Revisión como estaba o 5 de outubro de 2015 ás 12:14 editar Banjo (conversa \| contribucións) 110.001 edicións mSen resumo de edición ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 15 de marzo de 2016 ás 23:48 editar desfacer BanjoBot 2.0 (conversa \| contribucións) Bots 393.002 edicións m Bot: Engado {{Control de autoridades}}; cambios estética Edición máis nova →
Liña 41: === Fundación e era soviética === [[Ficheiro:Stepanakert-road-P1003102.JPG \| left \| thumb \| Abaixo a avenida principal de Stepanakert]] Segundo fontes armenias medievais, o asentamento foi mencionado por primeira vez como Vararakn (Վարարակն, que significa "primavera fugaz" en armenio), un nome que se mantivo en uso ata 1847, cando pasou a chamarse Khankendi.<ref name="SAE">{{hy}} Mkrtchyan, Shahen. ''«Ստեփանակերտ»'' [Stepanakert]. [[Armenian Soviet Encyclopedia]]. Yerevan: [[Armenian Academy of Sciences]], 1985, vol. xi, pp. 124-125.</ref><ref name=hewsen>{{cite book \| last = Hewsen \| first = Robert H. \| authorlink = Robert Hewsen \| title = Armenia: A Historical Atlas \| year = 2001 \|location = Chicago \| publisher = [[University of Chicago Press]] \| isbn= 0-226-33228-4 \| page = 265 }}</ref> fontes de Acerbaixán din que o establecemento foi fundado a finais do século XVIII por un [[Can (título) \| Can (Khan)]] de Karabaj, e polo tanto foi chamada Khankendi (en [[lingua turca \| turco]] "vila do Can"). En 1923 Khankendi foi rebautizado Stepanakert polo goberno soviético para honrara [[Stepan Shahumyan]], líder étnico armenio da [[Comuna de Baku]], e, logo de que o [[pogrom]] de [[Shusha]] dera lugar a unha gran destrución en Shusha, a antiga capital da rexión, Stepanakert converteuse na capital do [[Óblast Autónomo de Nagorno-Karabakh]] (NKAO). Co tempo, Stepanakert creceu ata converterse na cidade máis importante da rexión (un estado que recibiu en 1940). A súa poboación aumentou de 10.459 habitantes en 1939 a 33.000 en 1978. Liña 59: \| isbn = 0-8014-8736-6}}</ref> As relacións entre armenios e acerbaixanos de Stepanakert, que apoiaron a posición do goberno de Acerbaixán, deterioráronse nos anos seguintes e, como resultado, case todos os acerbaixanos fuxiron da cidade. Logo de que Acerbaixán declarara a súa independencia da Unión Soviética en 1991, Stepanakert foi rebautizada polo goberno de Acerbaixán de novo a Khankendi como parte dunha campaña contra o comunismo e a [[turquificación \| Azerificación]]. A guerra estalou polo control de [[Nagorno-Karabakh]], que finalmente acabou co control de Armenia na rexión e un corredor que comunica a Armenia ao oeste. Antes do conflito, Stepanakert foi a cidade máis grande da Rexión Autónoma, cunha poboación de 70.000 habitantes dun total de 189.000 (no momento os armenios eran o 75% da poboación total da rexión).<ref>{{cite book \| last = Lobell \| first = Steven E. Liña 69: \| isbn = 1-4039-6356-8 \| page = 58}}</ref> A principios de 1992, esa cifra reduciuse a 50.000.<ref name="TIME">Carney, James. "[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,975278,00.html Carnage in Karabakh]." ''[[TIME Magazine\|Time]]''. April 13, 1992. Retrieved August 2, 2007.</ref> Durante a guerra, a cidade sufriu un dano inmenso como consecuencia do [[bombardeos de Stepanakert \| bombardeo azerí]], sobre todo a principios de 1992, cando os acerbaixanos utilizaron a cidade de Shushi como base da artillería para disparar mísiles [[BM-21 Grad]] en contra dela. Tan grande foi o dano causado polo incesante bombardeo, que un xornalista de [[Time Magazine \| Time]] nun artigo de abril 1992 comentou ''Apenas un único edificio escapou dos danos en Stepanakert''. O exército de Acerbaixán organizou varios ataques terrestres contra a cidade, que foron repelidos con éxito polas forzas armenias. Non foi ata o 9 de maio de 1992, coa [[captura de Shusha]], que o bombardeo planta cesou. A cidade, con todo, seguiu sufrindo bombardeos aéreos polo resto da guerra. Houbo un alto o lume non oficial observado desde 1994.<ref>{{hy}} Hakobyan, Tatul. ''Կանաչ ու Սև: Արցախյան օրագիր'' [Green and Black: An Artsakh Diary]. Yerevan-Stepanakert: Heghinakayin Publishing, 2008, pp. 506-08, Appendix Documents 38-39.</ref> Liña 158: Antes da guerra de Nagorno-Karabakh, a economía de Stepanakert xiraba principalmente en torno á elaboración de alimentos, os tecidos de [[seda]], e [[viticultura]]. A economía da cidade foi danada gravemente durante a guerra, pero nos últimos anos, en gran parte debido aos investimentos da [[diáspora armenia]], a actividade económica e o turismo sobre todo, incrementouse en Stepanakert e o resto da República de Nagorno-Karabakh. Varios hoteis abríronse polos armenios na [[diáspora]], incluíndo o Hotel Nairi, que foi inaugurado por Jack Abolakian, un armenio australiano Iskenderian, e John Iskenderian en 2000.<ref name="AGBU">Hayrumyan, Naira. "[http://www.agbu.org/publications/article.asp?A_ID=603 Recovery and Concern: Regional Unrest Reminds of NKR's Years of Progress While Raising Anxiety]." ''[[Armenian General Benevolent Union\|AGBU Magazine]]''. Vol. 18, № 2, November 2008, pp. 34-37.</ref> Hai cinco institucións de educación superior en Stepanakert: a [[Universidade Artsakh \| Universidade Estatal de Artsakh]] e catro universidades privadas. A estatal de Artsakh estableceuse orixinalmente en 1969 como unha rama do Instituto Pedagóxico de Bakú. En 1973, pasou a chamarse Instituto Pedagóxico Stepanakert e tralo fin da guerra, en 1995, recibiu o seu nome actual. A universidade ofrece cursos repartidos en sete departamentos e ten un nivel de asistencia de 4.500 alumnos.<ref>{{hy}} Anon. "[http://www.armtown.com/news/am/aza/20060829/3300/ ԱՐՑԱԽԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ (Artsakh State University)]." ''Azat Artsakh''. August 29, 2006. Retrieved September 4, 2009.</ref> En setembro de 2010, representantes da [[Fundación Armenia]] con sé en [[Los Angeles]] e funcionarios de Armenia e a NKR presidiron a cerimonia de inauguración da nova escola Nº 11. A escola espera unha asistencia de 600 estudantes e consta de tres edificios, un parque infantil, ximnasio e outros servizos básicos como un laboratorio de computación e unha clínica de primeiros auxilios. A súa construción foi financiada polo diñeiro reunido pola diáspora armenia.<ref>"[http://asbarez.com/85320/armenia-fund-opens-600-student-school-in-stepanakert/ Armenia Fund Opens 600-Student School in Stepanakert]." ''[[Asbarez]]''. September 14, 2010. Retrieved December 4, 2010.</ref> Liña 171: === Aire === Stepanakert está servida polo veciño [[Aeroporto de Stepanakert]], ao norte da cidade, preto da cidade de [[Xocalı \| Ivanyan]]. En 2009, comezaron a reconstrución das instalacións e os traballos de reparación<ref name="asbarezarticle">{{cite news\|url=http://asbarez.com/blog/86176/karabakh-to-reopen-stepanakert-airport/\|title=Karabakh To Reopen Stepanakert Airport\|publisher=''Asbarez''\|date=5 October 2010\|accessdate=11 October 2010}}</ref> Aínda que orixinalmente programado para iniciar os primeiros voos comerciais o 9 de maio de 2011, funcionarios de Karabakh pospuxeron a data de reapertura para máis tarde.<ref>{{cite news\|url=http://www.rferl.org/content/nagorno_karabakh_flights_hold_airport_reconstruction/24116168.html \|title=Nagorno-Karabakh Flights On Hold Despite Airport Reconstruction\|date=May 16, 2011\|publisher=''[[RFE/RL]]''\|accessdate=May 16, 2011}}</ref> En maio de 2012, o director da Administración de Aviación Civil da NKR, Tigran Gabrielyan, anunciou que o aeroporto comezaría a operar no verán de 2012.<ref>{{hy}} "[http://yelaket.am/am/?p=579 «Հայկական ժամանակ».Ստեփանակերտի օդանավակայանը վերջապես շահագործման կհանձնվի]" [''Haykakan Zhamanak'': Stepanakert Airport will Finally Become Operational]. ''Yelaket Lratvakan''. May 30, 2012.</ref> Con todo, o aeroporto aínda permanece pechado debido a razóns políticas. O [[OSCE]] [[Grupo de Minsk]], que media no conflito de Nagorno-Karabaj, reafirmou que o funcionamento deste aeroporto non podería ser utilizado para apoiar calquera reclamación dun cambio no status de Nagorno-Karabaj, e instou ás partes a actuar de conformidade co dereito internacional e en consonancia coa práctica actual de voos sobre o seu territorio.<ref>[http://www.osce.org/mg/92189 Statement of the OSCE Minsk Group Co-Chairs].</ref> === Ferrocarril === Liña 265: [[Ficheiro:Stepanakert Fountain During the Day.JPG\|thumb\|Fontes na praza Shahumyan]] Durante a era soviética, non había igrexas tradicionais en Stepanakert, aínda que a maior parte da poboación da cidade eran membros da [[Igrexa Apostólica Armenia]]. Tamén hai unha igrexa na cidade que foi construída no século XVIII, pero non está funcionando. O 15 de setembro de 2006 colocáronse as primeiras pedras da Igrexa de Santiago en Stepanakert. == Deporte == O [[Asociación de fútbol \| Fútbol]] é o deporte máis popular en Nagorno-Karabakh e a cidade ten un estadio de fútbol ben construído. Desde mediados da década de 1990, os equipos de fútbol de Karabakh comezaron a tomar parte nalgunhas competicións nacionais na República de Armenia. [[Lernayin Artsakh FC \| Lernayin Artsakh]] é o club de fútbol que representa á cidade de Stepanakert. A liga nacional de fútbol de Artsakh púxose en marcha en 2009. a [[Selección de fútbol de Nagorno-Karabakh \| Selección de fútbol de Artsakh]] non recoñecida formouse en 2012 e xogou o seu primeiro partido oficial en contra da non recoñecida [[Selección de fútbol de Abkhazia]] de [[Sukhumi]] o 17 de setembro de 2012. O partido terminou cun empate 1-1.<ref>{{hy}} "[http://www.tert.am/am/news/2012/09/25/arcaxabxazia/ Աբխազիայի ու Արցախի հավաքականները բաժանվեցին խաղաղությամբ՝ 1:1 [Abkhazia's and Artsakh's Teams Peacefully Part Ways, 1-1]." ''Tert.am''. September 25, 2012. Retrieved November 7, 2012.</ref><ref>"[http://sport.news.am/eng/news/11346/armenia%E2%80%99s-newly-formed-second-national-football-team-to-face-abkhazia.html Armenia’s newly formed second national football team to face Abkhazia]." ''News.am'' September 14, 2012.</ref> Ao mes seguinte, o 21 de outubro de 2012, Artsakh xogou o partido de volta no [[Estadio da República Stepan Shahumyan]] contra Abkhazia gañando cun resultado de 3-0.<ref>"[http://asbarez.com/106010/artsakh-soccer-team-beats-abkhazia-3-0/ Asbarez.com Artsakh Soccer Team Beats Abkhazia 3-0]." ''Asbarez''. October 22, 2012.</ref> Tamén hai interese noutros deportes, como [[baloncesto]] e [[voleibol]]. Liña 296: * [[Aghabeyim agha Javanshir]] - poeta de Acerbaixán * [[Armen Abaghian]] - académica * [[André (cantante) \| André]] - cantante armenia * [[Bulbul (cantante) \| Bulbul]] - cantante de Acerbaixán * [[Vladimir Arzumanyan]] - cantante armenio, gañador do [[Concurso da Canción Eurovisión Junior 2010]] * [[Don Askarian]] - cineasta Liña 303: * [[Telman Hasanov]] - [[Heroe Nacional de Acerbaixán]] * [[Zori Balayan]] - escritor * [[Robert Kocharyan]] - Segundo [[o presidente de Armenia \| Presidente]] de [[Armenia]] * [[Fakhraddin Manafov]] - O actor * [[Serzh Sargsyan]] - Terceiro Presidente de Armenia, titular * [[Mehdigulu Khan Javanshir]] - Último Can do [[Canato de Karabakh]] e maior xeneral do [[exército ruso]] * [[Nikolay Yenikolopov \| Nikolay Yenikolopyan]] - afamado químico soviético, académico == Notas == {{Listaref}} == Ligazóns externas == * [http://www.artsakh.org.uk/ Articles and Photography on Artsakh (Nagorno-Karabakh) from UK Photojournalist Russell Pollard] * [http://stepanakert.am/index.php?section=resources/index&type=2&subtype=29#!prettyPhoto/0/ Map of Stepanakert] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Capitais de Asia]]

Stepanakert: Diferenzas entre revisións