Cefalópodos: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m Bot: Engado {{Control de autoridades}} |
ampliación e reordenación |
||
Liña 1:
{{en uso}}
{{taxobox
| name = Cefalópodos<br>
| fossil_range = [[cámbrico]] - [[holoceno|actualidade]] <ref name=TOL>Richard E. Young, Michael Vecchione and Katharina M. Mangold (1922-2003): [http://tolweb.org/Cephalopoda/19386/2008.04.21 ''Cephalopoda'' Cuvier, 1797] no The Tree of Life Web Project.</ref>
| image = Sepia officinalis (aquarium).jpg
| image_width =
| image_caption = [[Xiba|Xiba común]] (''Sepia officinalis'')
| superregnum = ''[[Eukarya]]''
| regnum = ''[[Animalia]]''
| subregnum = ''[[
| unranked_phylum = ''[[Bilateria]]''
| phylum = ''[[Mollusca]]''
| classis = '''''Cephalopoda'''''
| classis_authority = [[Georges Cuvier|Cuvier]], 1797
| subdivision_ranks = [[
| subdivision =
* ''[[
* ''[[
* ''[[
}}
A súa característica máis rechamante é qjue o seu corpo está constituído por unha cabeza prominente e un conxunto de brazos ou tentáculos, que son modificacións do pé de moluscos primitivos.
Actualmente existen unhas 700 [[especie (bioloxía)|especies]],<ref name=tre>[http://tolweb.org/Cephalopoda/19386/2008.04.21 Young, Richard E., Michael Vecchione, e Katharina M. Mangold (1922-2003). 2008. Cephalopoda Cuvier 1797. Octopods, squids, nautiluses etc. Version 21 April 2008] in ''The Tree of Life Web Project''</ref> que reciben os nomes comúns de [[polbo]]s, [[lura]]s, [[pota]]s, [[xiba]]s (chamadas tamén '''chocos''' nalgunhas zonas de Galicia) e [[náutilo]]s. Todos eles pertencen á subclase dos [[coleoideos]], a excepción do náutilo, pertencente á subclase dos [[nautiloideos]].▼
▲Actualmente existen
O estudo dos cefalópodos é unha rama da [[malacoloxía]] coñecida como '''teutoloxía'''.
== Características ==
[[Ficheiro:Nautilus-JB-01.jpg|miniatura|250px|O ''[[náutilo]]'', un [[fósil|fósil vivente]].]]▼
[[Ficheiro:Polbo, Acuario da Coruña.jpg|miniatura|250px|[[Polbo]] (''Octopus vulgaris'') no ''[[Aquarium Finisterrae]]'', [[Casa dos Peixes]], [[A Coruña]].]] ▼
[[Ficheiro:Loligo vulgaris.jpg|miniatura|250px|[[Lura|Lura común]] (''Loligo vulgaris'').]]▼
[[Ficheiro:Sepiola atlantica.jpg|miniatura|250px|''[[Sepiola atlantica]]''.]]▼
[[Ficheiro:Giant squid Ranheim.jpg|miniatura|250px|Medindo unha lura xigante (''[[Architeuthis dux]]''), en 1954.]]
[[Ficheiro:Vampyroteuthis illustration.jpg|miniatura|250px|''[[Vampyroteuthis infernalis]]'', unha especie de lura vampiro (orde dos [[vampiromórfidos]]).]]
=== Pé ===
Nos cefalópodos o pé característico dos moluscos aparece xunto á cabeza (de aí o nome), e está diversificado en varios [[tentáculo]]s provistos de '''ventosas''', en número que varía desde 8 nos [[octópodos|polbos]] até os 90 que poden ter os [[náutilo]]s (nestes, no existen [[ventosa (zooloxía)|ventosas]] nos
Algúns dos tentáculos (nos coleoideos) modificáronse para formaren estruturas [[reprodución|reprodutivas]] chamadas [[espádice (cefalópodo)|espádices]], que cumpren o rol de introducir [[espermatóforo]]s (sacos cheos de [[esperma]]) na [[cavidade paleal]] da femia.
===
O [[Manto (moluscos)|manto]] ou '''palio''' dos cefalópodos un [[órgano]] que recobre o corpo enteiro e forma unha prega que limita a cavidade branquial e presenta varios modelos: pode ter forma de fuso ([[lura]]s), de bolsa ([[octópodos]]) ou de espiral ([[naútilo]]s). Abarca unha gran cavidade (a [[cavidade paleal]]) que alberga as complexas [[branquia]]s e na que se abren os [[reprodución|órganos reprodutores]], os [[aparato urinario|urinarios]] e o [[ano (anatomía)|ano]]. A [[masa visceral]] está adosada a el.
A superficie do manto está enteiramente cuberta de [[orgánulo]]s coloreados, os [[cromatóforo]]s, que, estimulados polo [[cerebro]], permiten a estes animais cambiar moi rapidamente de cor. Debaixo das células pigmentadas existen células irisadas que reflicten a luz.
▲[[Ficheiro:Nautilus-JB-01.jpg|miniatura|O ''[[náutilo]]'', un [[fósil|fósil vivente]].]]
O manto é un órgano moi [[músculo|musculado]]. A súa contracción brusca forza á auga a saír da cavidade paleal a través do sifón, o que impulsa ao animal cara a atrás (natación por retropopulsión), que se despraza así con gran rapidez.
▲[[Ficheiro:Polbo, Acuario da Coruña.jpg|miniatura|[[Polbo]] (''Octopus vulgaris'') no ''[[Aquarium Finisterrae]]'', [[Casa dos Peixes]], [[A Coruña]].]]
▲[[Ficheiro:Loligo vulgaris.jpg|miniatura|[[Lura|Lura común]] (''Loligo vulgaris'').]]
=== Cuncha ===
▲[[Ficheiro:Sepiola atlantica.jpg|miniatura|''Sepiola atlantica''.]]
A [[cuncha]] tende a reducirse, facerse interna ou desaparecer, segundo a especie. Cando teñen unha cuncha ben desenvolvida, está dividida en cámaras separadas por [[septo]]s, e o animal habita na última cámara (a máis recente).<ref>Baratte; Andouche, A.; Bonnaud, L. (2007): "Engrailed in cephalopods: a key gene related to the emergence of morphological novelties". ''Development genes and evolution'' '''217''' (5): 353–362. PMID 17394016.</ref> Nos coleoideos, cando existe, é interna e se divide en 3 zonas denominadas, desde a rexión caudal á cefálica, ''rostro'', ''fragmocono'' (tabicado) e ''proóstraco'', cada un con desenvolvemento variábel en cada grupo. Nos [[nautiloideos]] é externa, planoespiral e tabicada na súa totalidade.
Liña 71 ⟶ 82:
Tamén esta característica metabólica está relacionada coas propiedades nutritivas cando individuos deste grupo se utilizan na alimentación humana: baixo contido graxo, alto contido proteico (e, en ocasións, sabor amoniacal pola presenza de bases nitroxenadas, restos da mencionada metabolización proteica).
==
[[Ficheiro:
[[Ficheiro:
Os cefalópodos separáronse do resto dos moluscos hai ao redor de 500 millóns de anos (no [[cámbrico|cámbrico medio]]),<ref name=tre/> coa aparición dos primeiros moluscos capaces de encher de gas certas partes da súa cuncha para poderen flotar. Esta nova capacidade natatoria, que aínda hoxe conservan algunhas especies, permitiulles abandonar o fondo mariño ao que estaban ligados os moluscos e acceder a novas rotas tróficas máis superficiais.▼
Os últimos descubrimentos indican que os cefalópodos se orixinaron bastante antes do que se pensaba até agora.<ref name=SmithAndCaron2010>{{Cita publicación periódica▼
| título = Primitive soft-bodied cephalopods from the Cambrian▼
| autor = Smith, Martin R and Caron, Jean-Bernard▼
| ano = 2010▼
| revista = Nature▼
| páxinas = 427–428▼
| volume = 465▼
}}</ref>▼
Pero estes primeiros cefalópodos, de hábitat aínda próximo á costa, foron desprazados ao interior do mar por organismos máis avanzados, tales como [[peixes]] e [[réptiles]] mariños. Outro problema que se suscitaba, a súa vida superficial lles impedía baixar demasiado ao fondo mariño, xa que a súa cuncha non soportaba a presión da auga. Os descendentes con cunchas máis pequenas podían baixar máis e ter máis posibilidades de alimentarse, polo que a selección natural fixo que quedaran aqueles con cuncha pequena, chegando esta a facerse interna ou desaparecer. Aproximadamente hai 470 millóns de anos [[ordovícico|ordovícico medio]]) xa había coleoideos, xunto a unha gran gama de cefalópodos extinguidos na actualidade.▼
Segundo a teoría do [[meteorito]] caído na [[península de Iucatán]] hai 65 millóns de anos ([[cretácico|cretácico superior]]), nese tempo a Terra sufriu graves cambios climáticos que ocasionaron extincións masivas, como a dos [[dinosauros]]. ▼
=== Descrición ===
Dito meteorito tamén puido ser o causante da extinción da maior parte dos cefalópodos, como as [[amonita]]s. Tan só sobreviviron os coleoideos e algúns nautiloideos. Por iso se di que os cefalópodos actuais proveñen dunha auténtica liñaxe de superviventes. Aínda que agora sexan alimento básico de miles de especies, no seu momento estiveron no máis alto das [[cadea trófica|cadeas tróficas]] mariñas.▼
A clase dos cefalópodos foi descrita por primeira en vez en [[1797]] polo [[naturalista]] [[Francia|francés]] [[Georges Cuvier]], no seu traballo "Second Mémoire sur l'organisation et les rapports des animaux à sang blanc, dans lequel on traite de la structure des Mollusques et de leur division en ordre, lu à la société d'Histoire Naturelle de Paris, le 11 prairial an troisième",<ref>O 30 de maio de 1795.</ref> publicado no ''Magazin Encyclopédique'', ou ''Journal des Sciences, des Lettres et des Arts'', 1795 [1. année] 2: 433-449. ( [http://www.biodiversitylibrary.org/page/6736775#page/455/mode/1up Ler en liña]).
[[Ficheiro:BelemniteDB2.jpg|thumb|150px|Reconstrución de [[belemnitas]].]]▼
=== Etimoloxía ===
o nome do [[latín|latín científico]] ''Cephalopoda'' deriva do neoloxismo grego κεφαλόποδα ''kephalópoda'' (substantivo plural), tirado dos termos do [[lingua grega|grego antigo]] κεφαλή ''kephalé'', 'cabeza' e ποδός ''podós'', 'pé'; literalmente, 'os que teñen os pés na cabeza').
▲[[Ficheiro:Polbo a feira.jpg|thumb|150px|[[Polbo á feira]].]]
=== Clasificación ===
Os cefalópodos subdivídense en tres [[clase (bioloxía)|subclases]]:
Liña 135 ⟶ 131:
:: Orde ''[[Octopoda]]'' - polbos
:: Orde ''[[Vampyromorphida]]'' - lulas vampiro
== Evolución ==
▲[[Ficheiro:
[[Ficheiro:Fossil-Belemnoidea-complete.jpg|thumb|250px|Fósil completo dunha [[belemnita]].]]
▲Os cefalópodos separáronse do resto dos moluscos hai ao redor de 500 millóns de anos (no [[cámbrico|cámbrico medio]]),<ref name=tre/> coa aparición dos primeiros moluscos capaces de encher de gas certas partes da súa cuncha para poderen flotar. Esta nova capacidade natatoria, que aínda hoxe conservan algunhas especies, permitiulles abandonar o fondo mariño ao que estaban ligados os moluscos e acceder a novas rotas tróficas máis superficiais.
▲Os últimos descubrimentos indican que os cefalópodos se orixinaron bastante antes do que se pensaba até agora.<ref name=SmithAndCaron2010>{{Cita publicación periódica
▲ | título = Primitive soft-bodied cephalopods from the Cambrian
▲ | autor = Smith, Martin R and Caron, Jean-Bernard
▲ | ano = 2010
▲ | revista = Nature
▲ | páxinas = 427–428
▲ | volume = 465
▲}}</ref>
Pero estes primeiros cefalópodos, de hábitat aínda próximo á costa, foron desprazados ao interior do mar por organismos máis avanzados, tales como [[peixes]] e [[réptiles]] mariños. Outro problema que se suscitaba, a súa vida superficial lles impedía baixar demasiado ao fondo mariño, xa que a súa cuncha non soportaba a presión da auga.
▲
▲Segundo a teoría do [[meteorito]] caído na [[península de Iucatán]] hai 65 millóns de anos ([[cretácico|cretácico superior]]), nese tempo a Terra sufriu graves cambios climáticos que ocasionaron extincións masivas, como a dos [[dinosauros]].
▲Dito meteorito tamén puido ser o causante da extinción da maior parte dos cefalópodos, como as [[amonita]]s. Tan só sobreviviron os coleoideos e algúns nautiloideos. Por iso se di que os cefalópodos actuais proveñen dunha auténtica liñaxe de superviventes. Aínda que agora sexan alimento básico de miles de especies, no seu momento estiveron no máis alto das [[cadea trófica|cadeas tróficas]] mariñas.
== Gastronomía ==
Liña 141 ⟶ 159:
== Notas ==
{{listaref|2}}
== Véxase tamén ==
{{wikispecies}}▼
{{commonscat}}
▲{{wikispecies}}
=== Bibliografía ===
Liña 154 ⟶ 172:
* Remane, Adolf, Volker Storch & Ulrich Welsch (1980): ''Zoología sistemática''. "Cephalopoda (Cefalópodos)". Barcelona: Ediciones Omega, S. A. ISBN 84-282-0608-2, pp.160-169.
* Stevens, Martin & Sami Merilaita (2011): ''Animal camouflage: mechanisms and function''. Cambridge University Press. ISBN 0-521-19911-5.
* Nancy A. Voss, Michael Vecchione, Ronald B. Toll and Michael J. Sweeney (1998): ''Systematics and Biogeography of Cephalopods, vol. I''. Smithsonian Contributions to Zoology.
* Nancy A. Voss, Michael Vecchione, Ronald B. Toll and Michael J. Sweeney (1998): ''Systematics and Biogeography of Cephalopods, vol. II''. Smithsonian Contributions to Zoology.
=== Outros artigos ===
Liña 160 ⟶ 180:
=== Ligazóns externas ===
* [http://
* [http://eol.org/pages/2312/overview ''Cephalopoda''] na [[EOL]] {{en}}. Consultada o 01/03/2016.
* [http://invertebrates.si.edu/cephs/ Cephalopods at the National Museum of Natural History] Smithsonian {{en}}. Consultada o 18/09/2012.
* [http://fossilworks.org/bridge.pl?action=taxonInfo&is_real_user=1&taxon_no=12315 ''Cephalopoda'' Leach, 1817]] en [[Fossilworks. Pa
{{Control de autoridades}}
| |||