m
Arranxos varios using AWB
m (Arranxos varios using AWB) |
|||
|
== Xeografía ==
=== Situación ===
O concello de Betanzos ocupa una extensión de 24,19
=== Demografía ===
|}
A poboación de Betanzos no [[2014]] era de 13.352 habitantes, aos que se lles aplica o xentilicio de ''betanceiros'' (s., betanceiro/a) ou ''brigantinos'' (s., brigantino/a). O concello ten unha elevada densidade de poboación (555,58 hab./km²) debido ao seu pequeno tamaño. Estímase que ao redor do 75% da poboación total do concello reside no núcleo urbano de Betanzos.
Entre [[1900]] e [[1920]] experimentou un leve descenso de poboación, rexistrándose nos anos vinte o seu mínimo (8.709 habitantes). Entre 1920 e [[1950]] tivo lugar a fase de maior crecemento, aínda que dende esta última década ata [[1970]] se produciu un novo retroceso demográfico. Con todo, a partir de 1970 xurdiu unha recuperación de efectivos motivada por unha nova reorientación das actividades agrarias e un incremento das funcións urbanas. Así o incremento de poboación no período que vai dende [[1991]] a [[2009]] foi dun 14,67%. O saldo vexetativo era xa practicamente cero no período 1979-1983 con taxas de natalidade e mortalidade ao redor de 10 por mil.
Nos últimos anos a taxa de natalidade diminuíu, mentres que a de mortalidade aumentou. Contra [[2011]] a primeira era dun 9,9 por mil e a segunda elevábase a un 11,4 por mil. A proporción de mozos menores de 16 anos representaba en 2013 un 13,25%, a de entre 16 e 64 anos un 64,22% e a de 65 anos en diante un 22,53%. Así mesmo, existían 91 homes por cada 100 mulleres. O poboamento ofrece dous aspectos; a dispersión en parroquias (que oscilan entre os 218 habitantes de [[San Pedro das Viñas, Betanzos|Viñas]] e os 743 de [[Piadela, Betanzos|Piadela]]) e aldeas que se estenden polo territorio municipal, e a concentración do 75% da poboación no núcleo urbano, que se converteu no principal foco receptor de inmigrantes do municipio. A súa situación nun importante nó de vías de comunicación favorecen o crecemento e a expansión ao longo das mesmas. Non en tanto, as terras próximas á [[Ría de Betanzos|Ría]], debido á existencia de solos pantanosos, son pouco atractivas para o poboamento.
bar:2006 at:13165 fontsize:XM text: 13.165 shift:(-17,5)
bar:2009 at:13680 fontsize:XM text: 13.680 shift:(-17,5)
bar:2013 at:13445 fontsize:XL text: 13.445 shift:(-35,15)
TextData=
=== Guerra Irmandiña ===
Betanzos xogou un papel central na [[Gran Guerra Irmandiña]]. Líderes da Irmandade como [[Alonso de Lanzós]] ou [[Joan Branco]] foron naturais da cidade. Precisamente, en [[1465]] [[Henrique IV de Castela|Henrique IV]] concedeu á poboación o título de cidade, e en [[1467]] permitiulle a celebración dunha feira franca anual grazas á mediación de Joan Branco. Grazas a este capitán [[irmandiño]] a cidade de Betanzos recuperou o seu voto nas Cortes.
Anos máis tarde, na reorganización territorial dos seus reinos, os [[Reis Católicos]] dividiron a antiga [[provincia de Betanzos]] en dúas, creando a da Coruña e mantendo a Betanzos como capital de provincia, na que foi a época de maior esplendor da cidade.
=== Patrimonio cultural ===
[[Ficheiro:Museo das mariñas Betanzos.jpg|miniatura|
En Betanzos publícase o [[Anuario Brigantino]], publicación local fundada en 1948 de difusión cultural de calidade e prestixio recoñecido. A súa saída preséntase cada ano coma un importante acontecemento social da cidade.
|- align="center"
|
* ''Anque che son das Mariñas,<
|
* ''As garelas'' <ref>Aplícase o alcume de ''garelas'' ás mozas desvergonzadas e atrevidas, pero tamén ás naturais de Betanzos.</ref> ''de Betanzos<
| valign ="top" |
* ''Lacón con grelos<
|}
==== Festas e celebracións ====
| |||