Porco: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
arranxo formato
Liña 25:
*''Sus domestica'' <small>Erxleben, 1777</small>
}}
O '''porco'''<ref>{{DRAG|porco}}</ref> (tamén coñecido como '''cocho''',<ref>{{DRAG|cocho|||1903239}}</ref>, '''marrán''',<ref>{{DRAG|marrán}}</ref>, '''chino'''<ref>{{DRAG|chino|||1902323}}</ref> ou '''quino'''<ref>{{DRAG|quino}}</ref>) é un [[mamífero]] tipicamente doméstico, de nome científico ''Sus scrofa'', aínda que algúns autores danlle o nome de ''Sus domesticus'' (ou ''Sus scrofa domesticus'') para o diferenciar do porco bravo ou [[xabaril|xabarín]], ao cal se lle atribúe o nome de ''Sus scrofa''.
 
== Historia ==
Liña 32:
Aínda que o porco é doméstico e non existe salvaxe na natureza, si existen porcos asilvestrados, que adoitan causar estragos nos [[cultivo]]s.
 
En [[Galicia]], a crianza do porco goza de gran tradición. Isto demóstrase na popular [[matanza do porco]] de [[Martiño de Tours|San Martiño]] ou a fama de xamóns coma o de [[Lalín]] ou o da [[A Cañiza|Cañiza]].<ref>Refraneiro popular: ''Para porcos, na Cañiza''.</ref>.
 
==Utilidade==
Liña 40:
** Pel: [[coiro]] suave<ref>http://www.educa.jcyl.es/educacyl/cm/gallery/recursos_jcyl/am/5_34pielycuero/html/la_piel.htm</ref> e xoguetes para animais.
** Pelo: para facer as cerdas dos cepillos.
** Vexiga: unha vez limpa, inchada e seca podía ser usada como xoguete para os nenos. Hoxe fai parte do atuendo das [[pantalla (entroido)|pantallas]] do [[entroido]] de [[Xinzo de Limia]].<ref>http://www.xinzodelimia.es/index.php?option=com_content&view=article&id=121:o-entroido&catid=78&Itemid=465</ref>.
* Medicina:
** Corazón: próteses valvulares [[corazón|cardiacas]].<ref>http://www.fundaciondelcorazon.com/informacion-para-pacientes/tratamientos/protesis-valvulares.html</ref>.
** Ollos: concretamente as córneas, que se usan como base para crear córneas bioartificiais que poidan ser transplantadas a humanos.<ref>http://elpais.com/diario/2010/11/22/necrologicas/1290380403_850215.html</ref>.
* Industria alimentaria:
** Pel, tendóns e outros restos: [[xelatina]] de uso alimentario, tamén coñecida como aditivo E-441. Neste caso aproveitase o [[coláxeno]] presente nos seus tecidos.
Liña 51:
 
== Terminoloxía ==
Entre outros nomes para porco en galego temos o de cocho ou marrán. Dependendo da idade, poden recibir tamén os seguintes nomes de '''bácoro'''<ref>{{DRAG|bácoro}}</ref> ou '''bacoriño''',<ref>{{DRAG|bacoriño}}</ref>, '''leitón''',<ref>{{DRAG|leitón}}</ref>, '''marrancho''',<ref>{{DRAG|marrancho}}</ref>, '''rancho''',<ref>{{DRAG|rancho|||1896955}}</ref>, '''reco''',<ref>{{DRAG|reco}}</ref>, '''rello''',<ref>{{DRAG|rello|||1898068}}</ref>, '''relo''',<ref>{{DRAG|relo|||1898069}}</ref>, '''rengo''',<ref>{{DRAG|rengo}}</ref>, '''zacote'''<ref>{{DRAG|zacote}}</ref> ou '''marrote'''.<ref>{{DRAG|marrote|||1891779}}</ref>. O porco macho adulto denomínase '''verrón''',<ref>{{DRAG|verrón}}</ref>, '''cacheiro''',<ref>{{DRAG|cacheiro|||1899701}}</ref>, '''cachaceiro'''<ref>{{DRAG|cachaceiro}}</ref> ou '''cachazo'''.<ref>{{DRAG|cachazo|||1899689}}</ref>. Se se dedica a cubri-las femias, '''porco da semente''', '''porco colludo''', '''porco pai e castal''',<ref>{{DRAG|castal}}</ref>, '''castizal'''<ref>{{DRAG|castizal}}</ref> ou '''castizo'''<ref>{{DRAG|castizo}}</ref> (de aí o alcume de ''O Castizo'' que leva Cibrán, o protagonista da novela ''[[A esmorga]]'' de [[Eduardo Blanco Amor]]).
 
== Produción ==