Mamíferos: Diferenzas entre revisións

Os '''mamíferos''' ('''''Mammalia''''') son unha [[clase (bioloxía)|clase]] de [[amniotas]] que se caracterizan pola súa [[homeotermia]]. Distínguénse de outros amniotas, como o son os [[réptil]]es e as [[aves]], pola mandíbula inferior formada por un único [[óso]], o [[maxilar inferior]] (tamén chamado [[dentario]]), por presentaren tres ósos medios na [[cadea de ósos do oído]], por teron os [[dente]]s moi especializados, pola presenza dun [[padal secundario]], pola de [[Pelo|pelaxe]], un [[olfacto]] moi desenvolvido, polo seu [[neocórtex]] e pola produción de [[leite]] das [[femia]]s para alimentar ás súas crías. O cerebro dos mamíferos regula a tempratura corporar e o [[sistema circulatorio]], incluído o [[corazón]]. Os mamíferos abranguen aos animais máis grandes do planeta, as baleas [[Balaenopteridae|rorcuais]], así como os máis intelixentes ou con maior capacidade cognitiva; como son os [[elefante]]s, algúns [[primate]]s e [[cetáceo]]s. Antomicamente, o corpo é de catro patas adaptadas aos medios terrestres, mais algúns mamíferos están adaptados á vida mariña, arbórea, no aire ou sobre dúas pernas. O grupo máis grande de mamíferos, os [[placentarios]] teñen [[placenta]] e alimentan as crias despois do remate do empreñe. O tamaño dos mamíferos vai de tan só 30 ou 40 milímetros a 33 metros de longo.

Pola súa parte, a ''Animal Diversity Web'' outorga a este grupo a categoría de [[orde (bioloxía)|superorde]], incluído as ordes de cetáceos e artiodáctilos.<ref>[http://animaldiversity.ummz.umich.edu/accounts/Cetartiodactyla/classification/ ''Cetartiodactyla''] en ADW.</ref>

Cladograma,<ref name=Liaoconodon2011>[http://www.nature.com/nature/journal/v472/n7342/full/nature09921.html?WT.ec_id=NATURE-20110414#/supplementary-information] Meng ,Wang e Li. Transitional mammalian middle ear from a new Cretaceous Jehol eutriconodont. Nature. Vol 472, 7342. páx 181–185. 2011.</ref>

con mamíferos, grupo Mammalia, como principal.

A '''evolución dos mamíferos''' pasou por moitos puntos dende a aparición dos seus devanceiros [[sinápsidos]] no período de finais do [[Carbonífero]]. A metade do [[Triásico]] aparecen moitas especiesde sinápsidos que semellan mamíferos. A liña que dá lugar aos mamíferos de hoxe en día escíndese no [[Xurásico]]; unha liña que inclúe a ''[[Dryolestes]]'', que é máis próximo as actuais [[placentario]]s e [[marsupiais]] ca aos [[monotrema]]s, así como a ''[[Ambondro mahabo|Ambondro]]'', máis achegado aos [[monotrema]]s<ref>[http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/handle/2246/5857/v3/dspace/updateIngest/pdfs/N3566.pdf?sequence=1] Rougier ''et al.''. New Jurassic mammals from Patagonia, Argentina: A reappraisal of australosphenidan morphology and interrelationships. American Museum Novitates, 3566, páx 1–54. 2007.</ref>. A continuación as liñas de [[eutheria]] e [[metatheria]] sepáranse. Destas, os metaterios serán os animais máis achegados aos actuais marsupiais mentres que os eutheria son os máis achegados aos placentarios. Xa que ''[[Juramaia]]'', o eutherio máis recente coñecido, viviu hai 160 millóns de anos no Xurásico, esta diverxencia debeu ter ocurrido nese período.

O evento de [[extición do Cretáceo-Paleoceno]] provocou a extinción de todos os dinosaurios non aviarios (os paxaros son unha liña que xorde dos dinosaurios e a única hoxe en día viva) e é nese momento cando grupos de mamíferos, placentarios e marsupiais diversificáronse ocupando novos nichos ecolóxicos durante o [[Paleoxeno]] e o [[Neoxeno]]. Ao final deste período están xa presentes todas as ordes de mamíferos modernos.

Os mamíferos son os únicos [[sinápsido]]s que actualmente persisten<ref>[http://www.ucmp.berkeley.edu/synapsids/synapsida.html] Ben Waggoner-. Introduction to the Synapsida. University of California Museum of Paleontology. 1997.</ref> A liña de sinápsidos diverxeu da liña dos [[saurópido]]s no final do [[Carbonífero]], hai entre 320 e 31 millóns de anos atrás<ref name=Amniota />. Os sauropidos son hoxe os réptiles e aves xunto con outros animais extintos máis achegado aos mamíferos<ref name=Amniota>[http://web.archive.org/web/20101220205005/http://palaeos.com/Vertebrates/Units/190Reptilomorpha/190.400.html#Amniota] Amniota - Palaeos. White, A. T. 2005 {{En}}</ref>. Isto non inclúe aos mamíferos semellantes a réptiles, un grupo máis achegado aos mamíferos.

Ao longo do [[Pérmico]], os sinápsidos eran principalmente carnívoros mais con un varios herbívoros relevantes. No período do [[Triásico]] un grupo anterioremente non dos principais, os [[arcosauro]], convertéronse nos vertebrados dominantes. Os [[mamaliaformes]] apareceron durante este período; cun olfacto moi sensible e cun cerebro máis desenvolto, introducíronse en nichos nocturos e grazas a isto expuxéronse menos a predación de arcosauros. O estilo de vida nocturno puido ter contribuído a trazos característicos principais dos mamíferos como seren [[Endotermia|endotérmicos]] e ter pelo. Mais adiante no Mesozoico, despois de que os dinosaurios [[Theropoda|terópodos]] desprazaran aos [[rauisuchia]]nos como os carnívors dominantes, os mamíferos conquistaron novos nichos. Como caso disto, algúns fixéronse [[Castorocauda|actuáticos]], algúns [[Volaticotherium|voadores]] e incluso outros chegaron a se alimentar de dinosaurios xuvenís.