|
== A augardente en Galicia ==
A augardente, tamén chamada co castelanismo ''caña''<ref name="mostra">[http://www.farodevigo.es/portada-arousa/2012/08/26/mujeres-resultan-ganadoras-cata-final-cana-valga/677268.html DúasDos mulleresmujeres resultan gañadorasganadoras naen la cata final dade caña en Valga]. "A XXII ''Mostra da Caña do País'' termina esta fin de semana co descubrimento de novos destilados de gran calidade", no ''Faro de Vigo'' (26-8-2012), en castelán.{{es}}</ref><ref name="alpendre">[http://cocinademiabuelo.blogspot.com.es/2011/12/destilando-aguardiente-orujo-cana.html Destilando augardenteaguardiente ( orujo, caña)], no blog ''La cocina de mi abuelo'',. en castelán.{{es}}</ref> en moitas partes de [[Galicia]], é un [[licor]] obtido da [[destilación]] dos restos da [[uva]] que quedan logo de elabora-lo viño, chamados [[bagazo]]. Por iso é tamén coñecida, especialmente entre os produtores, como ''augardente de bagazo'' ou ''bagaceira''.
A diferenza doutras partes da Península Ibérica, en Galicia retíranselle os talos das uvas ao bagazo para facer a augardente, o que lle dá unha suavidade especial.
* Colas: Formados polos compoñentes que teñen un punto de ebulición entre 78,4 e 100 °C. A graduación alcólica atópase en menos de 45 %vol.
[[Ficheiro:Augardente 01-13b.JPG|miniatura|esquerda|160px|Fío de augardente na produción tradicional.]]
Para aplicar directamente calor sobre a pota utilízanse [[acha]]s, [[butano]] ou [[propano]]. A separación da ''fracción cabezas'' faise en maior ou menor proporción, segundo a calidade do bagullo inicial. A destilación detense cando a cañaaugardente que sae do serpentín alcanza unha graduación entre 50 e 45 %vol., o resto é o que se coñece como ''colas'' e non se aproveita<ref name="cañaaugardente">[http://www.cerespain.com/elaboracion-del-orujo.html Elaboración da cañaaugardente en Galicia], na páxina web ''Ceremin'',. en castelán.{{es}}</ref><ref name="regueiro">[http://www.avalonc.com/aregueira/galerias_de_fotos/tradicion/orujo_gallego/orujo_gallego.htm Orujo Gallego, la quinta esencia], no blog ''A Regueira'',. en castelán.{{es}}</ref>.
Pódese facer cañaaugardente branca, que se fai cunha graduación maior cas outras, [[Augardente de herbas|cañaaugardente de herbas]] ou [[cañaaugardente tostada]], que fixo por primeira vez Francisco Rodríguez de [[Vilar, Cordeiro, Valga|Vilar]] ([[Valga]]) no [[1964]]<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/arousa/2013/04/28/eu-inventei-cana-tostada/0003_201304A28C10991.htm «Eu inventei a caña tostada»], en ''[[La Voz de Galicia'']] (28-4-2013), en castelán. {{es}}</ref>.
=== Consello regulador ===
Existe un consello regulador dende 1989 e a destilación do bagazo de uva está regulada en Galicia dende finais da década de 1990, quedando relegada como unha actividade clandestina a destilación de augardente que viñan realizando tradicionalmente os ''augardenteiros'' por toda a xeografía galega, quedando expostos a pagar multas á [[Ministerio de Facenda e Administracións Públicas de España|Facenda]].
A cañaaugardente está clasificada dende fai anos como unha bebida espirituosa que ten un nome específico en cada área xeográfica onde se produce: ''[[Marc (augardente)|marc]]'' en [[Francia]], ''[[grappa]]'' en [[Italia]] ou ''[[bagaceira]]'' en [[Portugal]]<ref name="pota">[http://www.elmundo.es/elmundo/2011/07/10/galicia/1310292107.html Destiladores clandestinos, un oficio de arraigada tradición en Galicia]. "A produción de caña está regulada por decreto dende a década de 1990", en ''El Mundo'' (11-7-2011), en castelán.{{es}}</ref>.
==== Variedades ====
=== Historia ===
En Galicia, tradicionalmente, os augardenteiros eran as persoas que se encargaban da produción da augardente, e que obtiñan con iso ingresos extras dentro da súa economía. Era un traballo estacional ([[novembro]]) e ambulante. Antigamente o ''augardenteiro'' ia polas aldeas para facerlle a cañaaugardente ós veciños, acondicionábase un alpendre, e empregábanse achas para facer o lume da alquitara.
[[Ficheiro:Alambic à Draguignan.jpg|miniatura|Augardenteiros.]]
O cañeiroaugardenteiro podía pasar nun lugar varios días, durmindo amais no cuberto onde se facía a cañaaugardente; o lume non se podía apagar mentres se estaba a destilar<ref name="alpendre" />. A casa para quen se estaba a facer a cañaaugardente proporcionáballe o viño e maís a comida ó augardenteiro. Durante o serán xuntábanse os veciños a corón do alboio para falar algún conto. Existen varios nomes para referirse ás persoas que se dedican á destilación do bagazo da uva como son; ''augardenteiros''<ref name="DRAG">[http://www.realacademiagalega.org/dicionario Dicionario da Real Academia Galega].{{DRAG|augardenteiro}}</ref><ref name="regueiro" />, ''cañeiros''<ref name="mostra" /><ref name="alpendre" />, ''poteiros''<ref name="cañaaugardente" /> ou ''requicheiros''<ref name="mostra" />. Nalgúns lugares, co tempo, a [[alquitara]] adquirida entre varios veciños transladábase dunha casa para outra ata faceren todos en cada casa a súa propia augardente.
Na actualidade a produción tradicional está en recesión, e foi substituída pola produción industrial. Existe unha [[denominación de orixe]] que recolle as variedades de augardente galegas, e que se denomina [[Augardente de Galicia]] (''Orujo de Galicia'' en castelán; ''orujo'' é como se chama en castelán o [[bagazo]]).
En 2005, a denominación de orixe amparaba a 39 embotelladores cunha produción anual de 169.908 litros de augardente branca, 220 litros de augardente de herbas e 2.358 litros de licor de herbas, ademais de 1.715 litros de [[licor café]]<ref>''Anuario de Estatística Agraria 2005'', Consellería do Medio Rural.</ref>.
=== Utilidade ===
No rural galego a cañaaugardente tomábase pola mañá cedo para escorrentar o frío e tomar forza antes de comezar a traballar, empregábase coma remedio para certas dores e incluso para facer fregas ás persoas e tamén ás vacas cando non daban leite.<ref name="pota">[http://www.elmundo.es/elmundo/2011/07/10/galicia/1310292107.html Destiladores clandestinos, un oficio de arraigada tradición en Galicia]. "A produción de caña está regulada por decreto dende a década de 1990", en ''El Mundo'' (11-7-2011), en castelán.</ref>.
A augardente é a base alcólica da [[queimada]], e mais tamén doutros licores como o [[licor café]] ou o [[licor de guindas]]. Tómase tamén soa e frecuentemente acompañando o café.
| 