Moluscos: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
arranxos |
arranxos varios |
||
Liña 4:
| fossil_range = [[cámbrico|cámbrico inferior]] - [[holoceno|actualidade]]
| image =Octopus_vulgaris_Cuvier,_1797.jpg
| image_width =
| image_caption = '''Polbo''' (''[[Octopus vulgaris]]''). Un [[cefalópodo]]
| domain = ''[[Eukaryota]]''
| regnum = ''[[Animalia]]''
| subregnum = ''[[Eumetazoa]]''<br />(sen clasificar) ''[[Bilateria]]''<br
| superphylum = ''[[Protostomia]]'' <br>Clado ''[[Lophotrochozoa]]''
| phylum = '''''Mollusca'''''
| phylum_authority = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758
Liña 23:
* ''[[Cephalopoda]]''
}}
[[Ficheiro:Caracol en Baiona.jpg|miniatura|230px|'''Caracol''' (xénero ''[[Helix]]''), [[gasterópodo]] terrestre.]]▼
O dos '''moluscos'''<ref>[http://academia.gal/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=1893338 '''moluscos'''] no dicionario da [[RAG]].</ref> (''Mollusca'') constitúe un dos grandes [[filo]]s do [[reino animal]].
Son [[invertebrado]]s [[protóstomos]], [[celomados]], [[triblástico]]s, con [[Bilateria|simetría bilateral]] (aínda que algúns poden presentar unha asimetría secundaria) e non segmentados, de [[corpo]] brando, espido ou protexido por unha [[cuncha]].
Os moluscos son os [[invertebrado]]s máis numerosos despois dos [[artrópodos]], e inclúen formas tan coñecidas como as [[ameixa (molusco)|ameixas]], [[ostra]]s, [[lura]]s, [[polbo]]s, [[lesma]]s e unha gran diversidade de [[caracol|caracois]], tanto [[mar|mariños]] como [[terra|terrestres]]. Calcúlase que poden existir cerca de 100.000 [[especie]]s viventes, e 35.000 especies extintas, xa que os moluscos teñen unha longa historia xceolóxica, que abarca desde o [[cámbrico]] inferior até a actualidade.<ref>Martinell, Jordi (2009): "Moluscos. I. Generalidades", en Martínez Chacón, M. L. e Rivas, P. (eds.) ''Paleontología de invertebrados''. Sociedad Española de Paleontología, Instituto Geológico y Minero de España, Universidad de Oviedo, Universidad de Granada. ISBN 978-84-613-4625-7, pp. 228-235.</ref> Os moluscos colonizaronn practicamente todos os ambientes, desde as grandes alturas de ate máis de 3.000 m sobre o nivel do mar até profundidades oceánicas de máis de 5.000 m de profundidade, nas augas polares ou tropicais, e adoitan seren elementos comúns dos litorais de todo o mundo. E o filo [[mar|mariño]] máis numeroso, e contén un 23 % de todas os [[ser vivo|organismos]] mariños descritos. ▼
▲Os moluscos son os [[invertebrado]]s máis numerosos despois dos [[artrópodos]], e inclúen formas tan coñecidas como as [[ameixa (molusco)|ameixas]], [[ostra]]s, [[lura]]s, [[polbo]]s, [[lesma]]s e unha gran diversidade de [[caracol|caracois]], tanto [[mar|mariños]] como [[terra|terrestres]]. Calcúlase que poden existir cerca de 100.000 [[especie]]s viventes, e 35.000 especies extintas, xa que os moluscos teñen unha longa historia
O filo normalmente se divide en nove ou dez [[clase (bioloxía)|clases]], das que dúas están totalmente [[extinción|extintas]]. Os [[gasterópodos]] (caracois e lesmas) son, con diferenza, os moluscos máis numerosos polo que fai a especies clasificadas, e suman o 80 % do número total de especies de moluscos coñecidas. Os moluscos [[cefalópodos]], como as luras, sepias e polbos, encóntranse entre os invertebrados cun sistema neurolóxico máis avanzado. As [[lura xigante|luras xigantes]] ([[xénero (bioloxía)|xénero]] ''Architeuthis'') e as [[lura colosal|luras colosais]] (xénero ''Mesonychoteuthis'') disputan o título de [[invertebrado]] máis grande coñecido.▼
Os moluscos colonizaronn practicamente todos os ambientes, desde as grandes alturas de até máis de 3 000 m sobre o nivel do mar até profundidades oceánicas de máis de 5 000 m de profundidade, nas augas polares ou tropicais, e adoitan seren elementos comúns dos litorais de todo o mundo. E o filo [[mar|mariño]] máis numeroso, e contén un 23 % de todas os [[ser vivo|organismos]] mariños descritos.
▲O filo
O estudo científico dos moluscos denomínase [[malacoloxía]].<ref>[http://www.realacademiagalega.org/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=29844 '''malacoloxía''' no dicionario da [[RAG]].]</ref> O termo "malacoloxía" vén do grego μαλακός ''malakos'', "brando" e -λογία, de λόγος ''logos'' "estudo", en recordo de Aristóteles. ▼
▲O estudo científico dos moluscos denomínase [[malacoloxía]].<ref>[http://www.realacademiagalega.org/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=29844 '''malacoloxía'''] no dicionario da
Falando desta disciplina cómpre dicir que o interese do [[Homo sapiens|home]] polos moluscos é moi grande, e moi antigo, e que durante os [[século XVIII|séculos XVIII]] e [[século XIX|XIX]] se formaron importantes coleccións malacológicas e conquiliolóxicas (de cunchas) tanto de prestixiosas institucións como museos e academias de ciencias como de coleccionistas privados, e aínda hoxe en día coleccionar cunchas de moluscos é un dos principais pasatempos de moitas persoas en todo o mundo. Debido a esta afección os moluscos son un dos grupos zoolóxicos mellor estudados despois dos [[vertebrados]].
Os moluscos son unha importante fonte de alimentación para a especie humana. Ademais, numerosas [[enfermidade]]s parasitarias tanto humanas como veterinarias son transmitidas polos moluscos, que actúan como [[hospedador]]es intermediarios, sobre todo de [[platihelmintos]] [[trematodos]].
== Etimoloxías ==
O termo do [[latín|latín cinetífico]] ''Mollusca'' é un préstamo do [[latín|latín moderno]] ''molluscus'', que comezou a usarse en [[1650]] baixo a forms do neutro plural ''mollusca'', creado a partir do termo do [[latín|latín imperial]] ''mollusca (nux)'', 'especie de noz de casca tenra', derivada do latín clásico ''mollis'', brando.<ref name=TLF>[http://atilf.atilf.fr/dendien/scripts/tlfiv5/advanced.exe?8;s=1871745900; ''mollusque''] no ''Trésor de la langue française informatisé''.</ref> O termo ''mollusque'' comezou a usarse en francés en [[1763]] no sentido zoolóxico como «animal invertebrado de corpo brando».<ref>E. Bertrand, ''Dictionaire universel des fossiles propres et des fossiles accidentels''</ref> E do francés pasou ás demais linguas ''cultas''.
== Características xerais ==
▲[[Ficheiro:Caracol en Baiona.jpg|miniatura|230px|'''Caracol''' (xénero ''[[Helix]]''), [[gasterópodo]] terrestre.]]
[[Ficheiro:Blue mussel Mytilus edulis.jpg|miniatura|230px|'''Mexillóns''' (''[[Mytilus galloprovincialis]]''). [[Bivalvo]].]]
[[Ficheiro:Chlamys varia gelb von aussen.jpg|miniatura|230px|Cunchas esquerda e dereita da '''zamburiña''' (''[[Chlamys varia]]''). Bivalvo.]]
Liña 57 ⟶ 62:
A cuncha fórmase grazas á [[epiderme]] subxacente, denominada [[manto (moluscos)|manto]] ou palio, que ten [[célula]]s secretoras de [[carbonato cálcico]] que cristaliza no exterior en forma de [[aragonita]] ou de [[calcita]]; o manto tamén segrega unha substancia [[quitina|quitinosa]] de composición complexa, a [[conquiolina]], que se deposita sobre o substrato calcario formando un estrato orgánico denominado [[perióstraco]], esencial para evitar a [[disolución]] da cuncha en ambientes [[ácido]]s.
Na parte posterior o manto forma unha cámara denominada [[cavidade paleal]] onde se aloxan as [[branquia]]s, que teñen unha estrutura moi característica en forma de peite ([[ctenidio]]s), os [[osfradio]]s (órganos sensoriais quimiorreceptores encargados de detectar a calidade da auga), e onde desembocan os [[nefridio]]s (a través dos nefridioporos), as [[gónada]]s (a través dos gonóporos) e o [[ano (anatomía)|ano]].
Nos [[pulmonados]] (gasterópodos terrestres), a superficie interna da cavidade paleal está moi irrigada e o intercambio gasoso se produce a través do epitelio, de maneira que actúa como un [[pulmón]]. A epiderme dos moluscos está recuberta de [[cilio]]s e posúe un gran número de [[glándula]]s produtoras de [[moco]].
Liña 96 ⟶ 103:
As [[gónada]]s en moitas especies de moluscos proceden directamente do [[peritoneo]] que recubre o [[celoma]]. A [[reprodución]] é exclusivamente [[sexo|sexual]]; os individuos poden ser [[unisexuado]]s (tamén denominados [[dioico]]s, como nos [[bivalvos]]) ou, como no caso da maioría dos [[gasterópodos]], [[hermafrodita]]s (simultáneos ou consecutivos) con capacidade de [[autofecundación]] ou sen ela. A [[fecundación]] pode ser externa ou interna, con frecuencia mediante [[espermatóforo]]s (sacos cheos de [[espermatozoide]]s).
O [[embrión|desenvolvemento embrionario]] típico dos moluscos comenza cunha [[segmentación (zooloxía)|segmentación espiral]] do [[cigoto]], e a [[gastrulación]] ten lugar por epibolia, invaxinación ou ambas. A [[gástrula]] resultante desenvólvese nunha [[larva]] [[trocófora]] [[plancto|planctónica]]. O proceso é virtualmente idéntico ao dos [[anélidos]]. Esta larva trocófora pode desenvolver moito algunha das súas bandas ciliadas para dar unha estrutura delgada en forma de veo.
Na maioría dos moluscos, esta larva dá lugar á larva [[velíxera]], máis desenvolvida, na que se pode observar xa o pé, a cuncha e outras estruturas. Finalmente, a larva velíxera descende ao fondo e sofre unha [[metamorfose (bioloxía)|metamorfose]] para adoptar o hábitat [[bentónico]] típico do adulto. Os cefalópodos e os gasterópodos terrestres e de auga doce teñen sempre desenvolvemento directo. == Clasificación ==
Liña 147 ⟶ 156:
</div>
Antigamente caudofoveados e solenogastros eran agrupados na clase ''[[Aplacophora]]'' que agora se considera [[parafilético]] e ditos grupos clases separadas.<ref>[http://www.tolweb.org/Mollusca/2488 Tree of Life: Mollusca]</ref>
Por outra parte, a tendencia actual é a de dividir a clase ''Gastropoda'' en dúas subclases: ''[[Eogastropoda]]'' (que inclúe só as lapas verdadeiras) e ''[[Orthogastropoda]]'' que inclúe todos os demais gasterópodos.<ref>Ponder W. & Lindberg D. R. (1997): [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1096-3642.1997.tb00137.x/abstract "Towards a phylogeny of gastropod molluscs; an analysis using morphological characters"]. ''Zoological Journal of the Linnean Society, 1997; '''119''': 83-265.</ref> == Galería de imaxes ==
Liña 169 ⟶ 180:
=== Bibliografía ===
* Brusca, R. C. & Brusca, G. J. (2005): ''Invertebrados'', 2ª ed. Madrid: McGraw-Hill Interamericana de España. ISBN 0-87893-097-3.
* D'Ancona, Humberto (1972): "Moluscos" en ''Tratado de zoología. Tomo II. Zoología especial''. Barcelona: Editorial Labor, S. A., pp. 729-763.
* Frings, H. e Frings, M. (1975): ''Conceptos de Zoología''. Madrid: Editorial Alhambra. ISBN 84-205-0505-6.
* Grassé, P.-P., E. A. Poisson e O. Tuzet (1976): ''Invertebrados''. (En Grassé, P.-P., ''Zoología'', vol. 1). Barcelona: Toray-Masson. ISBN 84-311-0200-4.
Liña 175 ⟶ 187:
* Meglitsch, P. A. (1986): ''Zoología de invertebrados'', 2ª ed. Madrid: Ed. Pirámide. ISBN 84-368-0316-7.
* [[Emilio Rolán|Rolán, Emilio]] e Otero-Schmitt, Jorge (1996): ''Guía dos moluscos de Galicia''. Vigo: Editorial Galaxia. ISBN 978-84-8288-072-3.
* Remane, A., Storch, V. e Welsch, U. (1980): "Mollusca (Moluscos)", en ''Zoología sistemática. <small>Clasificación del reino animal</small>''. Barcelona: Ediciones Omega. ISBN 84-282-0608-2, pp. 121-169.
* VV. AA. (1968): "Moluscos" en: ''Enciclopedia Salvat de las ciencias. Tomo 4. Animales invertebrados''. Pamplona: Salvat, S. A. de Ediciones, pp. 248-293.
=== Outros artigos ===
| |||