Wikipedia

Lingua chinesa: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Banjo (conversa | contribucións)
110.001 edicións
mSen resumo de edición
Liña 62:
== Historia ==
{{AP|Historia da lingua chinesa}}
A historia da lingua remóntase até hai uns 3&nbsp;000 anos, época da que datan os primeiros documentos escritos en chinés. A lingua evolucionou dende unha hipotética [[protolingua]] [[linguas sino-tibetanas|sino-tibetana]] que ao longo do tempo deu lugar a diferentes variedades locais que son mutuamente inintelixíbeis. Por mor disto, os diversos gobernos centrais da China tentaron de xeito repetido impulsar un estándar unificado.<ref name="Norman (1988)">{{cita libro|apelidos=Norman|nome=Jerry|título=Chinese|ano=1988|editoreditorial=Cambridge University Press|localización=Cambridge|isbn=978-0-521-29653-3|páxinas=183–185}}</ref>
 
=== Orixes ===
Liña 69:
 
=== Chinés antigo e medio ===
Os exemplos máis antigos que se conservan de chinés son inscricións en [[óso oracular|ósos oraculares]] do ano [[-1250]], coincidindo coa época da [[dinastía Shang]].<ref name="Schuessler (2007)">{{cita libro|apelidos=Schuessler|nome=Axel|título=ABC Etymological Dictionary of Old Chinese|ano=2007|editoreditorial=University of Hawaii Press|localización=Honolulu|isbn=978-0-8248-2975-9|páxinas=1}}</ref> O [[chinés antigo]] foi a lingua da época da [[dinastía Zhou do Oeste]] (entre [[-1046]] e [[-771]]), e consérvase nas [[inscricións chinesas en bronce]], en ''[[Shijing]]'', tamén en partes de ''[[Shujing]]'' e ''[[I Ching]]''.<ref name="Baxter (1992)">{{cita libro|apelidos=Baxter|nome=William H.|título=A Handbook of Old Chinese Phonology|ano=1992|editor=Mouton de Gruyter|localización=Berlín|isbn=978-3-11-012324-1|páxinas=2-3|editoreditorial=Mouton de Gruyter}}</ref>
 
Diversos estudosos tentaron reconstruír a fonoloxía do chinés antigo comparando as variedades máis modernas de chinés coa rima de ''[[Shijing]]'' e cos elementos fonéticos que se atopan na meirande parte dos caracteres chineses.<ref name="Norman (1988)" />
Liña 94:
O [[Sinoloxía|sinoloxista]] [[Jerry Norman]] estimou que existen centos de variedades inintelixíbeis de chinés.<ref name="Norman (2003)">{{cita libro|apelidos=Norman|nome=Jerry|título="The Chinese dialects: phonology", en Thurgood, Graham; LaPolla, Randy J., ''The Sino-Tibetan languages''|ano=2003|isbn=978-0-7007-1129-1|páxinas=72-83}}</ref> Esas variedades forman un [[continuo dialectal]] cuxas diferenzas medran a medida que aumenta a distancia entre elas.<ref name="Norman (1988)" /> Xeralmente, as áreas montañosas do sur da China amosan unha diversidade lingüística meirande que na [[chaira do norte da China]]. Nalgunhas zonas do sur, o dialecto principal dunha cidade só é comprensíbel para os seus veciños máis próximos. Por exemplo, a cidade de [[Wuzhou]] atópase a 190km río arriba de [[Guangzhou]], pero a variedade de [[lingua cantonesa|cantonés]] falada alí é máis semellante á de Guangzhou que á de [[Taishan]], a 95km ao suroeste de Guangzhou. En zonas da provincia de [[Fujian]], as falas dos condados veciños ou mesmo vilas poden ser inintelixíbeis entre elas.<ref name="Norman (1988)" />
 
Até finais do [[século XX]], os emigrantes chineses ao [[Sueste asiático|sur de Asia]] e [[América do Norte]] procedían das áreas costeiras do sur do país, onde se fala [[linguas min|min]], [[lingua hakka|hakka]] e [[lingua cantonesa|cantonés]].<ref name="Norman (1988)" /> A maioría dos inmigrantes chineses de América do Norte falan o dialecto de Taishan.<ref name="Ramsey (1987)">{{cita libro|apelidos=Ramsey, S.|nome=Robert|título=The Languages of China|ano=1987|editoreditorial=Princeton University Press|isbn=978-0-691-01468-5}}</ref>
 
=== Clasificación ===
Liña 125:
}}
<br />
As variedades locais de chinés adóitanse clasificar en sete grupos dialectais de acordo coa diferente evolución dende o [[chinés medio]]:<ref name="Norman (1988)" /><ref name="Kurpaska (2010)">{{cita libro|apelidos=Kurpaska|nome=Maria|título=Chinese Language(s): A Look Through the Prism of "The Great Dictionary of Modern Chinese Dialects"|ano=2010|editoreditorial=Walter de Gruyter|isbn=978-3-11-021914-2|páxinas=53-55}}</ref>
* [[Mandarín]], incluíndo o [[chinés estándar]], o [[mandarín de Sichuan]] e a [[lingua dungan]], falada en [[Asia Central]].
* [[Lingua wu|Wu]], incluíndo o [[dialecto de Shanghai]].
Liña 134:
* [[Lingua yue|Yue]], incluíndo o [[lingua cantonesa|cantonés]] e o dialecto de Taishan.
 
A clasificación do lingüista [[Li Rong]], que foi empregada no ''[[Language Atlas of China]]'' (1987), distingue outros tres grupos máis:<ref name="Wurm et al. (1987)">{{cita libro|apelidos=Wurm et al.|título=Language Atlas of China|ano=1987|editoreditorial=Longman|isbn=978-962-359-085-3}}</ref><ref name="Kurpaska (2010)" />
* [[Lingua jin|Jin]], anteriormente incluído no mandarín.
* [[Lingua huizhou|Huizhou]], anteriormente incluído no Wu.
Liña 239:
|}
 
O [[lingua cantonesa|cantonés]] estándar, pola súa banda, ten seis tons en sílabas abertas e tres en sílabas que rematan con pausas:<ref name="Matthews e Yip (1994)">{{cita libro|apelidos=Matthews, Stephen; Yip, Virginia|título=Cantonese: A Comprehensive Grammar|ano=1994|editoreditorial=Routledge|páxinas=20–22|editor=Routledge}}</ref>
{| class="wikitable" border="1"
|+Exemplos de tons do cantonés estándar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Lingua_chinesa»