Moluscos: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
arranxiños |
m Arranxos varios, replaced: {{listaref|2}} → {{Listaref|30em}} using AWB |
||
Liña 24:
}}
O dos '''moluscos'''<ref>[http://academia.gal/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=1893338 '''moluscos'''] no dicionario da [[RAG]].</ref> (''Mollusca'') constitúe un dos grandes [[filo]]s do [[reino animal]].<ref>[http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=51 ''Mollusca''] no [[WoRMS]].</ref>
Son [[invertebrado]]s [[protóstomos]], [[celomados]], [[triblástico]]s, con [[Bilateria|simetría bilateral]] (aínda que algúns poden presentar unha asimetría secundaria) e non segmentados, de [[corpo]] brando, espido ou protexido por unha [[cuncha]].
Os moluscos son os [[invertebrado]]s máis numerosos despois dos [[artrópodos]], e inclúen formas tan coñecidas como as [[ameixa (molusco)|ameixas]], [[ostra]]s, [[lura]]s, [[polbo]]s, [[lesma]]s e unha gran diversidade de [[caracol|caracois]], tanto [[mar
Os moluscos colonizaronn practicamente todos os ambientes, desde as grandes alturas de até máis de 3 000 m sobre o nivel do mar até profundidades oceánicas de máis de 5 000 m de profundidade, nas augas polares ou tropicais, e adoitan seren elementos comúns dos litorais de todo o mundo. E o filo [[mar
O filo usualmente divídese en nove ou dez [[clase (bioloxía)|clases]], das que dúas están totalmente [[extinción|extintas]]. Os [[gasterópodos]] (caracois e lesmas) son, con diferenza, os moluscos máis numerosos polo que fai a especies clasificadas, e suman o 80 % do número total de especies de moluscos coñecidas. Os moluscos [[cefalópodos]], como as luras, sepias e polbos, encóntranse entre os invertebrados cun sistema neurolóxico máis avanzado. As [[lura xigante|luras xigantes]] ([[xénero (bioloxía)|xénero]] ''[[Architeuthis]]'') e as [[lura colosal|luras colosais]] (xénero ''[[Mesonychoteuthis]]'') disputan o título de [[invertebrado]] máis grande coñecido.
O estudo científico dos moluscos denomínase [[malacoloxía]].<ref>[http://www.realacademiagalega.org/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=29844 '''malacoloxía'''] no dicionario da RAG.</ref> O termo malacoloxía vén do grego μαλακός ''malakos'', 'brando' e -λογία, de λόγος ''logos'' 'estudo',<ref>[http://dle.rae.es/?id=NyRCdii ''malacología''] no [[DRAE]].</ref> e empezou a usarse en francés en [[1814]],<ref>[http://atilf.atilf.fr/dendien/scripts/tlfiv5/advanced.exe?33;s=1871745900; ''malacologie''] no ''Trésor de la langue franáise informatisé''.</ref> e do francés pasou ás demais linguas europeas.<ref>[http://www.finedictionary.com/malacology.html ''malacology''] no ''Webster's Revised Unabridged Dictionary''.</ref>
Falando desta disciplina cómpre dicir que o interese do [[Homo sapiens|home]] polos moluscos é moi grande, e moi antigo, e que durante os [[século XVIII|séculos XVIII]] e [[século XIX|XIX]] se formaron importantes coleccións [[malacoloxía|malacolóxicas]] e [[Conquilioloxía|conquiliolóxicas]] (de cunchas) tanto de prestixiosas institucións como museos e academias de ciencias como de coleccionistas privados, e aínda hoxe en día coleccionar cunchas de moluscos é un dos principais pasatempos de moitas persoas en todo o mundo. Debido a esta afección os moluscos son un dos grupos zoolóxicos mellor estudados despois dos [[vertebrados]].
Liña 47:
[[Ficheiro:Blue mussel Mytilus edulis.jpg|miniatura|230px|'''Mexillóns''' (''[[Mytilus galloprovincialis]]''). [[Bivalvo]].]]
[[Ficheiro:Chlamys varia gelb von aussen.jpg|miniatura|230px|Cunchas esquerda e dereita da '''zamburiña''' (''[[Chlamys varia]]''). Bivalvo.]]
[[Ficheiro:Antalis vulgaris.jpg|miniatura|230px|''[[Dentalium vulgaris]]'' ([[escafópodo]]).]]
A variedade de formas, tamaños, modos de vida e ciclos vitais nos moluscos é extraordinaria; basta con comparar un [[mexillón]], un [[caracol]] e unha [[lura]]. Pero a organización de todos os moluscos segue un plan fundamental. Son animais de corpo brando, divididos en cabeza, masa visceral e pé, con tres características únicas no reino animal polas cales se identifican:
Liña 62:
A cuncha fórmase grazas á [[epiderme]] subxacente, denominada [[manto (moluscos)|manto]] ou palio, que ten [[célula]]s secretoras de [[carbonato cálcico]] que cristaliza no exterior en forma de [[aragonita]] ou de [[calcita]]; o manto tamén segrega unha substancia [[quitina|quitinosa]] de composición complexa, a [[conquiolina]], que se deposita sobre o substrato calcario formando un estrato orgánico denominado [[perióstraco]], esencial para evitar a [[disolución]] da cuncha en ambientes [[ácido]]s.
Na parte posterior o manto forma unha cámara denominada [[cavidade paleal]] onde se aloxan as [[branquia]]s, que teñen unha estrutura moi característica en forma de peite ([[ctenidio]]s), os [[osfradio]]s (órganos sensoriais quimiorreceptores encargados de detectar a calidade da auga), e onde desembocan os [[nefridio]]s (a través dos nefridioporos), as [[gónada]]s (a través dos gonóporos) e o [[ano (anatomía)|ano]].
Nos [[pulmonados]] (gasterópodos terrestres), a superficie interna da cavidade paleal está moi irrigada e o intercambio gasoso se produce a través do epitelio, de maneira que actúa como un [[pulmón]].
Liña 95:
==== Sistema nervioso ====
O [[sistema nervioso]] dos moluscos é moi variábel. O modelo básico comprende un anel periesofáxico do cal saen dous pares de cordóns nerviosos cara a atrás, un cara ao pé e outro cara á ''masa visceral''.
Os órganos dos sentidos comprenden ollos (moi complexos nos [[cefalópodos]]), [[estatocisto]]s (sentido do equilibrio) e [[quimiorreceptor]]es, como os [[osfradio]]s (situados nas branquias), papilas e fosetas olfactorias na cabeza e o órgano subradular (asociado á rádula). O grao máximo de [[cefalización]] dáse nos cefalópodos, nos que se puede falar dun auténtico [[cerebro]], protexido por un cranio cartilaxinoso.
Liña 103:
As [[gónada]]s en moitas especies de moluscos proceden directamente do [[peritoneo]] que recubre o [[celoma]]. A [[reprodución]] é exclusivamente [[sexo|sexual]]; os individuos poden ser [[unisexuado]]s (tamén denominados [[dioico]]s, como nos [[bivalvos]]) ou, como no caso da maioría dos [[gasterópodos]], [[hermafrodita]]s (simultáneos ou consecutivos) con capacidade de [[autofecundación]] ou sen ela. A [[fecundación]] pode ser externa ou interna, con frecuencia mediante [[espermatóforo]]s (sacos cheos de [[espermatozoide]]s).
O [[embrión|desenvolvemento embrionario]] típico dos moluscos comenza cunha [[segmentación (zooloxía)|segmentación espiral]] do [[cigoto]], e a [[gastrulación]] ten lugar por epibolia, invaxinación ou ambas. A [[gástrula]] resultante desenvólvese nunha [[larva]] [[trocófora]] [[plancto|planctónica]]. O proceso é virtualmente idéntico ao dos [[anélidos]]. Esta larva trocófora pode desenvolver moito algunha das súas bandas ciliadas para dar unha estrutura delgada en forma de veo.
Na maioría dos moluscos, esta larva dá lugar á larva [[velíxera]], máis desenvolvida, na que se pode observar xa o pé, a cuncha e outras estruturas. Finalmente, a larva velíxera descende ao fondo e sofre unha [[metamorfose (bioloxía)|metamorfose]] para adoptar o hábitat [[bentónico]] típico do adulto. Os cefalópodos e os gasterópodos terrestres e de auga doce teñen sempre desenvolvemento directo.
Liña 156:
</div>
Antigamente caudofoveados e solenogastros eran agrupados na clase ''[[Aplacophora]]'' que agora se considera [[parafilético]] e ditos grupos clases separadas.<ref>[http://www.tolweb.org/Mollusca/2488 Tree of Life: Mollusca]</ref>
Por outra parte, a tendencia actual é a de dividir a clase ''Gastropoda'' en dúas subclases: ''[[Eogastropoda]]'' (que inclúe só as lapas verdadeiras) e ''[[Orthogastropoda]]'' que inclúe todos os demais gasterópodos.<ref>Ponder W. & Lindberg D. R. (1997): [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1096-3642.1997.tb00137.x/abstract "Towards a phylogeny of gastropod molluscs; an analysis using morphological characters"]. ''Zoological Journal of the Linnean Society, 1997; '''119''': 83-265.</ref>
Liña 172:
== Notas ==
{{
== Véxase tamén ==
Liña 180:
=== Bibliografía ===
* Brusca, R. C. & Brusca, G. J. (2005): ''Invertebrados'', 2ª ed. Madrid: McGraw-Hill Interamericana de España. ISBN 0-87893-097-3.
* D'Ancona, Humberto (1972): "Moluscos" en ''Tratado de zoología. Tomo II. Zoología especial''. Barcelona: Editorial Labor, S. A., pp.
* Frings, H. e Frings, M. (1975): ''Conceptos de Zoología''. Madrid: Editorial Alhambra. ISBN 84-205-0505-6.
* Grassé, P.-P., E. A. Poisson e O. Tuzet (1976): ''Invertebrados''. (En Grassé, P.-P., ''Zoología'', vol. 1). Barcelona: Toray-Masson. ISBN 84-311-0200-4.
Liña 187:
* Meglitsch, P. A. (1986): ''Zoología de invertebrados'', 2ª ed. Madrid: Ed. Pirámide. ISBN 84-368-0316-7.
* [[Emilio Rolán|Rolán, Emilio]] e Otero-Schmitt, Jorge (1996): ''Guía dos moluscos de Galicia''. Vigo: Editorial Galaxia. ISBN 978-84-8288-072-3.
* Remane, A., Storch, V. e Welsch, U. (1980): "Mollusca (Moluscos)", en ''Zoología sistemática. <small>Clasificación del reino animal</small>''. Barcelona: Ediciones Omega. ISBN 84-282-0608-2, pp.
* VV. AA. (1968): "Moluscos" en: ''Enciclopedia Salvat de las ciencias. Tomo 4. Animales invertebrados''. Pamplona: Salvat, S. A. de Ediciones, pp.
=== Outros artigos ===
| |||