Delfínidos: Diferenzas entre revisións

'''Delfínidos''' (''Delphinidade'') é unha familia de [[mamífero]]s [[cetáceo]]s [[odontocetos]] que inclúe aos '''golfiños''' ou '''delfíns''', canda outras especies como os [[arroaz|arroaces]], as [[toniña]]s, os [[caldeirón]]s ou a [[candorca]].

De entre 2 e 9 m de lonxitude, o seu corpo é fusiforme, coa cabeza grande, cun fociño alongado, e só posúen un [[espiráculo]] (como todos os odontocetos).

O nome da familia deriva do nome [[latín|latino]] do golfiño (ou delfín) común, ''delphīnus, -i'', <ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0059%3Aentry%3Ddelphinus Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary]</ref> que [[Linneo]] empregou para designar ao seu [[xénero (bioloxía)|xénero tipo]], ''Delphinus''. Este nome, á súa vez, deriva do [[lingua grega|grego]] δελφίς (''delphís''), "delfín",<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Ddelfi%2Fs Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'']</ref> ou δελφύς (''delphýs''). <ref>Liddel & Scott, ''Op. cit.''</ref>

Durante moito tempo creuse que os [[Cetacea|cetáceos]] eran descendentes dos [[Mesonychia|mesoniquios]], orde extinta de [[Ungulata|ungulados]] terrestres carnívoros. Agora crese que derivan doutroa mamíferos terrestres, de [[artiodáctilos]] relacionados cos [[hipopótamo]]s.<ref> {{Cita web| url = http://www.sciencedaily.com/releases/2005/02/050205103109.htm| título= UC Berkeley, French Scientists Find Missing Link Between The Whale And Its Closest Relative, The Hipp | dataacceso= 4-06-2010 | autor= University Of California, Berkeley |data = 7-2-2005| editorial= ScienceDaily }}</ref> Durante o [[Eoceno]] (hai uns cincuenta millóns anos), os antepasados dos cetáceos refuxiábanse na auga, de forma similar a como fan hoxe os [[Tragulidae|tragúlidos]].<ref>{{Cita novas |url=http://www.guardian.co.uk/science/2007/dec/19/whale.deer?gusrc=rss&feed=networkfront |título=Whales may be descended from a small deer-like animal | xornal=The Guardian|dataacceso=4-06-2010 |autor=Ian Sample |data=19-12-2007 }}</ref>

[[Ficheiro:Evolucion del delfin.JPG|miniatura|300px|Proceso evolutivo dos golfiños (''Delphinidae'').<br> En negro móstrase a silueta do cranio e na parte inferior a escala en metros (m)]]

Un longo proceso evolutivo levou a un pequeno animal terrestre a vivir no mar até transformarse no actual golfiño. Na figura adxunta podemos ver, de arriba a abaixo, o paso das primeira forma enteiramente terrestre até a mariña, pasando por algunhas formas intermedioas anfibias. A primeira remóntase a hai uns 50 millóns de anos, polo tanto o proceso desenvolveuse no transcurso da [[Era Terciaria]]. A forma anfibia alcanzouse logo de cinco millóns de anos, e outros tantos foron necesarios para que se formase a característica cola con aleta horizontal. As sucesivas transformacións déronse na dirección de afianzar a súa especialización, e refírense ao aumento da masa cerebral e ao nacemento dunha forma alargada do morro, cunha dentadura diferente.

Os esqueletos dos golfiños modernos teñen dous pequenos ósos na pelve, remanente do que algunha vez foron extremidades posteriores.

En varias especies da familia, as [[mandíbula]]s alónganse, formando un fociño delgado típico. Posúen dentición [[homodonte]], cun número de [[Dente|pezas dentarias]] que oscila entre 20 e 50 en cada mandíbula.

Estes híbridos (''[[Tursiops truncatus]]'' x ''[[Pseudorca crassidens]]'') adoitan coñecerse co nome de '''''balfíns''''' adaptación do [[Idioma inglés|inglés]] ''wholphin'', é dicir, un acrónimo da unión das palabras 'balena' (''whale'') e 'delfín' (''dolphin''), nome por demais bastante incorrecto.<ref>Non é correcto pois as falsas orcas non son baleas, senón golfiños (pertenecen á mesma familia ''Delphinidae'' que o arroaz). Por outra parte, resulta moi pouco específico, pois non é descartábel que outras especies da familia poidan hibridarse tamén (coa axuda de biólogos ou veterinarios desocupados).</ref> <ref>[http://www.canaricultura.com/manual/temas%20variados%20de%20criadores/hibridaciones.htm Hibridación]</ref>

O período de xestación varía segudo as especies. O pequeno ''tucuxi'' (''[[Sotalia fluviatilis]]'') ten unha xestación de 11 a 12 meses, mentres que para a [[Orcinus orca|candorca]] o período de xestación é de ao redor de 17 meses. Só teñen unha cría por parto. Polo xeral, a actividade sexual comeza a unha idade temperá, incluso antes de alcanzar a madurez sexual. A idade desta varía segundo a especie e o xénero.

Nalgunhas partes do mundo, tales como no [[Xapón]] e nas [[Illas Feroe]], os golfiños consideráronse tradicionalmente como alimento.<ref>[http://blogs.20minutos.es/cronicaverde/post/2009/09/03/japain-mataraa-20-000-delfines-comaorselos-como-sushi Japón matará 20.000 delfines para comérselos como sushi. 20 minutos.es]</ref> <ref>[http://www.lostiempos.com/diario/actualidad/internacional/20090810/matanza-de-delfines-en-islas-feroe_29579_47533.html Matanza de delfines en Islas Feroe. Los Tiempos.com]</ref>

{{listarefListaref|230em}}

* Duguy, R. e Robineau, D. (1987): ''Guía de los mamíferos marinos de Europa''. Barcelona: Ediciones Omega. ISBN 84-282-0811-5, pp. 140-142&nbsp;140–142.