguiu baixo o control, que exerceu o poder de forma unilateral ata o século XVIII, a pesar da forte oposición veciñal.
Liña 19 ⟶ 18:
=== Idade Moderna ===
No [[século XVI]], coa desamortización eclesiástica de [[Felipe II de España]], algunhas xurisdicións señoriales cambiaron de mans. Así, o coto de [[Peñaflor (Grau)|Peñaflor]] foi redimido polos seus habitantes e o coto de Priañes pasou mediante compraa a casa de Dasmarinas, como moitos máis que foron cambiando de mans.
Foi no [[século XVIII]] cando as xentes de Grau ofreceron ao rei unha cantidade a cambio de que puidesen elixir os seus cargos concelleiros, xa que habían estado acaparados por unhas poucas familias durante séculos. Será a Audiencia de Oviedo a que fallará en contra do monopolio destas familias en [[1774]] e a Cancillería confirmarao en [[1783]]. Pero aínda así, seguirán existindo numerosos cotos nesta zona, que quedan fóra da xurisdición ordinaria e son competencia directa dun señor. Nesta época subsisten aínda os seguintes cotos: o coto de [[La Mata (Grao)|La Mata]], o coto de [[Peñaflor]], o coto de San Juan de [[Villapañada]], o coto de [[Cabruñana]] etc.
=== Século XIX en diante ===
Liña 27 ⟶ 26:
No [[século XIX]]sucederon acontecementos importantes. A [[guerra da Independencia Española|guerra da Independencia]] presentou no concello un especial protagonismo. Creouse un rexemento con mozos do lugar que levaba o nome do concello e que foi enviado a loitar lonxe do seu territorio. A vila foi invadida por catro veces e isto tivo fatais consecuencias no seu patrimonio artístico. As principais loitas do [[Principado de Asturias|Principado]] tiveron lugar no desfiladeiro de [[Peñaflor]], lugar que tamén tivo importancia durante as [[guerras carlistas]].
Outro feito destacable son os cambios na configuración administrativa. Grau adquire a finais deste século a mesma configuración dos nosos días. Así, [[Candamo]], que estaba integrado en Grau, intenta a súa separación, que logrará a finais de século. Tamén nesta centuria incorpóranse definitivamente á súa xurisdición os cotos señoriales.
Na primeira metade do [[século XX]] Grau viviu unha época de prosperidade impulsada as comunicacións férreas. Se conviertió nun centro exportador de produtos agrícolas e gandeiros de primeira orde. A boiante situación fixo sobresaír ao pobo por encima doutras localidades españolas contemporáneas e atraeu moita poboación. Como centro comercial de importancia, concentráronse na poboación servizos administrativos e numerosos establecementos comerciais e de lecer. Os hoteis, cabarets, cafés, cines e teatros complementaban a atracción que proporcionaba o puxante comercio local e que proporcionaron certa fama ao pobo durante décadas.
Debido á súa situación próxima a Oviedo e na Asturias central, Grau foi afectado polos feitos da [[Revolución de 1934]]. Máis tarde, durante a [[Guerra Civil Española]] quedou ao principio dento de territorio republicano. Foi, con todo, prontamente tomada polas columnas galegas de [[Teijeiro]], que usou o concello como cabeza de lanza para a ruptura do sitio a Oviedo.
A partir da metade do [[século XX]], Grau especializouse nunha gandería de tipo lácteo co abandono das súas zonas agrícolas e cunha escasa industrialización.
== Demografía ==
Este concello tiña a principios do século XX, unha poboación de 17.125 habitantes, dando xa no seu censo de [[1996]] unha poboación de 12.047, dez anos despois en [[2006]] o seu censo foi de 10.997 habitantes. Esta perda non foi durante todo o século, se non que foi a partir de 1.950 cando empezou a perder poboación. Este [[éxodo rural|éxodo]] coincide co que houbo en toda Asturias da poboación rural, pero cunha diferenza, aquí, aínda que a súa poboación trasládase ás cidades do centro asturiano, tamén se dirixe á propia capital do concello. Isto en números dános que as zonas rurais perden un 61% da súa poboación, pero que o seu capital increméntase nun 74%.
Traducido ao campo económico dános que o sector servizos está en case a súa totalidade en Grau capital. O sector secundario dá emprego case exclusivamente nas edificacións de obras públicas. Mentres que o sector primario queda relegado ao segundo termo cunha puxante horta.
O seu [[pirámide de idade]] dános un progresivo envellecemento, sendo as persoas con máis de 60 anos o 30% da poboación e as menores de 20 só son o 22%.
No momento actual a poboación atópase nunha repartición completamente diferente, así a maior parte da poboación concéntrase na capital e nas parroquias situadas na parte norte, as máis próximas á estrada [[N-634]] e a recente autovía [[A-63]]. Pola contra, se despueblan as emprazadas en torno ao val de Cubia e os seus afluentes, quedando totalmente deshabitada a de [[Santo Adriano do Monte]].
Mantense a pesar diso, unha puxante [[horta]] que leva os seus produtos ao mercado da vila e a outros máis afastados, e unha importante cabana gandeira, con máis de nove mil cabezas, das que máis de catro mil son de [[Asturiana de válelos|raza asturiana]]. Tamén hai que destacar que gran parte da [[agricultura]] é de carácter autosuficiente e foi substituída pola gandería vacúa. De tres ou catro vacas por casa, que era o habitual na economía antiga pásase a un número moito maior, que nos últimos tempos tende a incrementarse. Nun primeiro momento encamiñouse á produción leiteira, coa introdución de vacas frisoas, e na actualidade téndese a potenciar a vaca de raza asturiana, a [[vaca roxa]], que se cría en réxime extensivo para a produción de carne grazas á súa rusticidade.
| |||