Xamaica: Diferenzas entre revisións

'''Xamaica'''<ref>{{DRAG|xamaicano}}</ref> (en [[lingua inglesa|inglés]] e oficialmente ''Jamaica'') é unha [[illa]] e país das [[Grandes Antillas]], de 240 [[quilómetro|km]] de longo e un máximo de 80 &nbsp;km de ancho, situado no [[mar Caribe]]. Está a 630 &nbsp;km do continente [[América Central|centroamericano]], a 150 &nbsp;km ao sur de [[Cuba]] e a 180 &nbsp;km ao oeste da illa de [[A Española]], na que están [[Haití]] e a [[República Dominicana]].

O nome da illa procede dunha conxunción do termo que empregaban os nativos ''zenteno'' ou ''"illa das fontes"'', xunto á versión inglesa, ''St. James'', que se instaurou en 1655.

Os primeiros poboadores da illa foron os [[Arawak]], procedentes de [[Sudamérica]], que chegaron á illa entre o [[1000]] e o [[400 adC]]. Crese que estes poboadores extinguíronse tras o contacto cos [[Europa|europeos]], aínda que hai quen afirma que sobreviviron.

Xamaica foi reclamada como posesión española despois de que [[Cristobo Colón]] chegará á illa en [[1494]]. Colón usou a illa como un miniestado para a súa familia. O almirante [[Reino Unido|británico]] [[William Penn (almirante)|William Penn]] e o [[Xeral Venables]] tomaron a illa en [[1655]]. Nos seus primeiros 200 anos de dominio británico, Xamaica converteuse no maior exportador mundial de [[azucre]] do mundo, producindo 77000 toneladas ao ano entre 1820 e 1824. Esta produtividade xamais se logrou sen a man de obra escrava traída de [[África]].

Ao principio do [[século XIX]], a gran dependencia na escravitude do Imperio Británico fixo que a poboación de negros na illa fose 20 veces maior que a de brancos, situación que ameazaba constantemente con revoltas e conflitos.

Tras unha serie de revoltas a [[escravitude]] foi oficialmente abolida en [[1834]].

No [[século XX]], Xamaica foi gañando independencia do Reino Unido, en [[1958]] converteuse nunha provincia da Federación das Indias Occidentais, conseguindo a súa total independencia o 6 de agosto de [[1962]].

Un crecemento económico importante, de aproximadamente un 6% ao ano marcou os seus primeiros 10 anos de independencia baixo gobernos conservadores liderados polos primeiros ministros [[Alexander Bustamante]], [[Donald Sangster]] e [[Hugh Shearer]]. Este crecemento económico viño promovido polos investimentos en [[bauxita]], turismo, manufacturas e, en menor medida, agricultura. En [[1972]], un cambio de goberno fixo decaer de novo a economía chegando ao extremo de [[1982]] onde o [[PIB]] chegou por baixo dos niveis de 1972. A débeda externa creceu baixo as sucesivas lexislaturas de [[Michael Manley]], acompañada de deficits fiscais, o que propiciou a imposición de medidas de austeridade do [[Fondo Monetario Internacional]].

A economía en decadencia, o socialismo internacional de Manley, a súa amizade con [[Fidel Castro]] e o temor ao incipiente [[comunismo]] levaron a unhas eleccións apertadas entre o People's National Party e o Xamaica Labour Party, resultando vencedor este último. A crise económica continuou ata mediados dos 80, axudada polo peche das dúas principais compañías de aluminio do país e o decaimiento do turismo. A finais dos 80 a industria comezou a recuperarse, xunto ao turismo, o que propiciou unha mellora económica tras unha década de crise. O goberno electo desde [[1989]] impulsou reformas económicas que melloraron a situación fiscal.

Nos anos setenta os dous partidos políticos predominantes estaban ligados a dúas bandas rivais de [[Kingston]], fortemente armadas. Isto, xunto ao crecente tráfico de [[cocaína]] a mediados dos 80 levou a situacións violentas. Isto levou ás guerras urbanas de Kingston desde 1990 ata a actualidade. As zonas rurais do país están libres do conflito.

A Constitución xamaicana, promulgada en 1962, establece un sistema de goberno parlamentario, segundo o modelo de Gran Bretaña. O primeiro ministro é o xefe do goberno. O monarca británico é o xefe do Estado e está representado por un gobernador xeral, que se nomea segundo o consello do primeiro ministro.

** 5 [[Parroquia de Westmoreland|Westmoreland]]

** 10 [[Parroquia de Saint Mary|Saint Mary]]

A illa está composta principalmente por terreo montañoso rodeado dunha pequena franxa de costa. As cidades adóitanse establecer nesta chaira costeira.

O clima en Xamaica é tropical, adoita ser cálido e húmido, aínda que nas zonas de montaña pode ser algo máis fresco.

[[Ficheiro:DoctorsCaveBeach.jpeg|miniatura|dereita|290 px|Praia xamaicana]]

Xamaica é un importante centro [[Turismo|turístico]] rexional, cuxo peso económico creceu nos anos noventa coa axuda de substanciosos investimentos estranxeiros. A súa economía céntrase ademais de no turismo, na produción de [[azucre]] e na extracción de [[bauxita]], industria que xa non se alimenta exclusivamente de capital estranxeiro, posto que en [[1974]] o país comprou accións ás principais extractoras.

Os xamaicanos son na súa maioría descendentes de africanos (90%), pero hai tamén brancos (10%) (na súa maioría descendentes de ingleses e de estadounidenses anglosaxóns). O idioma oficial e máis falado é o [[lingua inglesa|inglés]]. Tamén hai idiomas crioulos. O [[lingua española|español]] é lingua de pouco menos de 5000 persoas.

[[Ficheiro:SeanPaul2005.jpg|miniatura|200px|[[Sean Paul]], cantante xamaicano.]]

A pesar de ser un país pequeno, [[Xamaica]] é rica en cultura, e famosa nese aspecto no ámbito global.

Os xéneros musicais [[ska]], [[reggae]], [[rocksteady]], [[dub]], [[dancehall]], [[ragga]] e [[ragga jungle]], foron todos concibidos en Xamaica. Poida que a música máis popular sexa o [[reggae]], con todo e os seus diferentes estilos e mesturas, dub, dance hall, raggas, raggamufin, early reggae ou reggae roots, dada a coñecer a grande escala polo xamaicano [[Bob Marley]], aínda que é ben sabido que o primeiro destes generos foi o ska, "pai" dos seguintes, atribúese a creación deste xero a "The Skatalites" ou "The Ska-Talites" aínda que historicamente as músicas da illa eran o Mento, o Ghost e o Calypso(como en Trindade e Tobago).

A Crenza mais seguida, é o [[Movemento Rastafari]],{{cómpre referencia|data=marzo de 2014}} considerada ultimamente como unha relixión e modelo de vida. Unha das iconas de devandita crenza, foi o mesmo Cantante [[Bob Marley]]; o cal é apreciado como un profeta para o pobo xamaiquino.

En [[1998]] [[Selección de fútbol de Xamaica|a selección xamaicana de fútbol]] participou por primeira vez nunha [[Copa Mundial de Fútbol]], en [[Copa Mundial de Fútbol de 1998|Francia '98]]. Compartiu o grupo H xunto a Arxentina, Croacia e Xapón. Perdeu os seus primeiros dous partidos, con Croacia 1 a 3, e logo con Arxentina 0 a 5. Finalmente, gañoulle por 2 a 1 ao seleccionado xaponés. Habendo gañado só 3 puntos, non conseguiu avanzar á seguinte rolda. Logo disto non puido volver disputar outra Copa do Mundo.

Por outra banda en [[2005]], [[Asafa Powell]] conseguiu establecer, en probas de [[atletismo]], o [[marca do mundo dos 100 metros lisos]]. A súa marca foi de 9 segundos e 77 décimas.