A '''Pena Grande de Férvedes''', situada no lugar de [[Lousada, Xermade]] é unhaun penapenedo ondeque seforma localizanparte dousdun [[sitio arqueolóxico|sitiosconxunto arqueolóxicosarqueolóxico]] do [[paleolítico]] quesituado sitúanna ao concelloparroquia de [[Lousada, Xermade|Lousada]] como sede dunha grande actividade nas primeiras épocas do poboamento de Galicia, xunto con outro no monte de Candamil, na parroquia de ([[CandamilXermade]].)<ref name=CX>[http://www.xermade.org/concello/ Algo de historia: paleolítico, castros e romanización]. Na web do Concello de Xermade.</ref>.
TrátaseNa dePena dous asentamentosGrande, denominadoscoñecida como '''[[Férvedes I]]''' e '''[[Férvedes II]]''', quehai sonunha [[cova|cavidadescavidade]] naturaisnatural entre [[rocha]]s que serviron de morada e refuxio aos primeiros habitantes de Xermade. Ao seu pé do primeiro destes sitios, a Pena Grande de Férvedes, atopouse o colgante de pedra decorado de Férvedes (Xermade), a [[arte|manifestación artística]] máis antiga coñecida até hoxe en Galicia; o ''colgante de Férvedes'',<ref>[http://galego.lavozdegalicia.es/sociedad/2008/07/27/0003_7016221.htm "Valdavara únese á Valiña, Pena Grande, Férvedes ou Pena Xiboi para documentar ese último período"], Diarioartigo en ''La Voz de Galicia'', 27-07- de xullo de 2008.</ref>. É unha peza ornamental do [[paleolítico superior]] de máis de 17 000 anos de antigüidade. É unO pequeno colar de pedra está decorado cun trazo recto en ambas as dúas caras.<ref name=CX/>
